روزنامه همشهری چهارشنبه 17 مرداد ,1375 7 آگوست ,1996 سال چهارم , شماره 1036
 

تا سال 2000 میلادی , بازار جهانی محصولات بیوتکنولوژی در زمینه های
پزشکی , دامپروری , کشاورزی و غذایی در حدود 70 میلیارد دلار تخمین زده
می شود

با پیشرفت علوم زیستی و ژنتیک در چند دهه گذشته هم اکنون ثابت شده
است که رمز پیدایش حیات و موجودات زنده از جمله آدم بر روی کره
زمین در مولکولی به نام دی . ان . آ( DNA ) و یامولکول حیات نهفته
است. براساس تعداد و ترکیبات مختلف این مولکول با مولکولهای دیگر
ماده ژنتیک یا ماده وراثت در هر نوع از موجود زنده از باکتری تا
آدم تشکیل می شود. همه اطلاعات مورد نیاز حیات یک موجود زنده شامل
طول زندگی, کیفیت زندگی (سلامتی, مریضی,) خصوصیات ظاهری و نظایر آن
در مولکول دی. ان. آ نهفته است.
دستیابی به این اطلاعات که پیدایش همه موجودات زنده اعم از میکروبی ,
گیاهی و حیوانی به آن بستگی دارد, اولین قدم در راه کنترل حیات بر
روی کره زمین است. با توجه به پتانسیل بی نهایت اطلاعات ژنتیک
موجودات زنده و اهمیت آن, در دهسال گذشته دولت های بزرگ و پیشرفته
جهان در صدر پروژه های علمی خود کشف این اطلاعات و زمینه سازی برای
استفاده از آنها را در دستور کار خود قرار داده اند.
پروژه ژنوم انسان که با بودجه ای 3 میلیارد دلاری در اوایل دهه 90
شروع شد و بزرگترین پروژه علمی تاریخ بشر لقب گرفته است, تا سال
2002 میلادی تعداد و ردیف دقیق تمام مولکولهای دی . ان . آ درماده ژنتیک
انسان (آدم) را شناسایی خواهد کرد. همه این اطلاعات در کتابی که
دانشمندان علوم زیستی و ژنتیک نام آن راکتاب آدم( Adam of Book
The ) نهاده اند, ثبت خواهد شد و منبع اصلی برای کشف اسرار وجود انسان
از ابعاد گوناگون در قرون آینده خواهد بود.
پس از چهارده قرن که خداوند متعال در قرآن کریم (در آیه 11 سوره
فاطر) به وجود اطلاعات مورد نیاز برای طول عمر و سلامتی انسان در
کتابی اشاره می کند, بشر کنونی در سالهای پایانی قرن بیستم میلادی با
استفاده از تکنیکهای جدید مهندسی ژنتیک به این داده ها دسترسی پیدا
کرده است. حقا مسلمانان می بایستی سهمی شایسته در راه کشف حقیقت راز
حیات بر روی کره زمین داشته باشند.
از ابتدای قرن حاضر جوامع انسانی شاهد استفاده موثر از منابع موجود
بر روی کره زمین بوده اند. استخراج و تبدیل فراورده های نفتی به
پلاستیک, اورانیوم به انرژی اتمی, و سیلیکان به کامپیوتر جزو
دستاوردهای شگفت انگیز در قرن حاضر بوده اند. اما مهمترین تحول در
تاریخ پیدایش انسان بر روی کره زمین, دستیابی انسان به رمز حیات
بوده است.
شناخت دقیق رموز در هریک از موجودات زنده باکتریها, تک سلولی ها,
جلبک ها, گیاهان, حیوانات و انسان و خلاصه هر آنچه که ما آن را موجود
زنده می نامیم, قدرتی را برای بشر کنونی متصورساخته است. که تاکنون
ناممکن بوده است. و از دسترسی به آن امیدی نبوده است. اگر
فراورده های نفتی, اورانیوم و.. . استفاده های محدودی داشته اند,
استفاده از موجودات زنده برای تولید هر نوع فرآورده غذایی, پزشکی ,
بهداشتی, محیط زیستی, تشخیص طبی و غیره, بی نهایت می باشد. دستکاری
مواد ژنتیک تشکیل دهنده و کنترل کننده هر موجودی و استفاده از آنها به
عنوان کارخانه های تولیدی کوچک, کم هزینه, و با راندمان بالا, جهانی
را برای دولتهای بزرگ و قدرتمند متصور ساخته است که تا 20 سال آینده
ماده ای نخواهد بود که در جهان بدون استفاده از روشهای نوین مهندسی
ژنتیک و بیوتکنولوژی نوین تولید شود.
