روزنامه شرق پنجشنبه ۲۰ آذر ۱۳۸۲ - ۱۶ شوال ۱۴۲۴ - ۱۱ دسامبر ۲۰۰۳

علی ملائکه: در طول ۴۰ سال گذشته در دسترس قرار گرفتن قرص های ضدبارداری خوراکی تغییر عمده ای را در زندگی اجتماعی و جنسی زنان باعث شده است؛ به نظر می رسد که تایید شدن یک قرص ضدبارداری جدید به نام «سیزنال» (Seasonal) به وسیله «سازمان غذا و دارو»ی آمریکا (FDA) در سپتامبر امسال نقطه عطف دیگری را باعث شود. زنان با مصرف این قرص نه تنها می توانند از بارداری پیشگیری کنند بلکه از قاعدگی های ماهانه نیز خلاصی می یابند و تنها چهار بار در سال خونریزی قاعدگی را تجربه خواهند کرد.

ایده مهار کردن قاعدگی جدید نیست؛ زنان به دلایل مختلف از جمله علائم ناراحت کننده دوران قاعدگی یا تمایل به کاستن تناوب قاعدگی ها در دوره های خاص زندگی مانند دوران عروسی، ماه عسل، تعطیلات و غیره خواستار آن بوده اند. در این موارد معمولاً قرص های ضدبارداری خوراکی متعارف به طور مداوم تجویز می شده است.

قرص «سیزنال» در حقیقت شکل دارویی آماده شده برای رسیدن به این هدف است و ترکیب آن هم مانند قرص های ضدبارداری متعارف مخلوطی از یک هورمون استروژنی (اتینیل استرادیول) و یک هورمون پروژسترونی (لوو نورژسترل) است. در قرص های ضدبارداری متعارف برای ۲۱ روز متوالی قرص های حاوی ماده فعال و سپس برای ۷ روز قرص های بدون ماده فعال مصرف می شوند تا قاعدگی ماهانه رخ دهد. در «مورژسیزنال»، برای ۸۴ روز متوالی قرص های دارای داروی فعال و سپس برای ۷ روز دارونما مصرف می شود تا قاعدگی فصلی به وجود آید. به این ترتیب به جای ۱۳ دوره قاعدگی معمول سالانه تنها ۴ قاعدگی در طول یک سال تجربه خواهد شد.

کارایی و عوارض دارو

مبنای تایید «سیزنال» به وسیله FDA یک آزمون بالینی یک ساله در دانشکده پزشکی ویرجینیای شرقی بر روی ۱۴۰۰ زن ۱۸ تا ۴۰ ساله بود. این بررسی نشان دهنده کارآیی و بی خطر بودن قابل مقایسه سیزنال نسبت به قرص های ضدبارداری خوراکی متعارف بود. تنها عارضه ای که احتمال وقوع آن با «سیزنال» بیشتر است، خونریزی های بی موقع و برنامه ریزی  نشده (break through bleeding) در فواصل قاعدگی به خصوص در اوایل مصرف این قرص است. علت این پدیده به میزان کم استروژن موجود در «سیزنال» (۳۰ میکروگرم اتینیل استرادیول» مربوط می شود. قرص های ضدبارداری خوراکی متعارف در دو نوع LD دارای ۲۰ میکروگرم اتینیل استرادیول و HD دارای ۳۵ میکروگرم اتینیل استرادیول موجود هستند.

«سیزنال» به طور بالقوه می تواند داروی مفیدی برای زنانی باشد که در ضمن قاعدگی دچار به دردهای شدید، خونریزی های شدید، یا مجموعه علائم آزارنده ای که به نام «نشانگان پیش از قاعدگی» معروف است دچار می شوند و تعداد مبتلایان به آن در آمریکا ۵/۲ میلیون نفر تخمین زده می شود.

نگرانی ها در مورد مصرف درازمدت دارو

مخالفت هایی با مصرف درازمدت «سیزنال» ابراز شده است. دکتر هیلدا هاچرسون، متخصص زنان، استادیار بیماری های زنان و زایمان در دانشگاه کلمبیا در این باره می گوید: « تا زمانی که اطلاعات در مورد پیامدهای درازمدت مصرف چند هفته  هورمون اضافی در دست نباشد، نمی توانم این دارو را برای بیماران تجویز کنم.»

