فرش بلوچی، گروهی متمایز از فرش‌های دستباف است که توسط قبایل بلوچ و دیگر گروه‌های قومی در مناطق شمال شرقی استان خراسان و منطقه سیستان بافته می‌شوند. این فرش‌ها به دلیل تنوع نقش‌ها، رنگ‌ها و تکنیک‌های بافت، جایگاه ویژه‌ای در هنر قالی‌بافی ایران دارند.

نقوش و طرح‌ها

فرش‌های بلوچی از طرح‌های متنوع و گوناگونی بهره می‌برند که شامل نقوش گیاهی، حیوانی، هندسی، انسانی و حتی عناصری از طبیعت و باورهای مذهبی می‌شوند. این نقوش غالباً به صورت اشکال هندسی و غیرهندسی ساده طراحی می‌شوند و الگوهای غیرانتزاعی را با خطوط و سطوح ساده به تصویر می‌کشند. از قالی‌های محرابی، که طراحی شبیه به سجاده دارد و در یک انتهای آن یک محراب یا طاق‌نما وجود دارد، می‌توان به عنوان نمونه‌ای از طرح‌های مذهبی این فرش‌ها اشاره کرد.

تکنیک‌ها و ساختار

قالی‌های بلوچی بیشتر با استفاده از پشم و گاهی ترکیبی از پشم و موی بز بافته می‌شوند. در فرش‌های جدیدتر از تارهای پنبه‌ای نیز استفاده می‌شود که باعث استحکام و دوام بیشتر این قالی‌ها می‌شود. برخی از بخش‌های فرش‌ها نیز با موی شتر بافته می‌شوند که به دلیل استحکام بالای آن، به افزایش طول عمر فرش کمک می‌کند.

رنگ‌ها

فرش‌های بلوچی عمدتاً دارای ترکیب رنگی تیره هستند. رنگ‌هایی مانند قرمز تیره، قهوه‌ای و آبی در کنار رنگ‌های سفید برای تزیین و ایجاد کنتراست استفاده می‌شوند. رنگ‌های مورد استفاده در این فرش‌ها عمدتاً طبیعی بوده و از رنگ‌های مصنوعی به ندرت استفاده می‌شود. این امر باعث می‌شود که فرش‌های بلوچی به مرور زمان زیبایی و اصالت رنگ خود را حفظ کنند.

محل بافت و تنوع نقوش

فرش‌های بلوچی در ولایت نیمروز، استان سیستان و بلوچستان و خراسان بافته می‌شوند. نقوش این فرش‌ها بسیار متنوع هستند و گاهی شامل الگوهای تکرارشونده می‌شوند. سجاده‌های نماز با طرح‌های مستطیلی ساده که محراب را در یک انتها نمایش می‌دهند، رایج‌ترین نوع این فرش‌ها هستند.

ویژگی‌های حمل و نقل

قالی‌های بلوچی معمولاً به طول هشت فوت محدود می‌شوند که باعث می‌شود این قالی‌ها سبک باشند و به راحتی حمل و نقل شوند.

این ویژگی‌ها و خصوصیات باعث شده‌اند که فرش بلوچی به عنوان یک هنر ارزشمند و نماد فرهنگ عشایر بلوچ در میان هنردوستان و کلکسیونرهای فرش جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.