در روزگاری نه‌چندان دور، نفت یکی از اصلی‌ترین نیازهای زندگی روزمره مردم تهران بود. چراغ علاءالدین، بخاری نفتی و فانوس، پای ثابت خانه‌ها بودند و نفت نقشی حیاتی در گرمایش و روشنایی داشت. در این میان، برخی محله‌های تهران به دلیل تعداد بالای شعبه‌های نفتی و حضور عمو نفتی‌ها، شهرت خاصی داشتند. یکی از این محله‌ها، منطقه‌ای بود که بیشترین شعبه نفت تهران را در خود جای داده بود و صف‌های طولانی نفت، بخشی از زندگی روزمره مردم آنجا بود.

عمو نفتی؛ قهرمان زندگی روزمره

نسل دیروز تهران، عمو نفتی‌ها را به‌خوبی به یاد دارند. آن‌ها با چرخ‌دستی‌ها یا تانکرهای نفتی خود، محله به محله می‌رفتند و نفت را به خانه‌ها می‌رساندند. صدای عمو نفتی در کوچه‌ها، نویدبخش روزهای گرم و روشن بود. مردم با گالن‌های فلزی ۲۰ لیتری به دنبال او می‌دویدند و صف‌های طولانی تشکیل می‌دادند. در آن زمان، نفت نه‌تنها یک کالا، بلکه عصای دست خانواده‌ها بود.

شعبه‌های نفتی و صف‌های طولانی

محله‌هایی مانند استاد معین، دامپزشکی و امامزاده عبدالله(ع)، از جمله مناطقی بودند که شعبه‌های نفتی متعددی داشتند. مردم برای خرید نفت، ساعت‌ها در صف می‌ایستادند و گالن‌های خود را با طناب به هم می‌بستند. این صف‌های طولانی گاهی باعث ایجاد درگیری و نزاع می‌شد و حتی در برخی مواقع، نیاز به حضور مأموران انتظامی بود. یکی از شعبه‌های معروف، شعبه نفتی حسن نفتی در خیابان غیاثوند بود که بسیاری از اهالی قدیمی هنوز خاطرات آن را به یاد دارند.

نفت؛ شغلی که هنوز زنده است

با وجود گسترش گاز شهری و تغییرات سبک زندگی، هنوز هم در برخی محله‌ها مانند دکتر هوشیار و صنعتی فتح، عمو نفتی‌ها حضور دارند. این شغل اگرچه رو به کاهش است، اما همچنان مشتریان خاص خود را دارد. کسبه‌ای مانند مکانیک‌ها، خراط‌ها و نقاش‌ها برای شست‌وشوی ابزار و وسایل خود از نفت استفاده می‌کنند. همچنین، در مناطقی که لوله‌کشی گاز انجام نشده است، بخاری‌های نفتی همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند.

توزیع نفت در گذشته

در گذشته، نفت از طریق پمپ‌بنزین‌هایی مانند پل کن و امامزاده معصوم(ع) به شعبه‌های نفتی منتقل می‌شد. تانکرهای ۲۸ تا ۳۲ هزار لیتری، نفت را به این شعبه‌ها می‌رساندند تا نیاز مردم تأمین شود. اما کمبود نفت در برخی مواقع، مردم را مجبور می‌کرد تا از نقاط دورتر نفت تهیه کنند. این مسئله گاهی مشکلاتی مانند حمل‌ونقل سخت و حتی از دست دادن نفت خریداری‌شده را به همراه داشت.

نفت در زندگی امروز

اگرچه استفاده از نفت در زندگی روزمره کاهش یافته است، اما هنوز هم در برخی محله‌های تهران، نفت به‌عنوان یک سوخت ارزان و قابل‌دسترس کاربرد دارد. برخی از مشاغل مانند مکانیکی و نجاری، همچنان از نفت برای تمیز کردن ابزار و وسایل استفاده می‌کنند. همچنین، در بافت‌های فرسوده‌ای مانند محله شهید دستغیب، نفت گاهی برای از بین بردن حشرات موذی به کار می‌رود.

جمع‌بندی

عمو نفتی‌ها و شعبه‌های نفتی، بخشی از تاریخ زندگی شهری تهران هستند. اگرچه امروز دیگر خبری از صف‌های طولانی نفت نیست، اما خاطرات آن روزها همچنان در ذهن نسل قدیمی باقی مانده است. این داستان‌ها، بخشی از هویت تاریخی محله‌های تهران را تشکیل می‌دهند و نشان می‌دهند که چگونه یک کالای ساده مانند نفت، می‌تواند نقشی حیاتی در زندگی روزمره مردم ایفا کند.