کشورهای مختلف جهان براساس زمینه های علمی, نیروهای کارآمدانسانی,
منابع مادی و آینده نگری مسئولان, نسبت به انتقال بیوتکنولوژی
برخوردهای متفاوتی نشان داده اند, اما همگی بر تشکیل هسته های
تحقیقاتی برای استفاده از این, تکنولوژی همت گمارده اند. بیوتکنولوژی
با استفاده از میکروارگانیسم ها ودستگاههای نسبتا ساده که حتی در
کشورهای نیمه صنعتی هم می تواند ساخته شود. استفاده از منابع طبیعی و
تولید فراورده های مورد نیاز جامعه را امکان پذیر ساخته است. کشورهای
چین, هند, پاکستان, ترکیه, سنگاپور, تایوان و بسیاری از کشورهای
امریکای لاتین بخصوص کوبا در زمینه بیوتکنولوژی سرمایه گذاری عظیمی
کرده اند.
تا سال 2000 میلادی , بازار جهانی محصولات بیوتکنولوژی در زمینه های
پزشکی , دامپروری , کشاورزی و غذایی در حدود 70 میلیارد دلار تخمین زده
می شود و پس از آن افزایش چشمگیرتر خواهد بود. تعدادی از محصولات
بیوتکنولوژی نوین به شرح زیر است:
هورمونهای رشد, انسولین, تی پی آ (داروی از بین برنده لخته خون ,)
انترفرون ها, اینترلوکین ها (داروهای ضد سرطان,) مونوکلونال آنتی
بادیها, واکسنهای انسانی (هپاتیت,) واکسنهای حیوانی, روشهای نوین
تشخیص بیماریهای ویروسی میکروبی, انگلی درانسان و حیوان, تشخیص
سلولهای سرطانی, آزمایشات هورمونی, تشخیص داروهای مخدر در خون, بزاق
دهان و ادرار, تشخیص از طریق استفاده از دی ان آ(انگشت نگاری) در
پزشکی قانونی, فراورده های فارماکولوژیک, تولید بذر به طور انبوه و
بهبود آن, ویتامین ها, مواد کنترل کننده حشرات مضر در کشاورزی, مقاوم
نمودن گیاهان به حشرات موذی و سموم گیاهی, بهبود کیفیت گوشت حیوانی
و. . .
با توجه به موقعیت ایران و نیاز مبرم به خودکفایی در تولیدمحصولات
مذکور هیچ راهی جز تکیه بر نیروهای داخلی و آماده سازی زمینه جذب
تکنولوژیهای جدید بخصوص بیوتکنولوژی برای ملت ایران باقی نمانده
است. اهمیت این موضوع با توجه به افزایش جمعیت کشور دو چندان گشته
است. مطمئنا بدلیل پتانسیل عظیمی که در استفاده از بیوتکنولوژی و
مهندسی ژنتیک برای رفع نیازهای پزشکی, کشاورزی و غذایی کشور وجود
دارد, کفرجهانی از هیچگونه کاری برای جلوگیری از پیشرفت ایران در
این زمینه کوتاهی نخواهدکرد. با توجه به موقعیت داخلی ایران در
این رشته از علوم پیشنهاد می شود. برنامه ریزی همه جانبه و سیستماتیک
به شرح ذیل انجام گیرد:
1 شناسایی تمام نیروهای انسانی کشور در زمینه علوم زیستی .
2 تمرکز دستگاههای مورد نیاز که هم اکنون به طور پراکنده درمراکز
مختلف وجود دارند. 3 تشکیل هسته های مختلف تخصصی
4 تشکیل کادر علمی برای ترجمه سیستماتیک کتب مورد نیاز در
زمینه های بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک
5 ارتباط قوی و مستمر با کشورهای پاکستان , هند, چین , کوبا در
زمینه بیوتکنولوژی و استفاده از منابع بین المللی در صورت امکان
6 استفاده از منابع و امکانات تحقیقاتی و آزمایشهای کشورهای
پیشرفته در صورت امکان
7 خریداری مجلات مهم و کتب و ارتباط کامپیوتری با مراکز علمی و
منابع اطلاعاتی جهان
8 بدلیل سرعت پیشرفت در این رشته از علوم که تقریبا هر 203 سال
اطلاعات موجود دو برابر می شوند, تشکیل یک کمیته جهت پی گیری و رفع
مشکلات خارج از بوروکراسی رایج الزامی است.
دکتر علی متولی زاده اردکانی