تا قبل از دهه ۹۰ استفاده از اینترنت براى مردم عادى به سادگى امکان پذیر نبود، چرا که استفاده از امکانات اینترنت نیاز به دانش خاصى داشت. محیط خط فرمانى (Command Line) و ساختار غیرگرافیکى اینترنت سبب شده بود که کاربران عادى علاقه چندانى به استفاده از اینترنت نداشته باشند. در اوایل دهه ،۹۰ پس از به وجود آمدن مفهوم وب در اینترنت (سال ۱۹۹۳) و پروتکل HTTP که به سادگى امکان به اشتراک گذاشتن مستندات در اینترنت را در اختیار کاربران قرار مى داد، روزبه روز بر تعداد کاربران اینترنت افزوده شد. از سوى دیگر با اضافه شدن کاربران اینترنت، حجم مستندات نیز روزبه روز افزایش یافت. مسلماً خطوط سابق اینترنتى و سرورهاى موجود، توانایى جوابگویى به خیل عظیم کاربران را نداشتند.
همچنین با زیاد شدن کاربران و بالا رفتن حجم مستندات، و نیز سادگى انتشار اطلاعات در اینترنت، مفاهیم تجارى نیز وارد عرصه اینترنت شدند. شرکت هاى تجارى نیاز به سرورهایى داشتند که این امکان را به آنها بدهد که به سادگى و با سرعت بتوانند اطلاعات خود را در اختیار مشتریان و کاربران خود قرار دهند.
بالطبع این امکان وجود نداشت که هر شرکت یا سازمانى که قصد راه اندازى سایت هاى اینترنتى را دارد، خود راساً اقدام به راه اندازى سرور خود کند، چرا که با وجود کاربران این سایت ها و حجم بالاى ترافیک، نیاز به اتصال هایى با سرعت هاى بسیار بالا وجود داشت که مسلماً حتى در صورتى که این امکان از لحاظ عملى وجود داشته باشد، هزینه بالایى را مى طلبید.
راه حلى که براى این مشکل به نظر رسید، راه اندازى مراکز خاصى تحت عنوان Data Center یا مراکز داده اى بود. Data Centerها با در اختیار داشتن اتصالات پرسرعت به اینترنت، و همچنین در اختیار داشتن سرورهاى قوى و متعدد، امکان راه اندازى سرورهاى وب را براى عموم مردم ممکن ساختند.
شرکت هاى تجارى و مردم مى توانستند با اجاره کردن فضاى محدودى در این سرورها، سایت هاى وب خود را در معرض دید عموم قرار دهند. برخى شرکت هاى بزرگ نیز با توجه به نیاز خود، اقدام به اجاره کردن یک سرور در مرکز داده اى مى کردند و آن را از راه دور با ابزارهاى خاص کنترل مى کردند.
اکنون با توجه به رشد سریع اینترنت، روزبه روز به تعداد Data Centerها اضافه مى شود به طورى که در حال حاضر در اکثر کشورهاى پیشرفته این مراکز وجود دارند. تمرکز این مراکز بخصوص در کشور امریکا بسیار زیاد است. دلیل آن ارزان بودن نرخ اتصال به اینترنت و همچنین در دسترس بودن سرعت هاى بالا مى باشد. برخى از این Data Center ها از طرق خطوط مختلف فیبرنورى، پهناى باندى بیش از Gbps4 را در اختیار دارند و تعداد سرورهاى این Data Center معمولاً بیش از ۱۰۰۰ است که براساس مشخصات به متقاضیان اجاره داده مى شود. پارامترهاى زیادى در قیمت اجاره ماهانه یک سرور تأثیرگذار است که مى توان به سرعت CPU، مقدار حافظه RAM و اندازه Hard Disk، حداکثر ترافیکى که ماهانه در اختیار هر سرور قرار مى گیرد، سیستم عامل سرور و همچنین سابقه مرکز داده اى بستگى دارد.

مشخصات یک Data Center
Data Center هاى متفاوتى در نقاط دنیا وجود دارد که با توجه به نیاز و همچنین شرایط منطقه اى طراحى و ساخته شده اند. استاندارد خاصى براى یک Data Center وجود ندارد اما در اینجا سعى شده است به برخى از مشخصات عمومى یک مرکز داده اى اشاره شود.

۱ ـ در اختیار داشتن اتصالات مختلف به اینترنت
از طریق ISP و ICP هاى مختلف: به طور معمول یک Data Center براى اتصال به اینترنت از چندین اتصال مختلف استفاده مى کند تا در صورتى که هر یک از اتصالات به دلیلى از کار افتادند، در سرویس دهى مرکز وقفه اى پیش نیاید. برخى از Data Center معروف با بیش از ۱۲ اتصال مختلف به اینترنت متصلند.

