نظریه هنجارهای رفتاری تورستن سلین: تحلیل و بررسی
تورستن سلین (Thorsten Sellin)، جرم‌شناس سوئدی‌تبار آمریکایی، در سال 1938 نظریه‌ای تحت عنوان «تعارض فرهنگی» مطرح کرد که به بررسی تأثیر تضاد فرهنگی بر وقوع جرم و رفتارهای انحرافی می‌پردازد. این نظریه یکی از نظریات مهم در حوزه جرم‌شناسی فرهنگی است و بر نقش هنجارهای رفتاری و تضاد میان فرهنگ‌ها در شکل‌گیری رفتارهای مجرمانه تأکید دارد.
مفهوم هنجارهای رفتاری در نظریه سلین
تورستن سلین معتقد است که هر جامعه‌ای دارای هنجارهای رفتاری خاص خود است. هنجارهای رفتاری مجموعه‌ای از قواعد و ارزش‌های فرهنگی هستند که رفتار افراد را در شرایط خاص هدایت می‌کنند. این هنجارها در جوامع ساده و همگون معمولاً با قوانین رسمی هم‌خوانی دارند، اما در جوامع پیچیده و ناهمگون، به دلیل وجود خرده‌فرهنگ‌های متنوع، ممکن است بین هنجارهای گروه‌های مختلف تضاد ایجاد شود.
تعارض فرهنگی و نقش آن در وقوع جرم
سلین بیان می‌کند که جرم نتیجه تضاد فرهنگی است، یعنی برخورد میان قوانین رسمی یک جامعه و هنجارهای رفتاری گروه‌های خاص. این تضاد می‌تواند در دو سطح رخ دهد:
تعارض فرهنگی اولیه:
- این نوع تضاد زمانی رخ می‌دهد که دو فرهنگ کاملاً متفاوت با یکدیگر برخورد کنند. برای مثال، مهاجرت یا استعمار می‌تواند منجر به تضاد میان فرهنگ مهاجران یا مستعمره‌ها با فرهنگ جامعه مقصد یا استعمارگر شود.
- مهاجران به دلیل عدم آشنایی کافی با هنجارهای جامعه مقصد، ممکن است رفتارهایی انجام دهند که مطابق با فرهنگ خودشان است، اما از دید جامعه مقصد جرم تلقی می‌شود.
تعارض فرهنگی ثانویه:
- این نوع تضاد در جوامعی رخ می‌دهد که دارای خرده‌فرهنگ‌های متنوع هستند. هر خرده‌فرهنگ ممکن است هنجارهای رفتاری خاص خود را داشته باشد که با قوانین رسمی جامعه یا هنجارهای دیگر خرده‌فرهنگ‌ها در تضاد باشد.
- برای مثال، برخی باورها و سنت‌های خرده‌فرهنگ‌ها (مانند انتقام‌گیری خونین یا ازدواج‌های زودهنگام) ممکن است با قوانین رسمی جامعه مغایرت داشته باشد.
پیامدهای تعارض فرهنگی
جرم به عنوان نتیجه تضاد فرهنگی:
- سلین معتقد است که در صورت بروز تضاد فرهنگی، افراد ممکن است به رفتارهایی دست بزنند که از نظر خرده‌فرهنگ خودشان قابل قبول است، اما از دید قوانین رسمی جامعه جرم تلقی می‌شود. برای مثال:
- مهاجرانی که به شرط‌بندی یا خرید و فروش کالاهای مسروقه می‌پردازند.
- رفتارهایی مانند انتقام‌گیری خونین یا قتل‌های ناموسی در برخی خرده‌فرهنگ‌ها.
ایجاد فرهنگ‌های موازی:
- تضاد فرهنگی می‌تواند منجر به شکل‌گیری فرهنگ‌های موازی شود که در آن‌ها هنجارهای رفتاری مغایر با قوانین رسمی جامعه وجود دارد. این فرهنگ‌های موازی ممکن است زمینه‌ساز افزایش جرایم و انحرافات شوند.
ناهنجاری و بی‌سامانی اجتماعی:
- مهاجرت گسترده یا ورود خرده‌فرهنگ‌های جدید به جامعه می‌تواند منجر به بی‌سامانی اجتماعی شود، زیرا افراد کنترل سنتی خانواده و جامعه خود را از دست می‌دهند و با هنجارهای جدید ناآشنا هستند.
مثال‌های ارائه‌شده توسط سلین
تورستن سلین برای توضیح نظریه خود، به چند مثال اشاره می‌کند:
قانون ممنوعیت مصرف مشروبات الکلی در آمریکا (دهه 1920):
- این قانون با خواسته‌ها و هنجارهای رفتاری بسیاری از مردم آمریکا مغایرت داشت و منجر به افزایش جرایم مرتبط با تولید و توزیع غیرقانونی مشروبات الکلی شد.
باورهای خرده‌فرهنگی درباره انتقام‌گیری:
- در برخی خرده‌فرهنگ‌ها، انتقام‌گیری خونین یا قتل‌های ناموسی به عنوان یک وظیفه اخلاقی تلقی می‌شود، اما این رفتارها در قوانین رسمی جرم محسوب می‌شوند.