طرفداران «سیزنال» در پاسخ به مسئله افزایش کلی میزان مصرف هورمون استروژن اشاره می کنند که زنان در معرض خطر ناشی از مصرف استروژن اصولاً نباید از قرص های ضدبارداری استفاده کنند. قرص های ضدبارداری خوراکی در اغلب زنان بی خطر هستند و عامل پیشگیری کننده سرطان های اندومتر (پوشش داخلی رحم) و تخمدان محسوب می شوند؛ اما در زنان دارای سابقه شخصی سرطان پستان، خونریزی های غیرطبیعی رحمی با علت نامعلوم، بیماری کبدی، سابقه لخته شدن خون یا بیماری های زمینه ساز لخته شدن خون و فشار خون بالای کنترل نشده و زنان در سنین بالای ۳۵ که سیگار می کشند، نباید قرص های ضدبارداری خوراکی را مصرف کنند.

نگرانی  دیگری که ابراز شده، کاهش تعداد قاعدگی ها از ۱۳ دوره در سال به ۴ دوره در سال است که باعث افزایش شدید میزان خونریزی قاعدگی می شود. دکتر پال نوریس استاد بیماری های زنان و زایمان دانشکده پزشکی دانشگاه میامی در پاسخ می  گوید: «حتی در زنانی که به علل مختلف برای سال ها با مصرف دارو قاعدگی آنها مهار شده است، ایجاد عارضه ای ثابت نشده است. از طرف دیگر خونریزی قاعدگی نتیجه ریزش پوشش داخلی رحم است. هنگامی که قرص فعال مصرف می شود از ساختن این بافت جلوگیری می شود و چیزی وجود ندارد که ریزش کند.»

نگرانی هایی هم در مورد پیام اجتماعی حاصل از تبلیغات برای این دارو ابراز شده است. «سنتیا پیرسون» از «شبکه ملی بهداشت زنان» National Womenشs Health Network معتقد است که تبلیغات در مورد این قرص و اینکه کاستن از تعداد دوره های قاعدگی سالم تر است، ممکن است پیام اشتباهی را به گروه مصرف کننده انتقال دهد که به خصوص برای دختران جوان نامعقول است. او می گوید: «ما هنوز در این جامعه با میزان زیادی از شرم و داغ ننگ در مورد قاعدگی روبه رو هستیم.»

در مقابل دکتر «ونسا کالینز» از سازمان Planned Parenthood معتقد است که تاخیر سه ماهه قاعدگی موضوعی نگران کننده نیست. او یادآور می شود: «زنان امروز در عصر وسایل ضدبارداری نسبت به نیاکانشان که مدت بسیار بیشتری از عمرشان را به بارداری یا شیردهی می گذراندند _ که هر دو آنها قاعدگی را مهار می کند _ قاعدگی های بیشتری را تجربه می کنند. البته او می پذیرد که «برای بعضی از زنان وجود خونریزی ماهانه از لحاظ آن که نشان  می دهد زن باردار نیست از لحاظ روانی برای او اطمینان پخش است.»

انتخاب روش قاعدگی فصلی به وسیله سازندگان «سیزنال» هم علت پزشکی نداشت، بلکه براساس بررسی های بازاریابی بود که نشان می  داد که این تناوب دوره های قاعدگی بیش از همه مقبول مصرف کنندگان قرار خواهد گرفت.در هنگام آغاز تولید قرص های ضدبارداری خوراکی در دهه ۱۹۶۰ انتخاب روش قاعدگی ماهانه به قول دکتر کارولین وستوف، متخصص زنان و زایمان از دانشگاه کلمبیا: «دلایلی صرفاً فرهنگی داشت.» در مجموع آن طور که دکتر اسکات مونروئه از FDA می گوید: «هر زنی ممکن است به نحوی متفاوت به این فرآورد ه پاسخ دهد. بعضی از زنان مطابق اهدافی که این فرآورده ، بر آن طراحی شده است، به آن پاسخ خواهند داد و بعضی دیگر به دلایل مختلف از جمله افزایش خونریزی های برنامه  ریزی نشده ممکن است به مصرف آن ادامه ندهند.»

به خصوص زنانی که قاعدگی را عامل مزاحمی برای یک زندگی فعال می دانند یا دوران قاعدگی آنها با علائم ناراحت کننده همراه است، این روش ضدبارداری را جذاب خواهند یافت.

لابراتوارهای «بار» (Barr Laboratories) از ماه نوامبر امسال «سیزنال» را با قیمتی قابل مقایسه با قرص های ضدبارداری متعارف، تقریباً یک دلار برای هر قرص وارد بازار کرده است. تهیه کردن «سیزنال» تنها با نسخه پزشک امکان پذیر است.