۲- وجود سیستم قدرت پشتیبان
یکى از مهم ترین مسائل در Data Center سرویس دهى بدون وقفه به مشتریان مى باشد. با توجه به امکان قطع برق به دلایل مختلف همچون حوادث غیرمترقبه یا جنگ، نیاز به سیستم برق پشتیبانى ضرورى است. معمولاً Data Center هاى بزرگ از UPS هاى مخصوصى استفاده مى کنند که اماکن سرویس دهى به بیش از ۱۰۰ کامپیوتر را دارند. علاوه بر سیستم UPS، ژنراتورهاى قوى نیز در مرکز داده اى وجود دارد تا در صورت قطع بلندمدت برق، سرویس دهى بدون وقفه انجام شود.

۳- وجود سرورهاى متعدد
هدف اصلى یک Data Center در اختیار گذاشتن سرورهاى وب براى مشتریان است. سرورهاى مورد استفاده با توجه به نیاز و امکانات Data Center تعیین مى شود. تنها تفاوت مهم، نوع سرورهاى مورد استفاده توسط Data Center است. در Data Centerها از دو نوع سرور استفاده مى شود: سرورهاى Rackmount و یا سرورهاى Desktop با توجه به حجم کم سرورهاى Rackmount این امکان براى مرکز داده اى فراهم مى شود که در فضایى کوچک، تعداد زیادى سرور قرار گیرد. اما مسئله مهم در این نوع سرورها، قیمت بالاى این سرورها نسبت به سرورهاى Desktop است. علاوه بر این امکان ارتقاى سرورهاى Rackmount تنها به مقدار اندک امکان پذیر است. با توجه به این موضوع اکثر Data Center از سرورهاى Desktop استفاده مى کنند.

۴- مشخصات فیزیکى
با توجه به این نکته که اکثر سرورهاى وب از نوع Desktop هستند، ساختمان هاى مراکز داده اى اکثراً با سقف هاى بلند ساخته مى شوند که علاوه بر تهویه هوا، امکان قرار دادن سرورهاى بیشتر را مى دهند. همچنین در تمامى Data Centerها، مسیرهایى براى گذراندن کابل هاى شبکه و همچنین کابل هاى برق وجود دارد. علاوه بر اینها، وجود سیستم تهویه قوى براى پائین نگاه داشتن دماى سرورها ضرورى مى باشد. البته مشخصاتى همچون وجود سقف کاذب، کف کاذب و همچنین سیستم اطفاى حریف در برخى موارد توصیه شده است.
مسئله مهم در Data Centerها، امکان استفاده متقاضیان از سرورهاى Data Center مى باشد که در این بخش به آن مى پردازیم.

نحوه در اختیار گرفتن یک سرور وب
پس از این که متقاضى سرور، با شرایط قراردادى که Data Center مفاد آن را تنظیم کرده موافقت کرد، یک سرور در اختیار وى گذاشته مى شود. بسته به نوع قرارداد، سرور مى تواند تنها شامل سیستم عامل و یا نرم افزارهاى کمکى همچون نرم افزارهاى FTP و Control Panel سایت باشد. در صورتى که این نرم افزارها بر روى سرور نصب نشده باشد، متقاضى خود باید این نرم افزارها را نصب کند. متقاضى اکثراً از طریق Remote terminal ها و یا نرم افزارهاى خاصى مانند PCAnywere سرور خود را از راه دور کنترل مى کند. پس از نصب و تنظیمات نرم افزارى، سرور آماده سرویس دهى مى شود و برحسب نیاز متقاضى استفاده مى شود.
نکته قابل توجه، کنترل سرورها توسط متقاضى از راه دور است. با توجه به این موضوع مسئولیت کلیه مسائل و مشکلات سرور از جمله از کار افتادن سرویس ها و نرم افزارها و یا حملات هکرى به عهده متقاضى مى باشد. البته در شرایط خاص و پرداخت مبالغ معین متقاضى مى تواند از خدمات Data Center استفاده کند. هرچند در شرایط بحرانى همچون حملات گسترده که منجر به از کار افتادن تمامى سرورها شود، معمولاً Data Center براى سرویس دهى به تمامى سرورها به مشکل برخورد مى کنند که در این صورت طبق اولویت هاى خود اقدام به رفع مشکل مى کنند.

ادامه دارد...

منبع: / روزنامه / ایران ۱۳۸۷/۰۴/۰۴
نویسنده : مهدى جعفرى نژاد