مهاجرت و تعارض فرهنگی:
- مهاجرانی که از فرهنگ‌های متفاوت به جامعه جدید وارد می‌شوند، ممکن است به دلیل عدم آشنایی با قوانین رسمی یا تفاوت هنجارهای فرهنگی، رفتارهایی انجام دهند که جرم تلقی شود.
ویژگی‌های نظریه سلین
هنجارهای رفتاری به عنوان مبنای فرهنگ:
- سلین فرهنگ را معادل هنجارهای رفتاری می‌داند و معتقد است که هر جامعه‌ای دارای هنجارهای خاص خود است که رفتار افراد را هدایت می‌کند.
تقسیم‌بندی جوامع به ساده و پیچیده:
- جوامع ساده معمولاً دارای هنجارهای همگون هستند که با قوانین رسمی جامعه هم‌خوانی دارند. اما جوامع پیچیده و ناهمگون، به دلیل وجود خرده‌فرهنگ‌های متنوع، مستعد بروز تضاد فرهنگی هستند.
نقش مهاجرت در بروز تضاد فرهنگی:
- مهاجرت یکی از عوامل اصلی بروز تضاد فرهنگی است. مهاجران به دلیل عدم آشنایی با هنجارهای جامعه مقصد و از دست دادن کنترل سنتی خانواده و جامعه خود، ممکن است به رفتارهای مجرمانه روی آورند.
جرم به عنوان نتیجه تضاد هنجارها:
- سلین معتقد است که بسیاری از جرایم نتیجه تضاد میان هنجارهای خرده‌فرهنگ‌ها و قوانین رسمی جامعه است.
نقد و چالش‌های نظریه سلین
تمرکز بیش از حد بر عوامل فرهنگی:
- این نظریه بیشتر بر نقش عوامل فرهنگی در وقوع جرم تأکید دارد و ممکن است عوامل دیگر مانند عوامل اقتصادی، روان‌شناختی یا زیستی را نادیده بگیرد.
عدم تبیین جرایم فردی:
- نظریه سلین بیشتر برای تبیین جرایم گروهی یا مرتبط با خرده‌فرهنگ‌ها مناسب است و ممکن است در توضیح جرایم فردی ناکافی باشد.
نسبی‌گرایی فرهنگی:
- تأکید بر نسبی بودن هنجارها و قوانین ممکن است منجر به توجیه برخی رفتارهای مجرمانه شود که از نظر قوانین رسمی جامعه غیرقابل قبول هستند.
کاربردهای نظریه سلین
تحلیل جرایم مرتبط با مهاجرت:
- این نظریه می‌تواند به تحلیل جرایم مرتبط با مهاجران و پناهندگان کمک کند. برای مثال، رفتارهایی که در فرهنگ مبدأ قابل قبول هستند اما در جامعه مقصد جرم تلقی می‌شوند.
برنامه‌ریزی برای کاهش تضادهای فرهنگی:
- سیاست‌گذاران می‌توانند از این نظریه برای طراحی برنامه‌هایی جهت کاهش تضادهای فرهنگی و افزایش آگاهی مهاجران از قوانین رسمی جامعه استفاده کنند.
تحلیل جرایم خرده‌فرهنگی:
- این نظریه می‌تواند به تحلیل جرایم مرتبط با خرده‌فرهنگ‌ها (مانند جرایم مرتبط با گروه‌های قومی یا نژادی) کمک کند.
پیشگیری از جرم در جوامع چندفرهنگی:
- در جوامعی که دارای تنوع فرهنگی هستند، این نظریه می‌تواند به طراحی برنامه‌های پیشگیری از جرم کمک کند.
نتیجه‌گیری
نظریه هنجارهای رفتاری تورستن سلین یکی از نظریه‌های برجسته در حوزه جرم‌شناسی فرهنگی است که بر نقش تضاد فرهنگی در وقوع جرم تأکید دارد. این نظریه نشان می‌دهد که چگونه برخورد میان هنجارهای خرده‌فرهنگ‌ها و قوانین رسمی جامعه می‌تواند منجر به بروز رفتارهای مجرمانه شود.
با وجود نقدهایی که به این نظریه وارد شده است، می‌توان از آن برای تحلیل جرایم مرتبط با مهاجرت، خرده‌فرهنگ‌ها و جوامع چندفرهنگی استفاده کرد. این نظریه همچنین می‌تواند به طراحی سیاست‌هایی برای کاهش تضادهای فرهنگی و پیشگیری از جرم کمک کند.
کلیدواژه‌ها:
- نظریه هنجارهای رفتاری تورستن سلین
- تعارض فرهنگی و جرم
- تضاد فرهنگی اولیه و ثانویه
- نقش مهاجرت در بروز جرم
- خرده‌فرهنگ‌ها و قوانین رسمی
- جرم‌شناسی فرهنگی
- هنجارهای رفتاری و انحراف اجتماعی
- مهاجرت و تضاد هنجارها
- تحلیل جرایم خرده‌فرهنگی
- پیشگیری از جرم در جوامع چندفرهنگی
نظر شما