روزنامه شرق ، دوشنبه ۲۴ آذر ۱۳۸۲ - ۲۰ شوال ۱۴۲۴ - ۱۵ دسامبر ۲۰۰۳

گروه رسانه: چند روزی می شد که خبرنگاران ایرنا می دانستند«جلال طالبانی» برای سفر به فرانسه وارد ایران می شود تا با هواپیما راهی اروپا شود. از قبل خود را آماده کرده بودند که هنگام ورود او از طریق مرز خسروی به استقبالش بروند و یا با او مصاحبه کنند، اما هیچ گاه فکر نمی کردند (شاید در مخیله خود طالبانی هم نمی گنجید) که او حامل مهم ترین خبر آن روز برای مردم جهان باشد.

طالبانی دقایقی بود که خبر دستگیری صدام را با تلفن شنیده بود و از شدت خوشحالی آن را به «محسن فتاحی» خبرنگار ایرنا گفت.

فتاحی نیز بدون فوت وقت با دفتر تهران تماس می گیرد و زمانی که از تازگی خبر مطمئن می شود خبر روی خط ایرنا می رود. ساعت ۰۹:۱۳

خبرگزاری رسمی ایران موفق می شود تا نخستین خبرگزاری جهان باشد که خبر دستگیری آقای دیکتاتور را به گوش جهانیان می رساند. پس از آن خبرگزاری ها و تلویزیون های مختلف جهان به نقل از ایرنا این خبر را مخابره می کنند و کم کم مقامات پنتاگون، نخست وزیر انگلستان، حاکم آمریکایی عراق و جورج دبلیو بوش سر خود را به نشانه تایید این خبر تکان می دهند.

«محسن فتاحی» مسئول دفتر ایرنا در قصر شیرین را پس از آنکه از منذریه به قصرشیرین باز می گردد پیدا می کنیم. امروز برای او روز بزرگی است، می گوید: «زمانی که این خبر را به دفتر تهران می گفتم مطمئن بودم که این خبر را بقیه خبرگزاری ها هم دارند.» اما این گونه نبود. او گوی سبقت خبررسانی را ربوده و به خط پایان رسیده بود.

- چطور شد که این خبر را به دست آوردید؟

ما منتظر ورود آقای طالبانی بودیم و ایشان با آشنایی که از قبل با من داشتند در آغاز مصاحبه این خبر را به من گفتند. اول شک داشتم اما بعد که مطمئن شدم، معطل نکردم تا به دفتر برسم و خبر را بنویسم همان جا از پشت تلفن برای همکاران دفتر تهران خبر را خواندم و آنها هم آن را نوشتند.

- چه ساعتی خبر را به ایرنای مرکز دادید؟

ساعت ۱۲ بود و به فاصله یک ساعت خبر روی خط رفت.

- آیا علاقه داشتید که این خبر را در آن سوی مرزهای ایران و در خاک عراق پیگیری کنید؟

این آرزوی هر خبرنگاری است اما نمی توانستم بروم. از طرفی دوستان ما در عراق مشغول کار هستند و خبر را پیگیری می کنند که آنها هم به نقل از ایرنا خبرشان مخابره می شود. فلسفه ام این است که نام من مهم نیست. مهم این است که ایرنا پیشتاز شود.

- فکر می کنید این خبر برای شما تشویق هم به همراه خواهد داشت؟

خیلی از همکاران تماس گرفتند و به ما تبریک گفتند، مخصوصاً از مدیران خبرگزاری. همین برایم کافی است. ما برای همین کار ها پول می گیریم.

همکار او در دفتر «قصرشیرین» ، «فرشید زنگنه» است که او هم به سلام وتشکری از سوی روسا «قانع» است.

