روزنامه شرق، یکشنبه 16 آذر 1382 

نشست دوروزه سران 10 کشور اروپایی و  آفریقایی (5 + 5) در تونس برای بررسی راهبردهای همکاری های مشترک در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی روز گذشته پایان یافت.سران کشورهای ایتالیا، رئیس دوره ای اتحادیه اروپا، فرانسه، اسپانیا، پرتغال و مالت از اروپا، تونس، مغرب، الجزایر، لیبی و موریتانی از منطقه آفریقایی غرب مدیترانه در این نشست شرکت داشتند. در این اجلاس راهبردهای مبارزه با مهاجرت های غیرقانونی، انواع قاچاق و همچنین تشویق سرمایه گذاری کشورهای ثروتمند شمال در جنوب و اجرای برنامه های تکمیلی اقتصادی برای منطقه بررسی شدند. در این اجلاس همچنین «رومانو پرودی»، رئیس کمیسیون اروپایی و «خاویر سولانا»، نماینده عالی امنیت و سیاست خارجی اتحادیه اروپا حضور دارند. اجلاس سران گروه 5 + 5 برای اولین بار پس از تأسیس این گروه از 10 سال پیش تاکنون برگزار شد. اما وزیران خارجه کشورهای این گروه تاکنون سه نشست را در پاریس، الجزایر و طرابلس برگزار کرده اند. به جز معمر قذافی، رهبر لیبی که در این جلسه سخنرانی نکرد، سران دیگر کشورهای شرکت کننده ضمن حمایت از دیدگاه های زین العابدین بن علی، رئیس جمهور تونس بر تمایل کشورهای خود به منظور ایجاد همبستگی منطقه ای برای حل مشکلات موجود به ویژه مهاجرت و توجه به همکاری های اقتصادی شمال و جنوب، تأکید کردند.

بررسی محورهای نشست تونس نشان می دهد که اروپا درصدد گسترش حوزه قدرت سیاسی و تأثیر اقتصادی خود در  آفریقا است که در نخستین مرحله کشورهای همسایه قاره اروپا را انتخاب کرده است. با توجه به اینکه تعرفه های گمرکی بین تونس و اتحادیه اروپا از سال 2007 حذف می شود، اروپائیان این کشور را میزبان خوبی برای نشست اروپایی یافتند. قابلیت ها و مزیت های اقتصادی فراوان در 5 کشور آفریقایی شرکت کننده در این نشست مانند نیروی کار ارزان و بازار گسترده جاذبه های اصلی برای کشورهای اروپایی شرکت کننده در این اجلاس بود.همچنین اروپا در نظر دارد از توان تأثیرگذاری الجزایر، لیبی، تونس، مغرب و موریتانی بر دیگر کشورهای آفریقایی برای گسترش مؤثر حوزه قدرت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی اروپا به سراسر این قاره استفاده کند و نشست تونس بهترین فرصت برای تحقق بخشیدن به این نیت بود.

زین العابدین بن علی که با دعوت و برگزاری این نشست در شرایط حساس بین المللی برای کشور خود جایگاه ویژه ای در معادلات آینده اروپا و آفریقا قائل است، پیش از برگزاری این اجلاس و در حین آن با دو مورد مواجه بود که پیش بینی بروز آنها کار چندان دشواری نبود. یکی از این مشکلات، راضی کردن معمر قذافی، رهبر لیبی برای شرکت در این نشست بود، بن علی نمی خواست بروز یک رویداد این چنینی تلاش های انجام شده اش را برای یک فرصت بی نظیر میزبانی از وی بگیرد. کشورهای اروپایی شرکت کننده در این اجلاس پیشتر بارها طرابلس را متهم به رفتارهای خلاف معمول و مشارکت در عملیات تروریستی می کردند. بدین ترتیب قذافی برای عدم حضور در اجلاس تونس به حد کافی بهانه داشت. اما قذافی در نهایت پذیرفت در این اجلاس شرکت کند. از قرار معلوم برای وی نیز از دست دادن فرصت ایجاد زمینه های نزدیکی میان اروپا و لیبی که تلاش های آن از هنگام پذیرش پرداخت غرامت به خانواده قربانیان حادثه سقوط هواپیمای ایرفرانس بر فراز نیجر آغاز شده بود، غیرممکن می نمود.

