جنگ با بحران جمعیت به روش کره جنوبی و برابری جنسیتی
در حال حاضر و مطابق با آمار رسمی منتشرشده توسط سازمان‌های بین‌المللی، آهنگ رشد جمعیت در جهان نسبت به نیم قرن گذشته، کاهش یافته و جمعیت کره زمین به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته به‌سرعت در حال پیر شدن است.
در این میان، مقامات سیاسی کشورهای گریبانگیر معضل پیری جمعیت از جمله کره جنوبی، روسیه، آلمان، فرانسه و ژاپن اهتمام بالایی به موضوعات جمعیت‌شناختی خود داشته و سعی دارند با ارائه‌ی مشوق‌هایی در جهت ترغیب خانوارها برای فرزندآوری بیشتر، معضلات جمعیتی کشور خود را مدیریت کنند. در مقاله‌ی حاضر به بررسی تجربه‌ی کره جنوبی در این خصوص پرداخته می‌شود.
در عرض یک دهه، کره جنوبی در تلاش برای رفع بحران جمعیتی خود معادل یک اقتصاد کوچک اروپایی هزینه صرف کرده است. درحالی‌که نرخ تولد در این کشور همچنان در پایین‌ترین سطح خود در جهان قرار دارد.
رئیس‌جمهور مون جائه، که خود را به‌عنوان یک رئیس جمهور فمینیست و حامی حقوق زنان توصیف می‌کند، در سال جاری اقدام به ترسیم چشم‌اندازی تازه برای کشور متبوع خود کرد: احترام بیشتر برای زنان.
در پایان سال گذشته، کره جنوبی اعلام کرد که قصد دارد برخی از موانع سد راه استخدام زنان را برطرف کند و به این ترتیب هر دوی والدین خواهند توانست همزمان به مرخصی زایمان بروند و همچنین دریافتی آن‌ها نیز در زمان مرخصی زایمان افزایش خواهد یافت. کارفرمایان هم در صورت کاهش ساعات کار والدین، مشوق‌هایی دریافت خواهند کرد.
لاش برای برقراری برابری جنسیتی باید در اسرع وقت پیگیری شود.چرا که کره جنوبی در میان کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) بدترین موقعیت کاری را برای زنان دارد، آن هم با وجود آنکه زنان کره‌ای به نسبت همتایان مرد خود از تحصیلات عالیه‌ی بالاتری برخورداند.
درواقع، طی دهه‌های اخیر و باوجود رشد شایان توجه اشتغال زنان در جوامع مختلف، پیشرفت آن‌ها در مشاغل کلان و راهیابی‌شان به رده‌های مدیریتی و سطوح عالی، غیرمعمول و حتی غیرقابل تحمل انگاشته شده و زنان، آگاهانه یا ناآگاهانه در حاشیه قرار گرفته‌اند. بروز چنین شرایطی، موجب پدیدار شدن استعاره‌هایی تازه از جمله «سقف شیشه‌ای» شده است که مقصود از آن، وجود موانع ضمنی و نانوشته‌ای است که زنان را به خاطر جنسیت‌شان از صعود به مراتب بالا و رده‌های کاری استراتژیک باز می‌دارد.
البته اقدامات ترغیبی دولت در این خصوص، فراتر از محل کار خواهد بود: به‌طور مثال مادران کره‌ای می‌توانند نام خانوادگی خود را روی فرزندشان بگذارند، و به‌علاوه مادران زیر چتر پوشش‌های حمایتی دیگری نیز قرار خواهند گرفت.
درمان‌های ناباروری در زمان تجرد و پیش از ازدواج نیز قابل انجام بوده و افراد می‌توانند پیش از ازدواج نسبت به درمان خود اقدام کنند. کمپین‌های اجتماعی مختلف نیز مردان را تشویق می‌کنند تا بیشتر در امور مراقبت از کودکان و کارهای خانه مشارکت کنند.
البته در سال ۲۰۱۶ نیز دولت قبلی کره جنوبی به ریاست پارک گون هی، نخستین رئیس‌جمهور زن کشور، وبسایتی را در دسترس عموم قرار داد که شامل نقشه‌های آماری از زنان در سن باروری و نمودارهای گرافیکی ازدواج و تولد بوده و هدف از آن، ترویج رقابت بین شهرها و مناطق در زمینه افزایش زاد و ولد بود؛ اقدامی نسنجیده که البته به سرعت طعم شکست را چشید.
درواقع، این وبسایت تنها پس از یک روز و در نتیجه‌ی شکایت زنان به‌دلیل آنکه این سایت آن‌ها را در حد یک دستگاه تولید مثل تنزل داده بود، تعطیل شد.
انتقادات به عملکرد دولت قبلی تا به امروز نیز جریان دارد تا آنجا که به‌گفته‌ی هونگ سوک-یانگ از جمله سازندگان مشهورترین برنامه‌های کودک در تلویزیون کره جنوبی:
از دیدگاه کشور من، زنان در حکم کارخانه‌ی تولیدمثل هستند. و در پاسخ به دیدگاه خود در خصوص آخرین اقدامات دولت در این خصوص اضافه کرد: حداقل، تظاهر به شنیدن آنچه که مردم واقعا می‌خواهند، قدمی هرچند آغازین به‌سوی تغییر است.
برنامه‌های بی‌فایده کنار گذاشته می‌شوند
صدای تیک‌تاک بمب ساعتی وضعیت جمعیت‌شناختی و زاد و ولد در کره جنوبی، هر لحظه بلندتر می‌شود. طبق آخرین پیش‌بینی دولت کره، جمعیت این کشور از سال ۲۰۲۷ روند رو به کاهش خود را شروع خواهد کرد و بنا بر گفته‌ی کمیته ریاست جمهوری کره، ظرفیت رشد اقتصادی این کشور می‌تواند حتی به کمتر از یک درصد برسد. از سال ۲۰۰۶ تاکنون، افزایش نرخ زاد و ولد برای مدتی طولانی در صدر سیاست‌گذاری‌های کره جنوبی قرار داشته است: دولت طی این مدت بالغ بر ۱۵۲.۹ تریلیون وون معادل ۱۳۵.۶۵میلیارد دلار – یعنی تقریبا به اندازه‌ی کل اقتصاد کشورهایی مانند مجارستان و ایالت نوادای آمریکا – برای پرداخت مشوق به خانواده‌های کره‌ای و اختصاص یارانه برای کودکان از بدو تولد تا دانشگاه و فراتر از آن صرف کرده است. بودجه‌‌ی ۲۶.۳ تریلیونی سال گذشته‌ی کره برای اجرای سیاست‌های تشویقی در راستای افزایش نرخ زاد و ولد، تقریبا معادل نیمی از هزینه‌های دفاعی این کشور بوده؛ آن هم در شرایطی که کره هنوز هم با همسایه‌ی شمالی خود در وضعیت جنگی است.
اما به عقیده‌ی متخصصان جمعیت‌شناسی، «پول» موضوع اصلی در این مسئله نیست، چرا که تجربه‌ی کشورهای پیشرفته با نرخ تولد بالاتر مانند فرانسه یا سوئد نشان می‌دهد که برقراری برابری جنسیتی نقش مهم‌تری در این‌خصوص ایفا می‌کند.
نویسنده: مرتضی امیرعباسی
منبع: زومیت