اما در تهران «ناصری» مدیر عامل خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران خبر می دهد که برای این دو خبرنگار تشویق در نظر گرفته است و در جواب این پرسش که آیا ارسال این خبر از سوی ایرنا و بازتاب آن سبب بهبود ردیف بودجه آنها می شود یا خیر، می گوید: «ما به دنبال افزایش بودجه نیستیم همین که نقش رسانه ملی را برای مردم و مسئولان درست ایفا کنیم برای ما کافی است.» «غلامحسین اسلامی فرد» معاون خبر ایرنا نیز اظهار امیدواری می کند که با این اتفاق آنها قادر خواهند شد تا دفاتر جدیدی را در نقاط مختلف دنیا افتتاح کنند.

«اسلامی فرد» لحظه تصمیم گیری برای ارسال این خبر را روی خروجی اخبار ایرنا لحظه ای دشوار توصیف می کند و می گوید: «به خاطر حساس بودن خبر نتوانستیم آن را به نقل از خودمان مخابره کنیم و تصمیم گرفتیم که به نقل از آقای طالبانی که فرد شناخته شده ای است و عضو شورای حکام نیز هست آن را مخابره کنیم.»

او بحث دستگیری صدام را هم ارز بحث اعلام خبر دستگیری می داند: «حتماً برای آمریکایی ها مهم بود که این خبر از چه شبکه ای و به نقل از چه کسی منتشر شود اما خبر ما آن برنامه ریزی ها را دچار ایراد کرد.»

نکته حائز اهمیت در این میان کم رنگ شدن نقش ایرنا در مخابره اخبار بعدی است. پس از آن خبر رویترز، AFP و AP ابتکار عمل را به دست گرفتند و ایرنا دیگر نتوانست اخبار جدید و منحصر به فردی تولید کند. اسلامی فرد در این خصوص توضیح می دهد: «به هر حال ما امکانات آن خبرگزاری ها را نداریم و البته این نکته هم هست که ما هم دچار ذوق زدگی شده بودیم و کمی عقب ماندیم.»

با این همه همان طور که ایرنا نیز در خبری مخابره کرده است این خبر برگ زرینی در کارنامه «ایرنا» خواهد بود. کامشان شیرین، و کام همه روزنامه نگاران ایرانی شیرین تر.

شروع از ایرنا خاتمه به ناکجا

رویترز یکی از مهم ترین خبرگزاری های جهان روز گذشته نزدیک به ۶۵ خبر درباره دستگیری صدام مخابره می کند که اولین آنها به نقل از ایرناست. آسوشیتدپرس و بی بی سی نیز به همین ترتیب. اما سی ان ان در انتشار خبر کمی تاخیر دارد و در خبر خود اشاره می کند که آنها هم این خبر را داشتند اما منتظر «تایید آن» بودند. کم کم تلویزیون ایران هم شروع به پخش اخباری درباره این واقعه می کند. برنامه های عادی خود را قطع می کند و یکی از گویندگان بخش انگلیسی شبکه خبر جلوی دوربین می نشیند تا با ترجمه هم زمان اخبار به فارسی، مردم را در چند و چون واقعه قرار دهد. اما مطابق معمول تلویزیون ایران نمی تواند (یا شاید صلاح نمی داند) که اطلاع رسانی کاملی انجام دهد. هیچ فیلم مستندی از زندگی صدام ندارند (چیزی که باقی شبکه های خبری دیروز مشغول پخش آن بودند) و روی تصاویر گل و بلبل و مرغ  ماهی خوار زیرنویس اخبار را می آوردند و البته از همه مهم تر جلسه مطبوعاتی حاکم آمریکایی عراق را که در آن فیلم هایی از دستگیری و آزمایش های انجام شده روی صدام پخش شد را هم زمان پخش نکردند. و در عوض در بخش خبری ساعت ۱۶ بخشی از آن را با ترجمه هم زمان روی آنتن فرستادند (کاری که لزومی در انجام آن نبود) و برخلاف تلویزیون های العربیه و الجزیره این شبکه برنامه های عادی خود را پی گرفت و اولین گزارش های اختصاصی خود را از عراق پس از دو ساعت پخش کرد.