چالش دیگری که بن علی با آن مواجه شد بحث حقوق بشر در تونس بود. برای اروپائیان که همیشه خود را منادیان احترام به حقوق بشر در جهان می دانند، پذیرش شرکت در نشست 5 + 5 با میزبانی تونس کار مشکلی بود. عمده ترین انتقادی که در این زمینه علیه تونس مطرح است رفتار نامناسب این کشور با زندانیان سیاسی و مخالف رژیم این کشور است. این رویکرد اروپا به تونس اگرچه در روز اول نشست خود را نشان نداد، ولی بالاخره انتقادهای اروپا از وضعیت حقوق بشر در تونس در آخرین روز نشست مذکور خود را نشان داد. منتقدین منتظر بودند که رئیس جمهور فرانسه وضعیت نابسامان حقوق بشر در تونس را طی دیدار با رئیس جمهور این کشور به وی گوشزد کند، اما این اتفاق نیفتاد و سخنان ژاک شیراک در دیدار با بن علی بیشتر با تحسین و تمجید از وی همراه شد. شیراک در این دیدار تأکید کرد که تونس گام های مناسبی را در خصوص حقوق بشر برداشته است. وی همچنین سیاست های تونس را در بخش بهداشت، آموزش و تغذیه مورد تمجید قرار داد. این در حالی بود که شیراک پس از مذاکره و گفت وگو با بن علی با انتقادهای شدید داخلی و خارجی مواجه شد. یکی از جالب ترین انتقادها از سوی مدیر اجرایی اتحادیه بین المللی سازمان های حقوق بشر ایراد شد. وی گفت: «سخنان شیراک در دیدار با بن علی حاوی برخوردها و اظهارات دوگانه بود»، وی تصریح کرد که بزرگترین بازنده مواضع فرانسه، ملت تونس هستند. انتقاد از برخورد رئیس جمهور فرانسه با رهبر تونس زمانی به اوج خود رسید که بر اساس گزارش ها «راضیه النصراوی» یک وکیل تونسی در اعتراض به محدودیت ها و سختگیری های مقامات تونس علیه وی، دست به اعتصاب غذا زده است. این در حالی است که گزارش های دیگری از اعتصاب غذای نامحدود عده ای از تونسی ها در لندن حکایت دارند. علت این اعتصاب اعتراض به وضعیت نامطلوب حقوق بشر در تونس اعلام شد.

امنیتی ترین روزهای تونس

کشور تونس در شمال آفریقا با حدود 10 میلیون جمعیت که طی دور روز گذشته میزبان نشست سران 10 کشور اروپایی و افریقایی بود، امنیتی ترین شرایط را در طول تاریخ خود پشت سر گذاشت.حضور سران کشورهای اروپایی و آفریقایی سبب شد شهر تونس، به عنوان پایتخت کشور تونس به یک منطقه کاملا امنیتی و نظامی تبدیل شود. در جریان نشست تونس، منطقه مرفه نشین این شهر، محل برگزاری این نشست، بسته اعلام شده و حتی رفت و آمد دیپلمات ها و نمایندگان سیاسی مقیم با سختی و محدودیت شدید ممکن بود. حضور مأموران امنیتی و انتظامی به صورت آشکار و پنهان در جای جای شهر تونس نشان از تدابیر گسترده دولت تونس برای جلوگیری از وقوع هر نوع پیشامد ناگوار بود. علاوه بر پایتخت این کشور شهرهای دیگر و مکان های حساس مانند فرودگاه ها، بنادر، پایانه های ورود و خروج مسافر و بار نیز طی دو روز گذشته تحت تدابیر شدید امنیتی قرار داشتند.