روزنامه شرق، یکشنبه ۱۱ دى ۱۳۸۴ - - ۱ ژانویه ۲۰۰۶


مهر: آیدین آغداشلو در همایش «سیر تحول هنر ایران از اسلام تا معاصر» گفت: «هنرمند در هر جایى که زندگى کند و در هر شرایطى، خلق زیبایى را وظیفه خود مى داند.» او گفت: «تاریخ هنر ایران بعد از اسلام به یک باره شروع نمى شود بلکه ایران فرهنگ گسترده و وسیعى داشته است که در فراز و فرود متعدد شکل گرفته است.» آغداشلو به پویایى هنر ایرانى اشاره و تصریح کرد: «ایرانیان سلیقه والایى در آموزش هنرهاى مختلف و تبدیل آن به هنر رسمى ایران داشتند. هنر ایران در دوره هخامنشى مانند هنر مصر ایستا و منطقه اى نبوده بلکه یک هنر باز و قابل تبادل است چنانچه با هنر امپراتورى روم باستان رقابت کرده و یک تبادل هنرى را ایجاد مى کند.» استاد دانشگاه الزهرا در رشته گرافیک افزود: «هنر ساسانى کاملاً متفاوت از دوره اشکانى ظهور کرد.» او تغییر جهان بینى را عامل موثرى در هنر دوره اشکانى دانست و گفت: «مردود شدن بزرگنمایى در اسلام باعث از بین رفتن هنر نقش برجسته در این دوره شد چرا که انسان دوره ساسانى پادشاه را مظهر قدرت مى دانست و همیشه نقش او را بزرگ و با عظمت حک مى کرد. مهم ترین هنرى که در دوره اشکانى به وجود آمد، خوشنویسى است، چرا که خوشنویسى با اسلام پیوند عمیق دارد و اولین خوشنویسان، کاتبان کلام خدا بوده اند. عنصر خوشنویسى در هنر ایرانى وجود نداشت.» آغداشلو دوره اسلامى در هنر ایران را دوره اخذ و هماهنگى دانست، چرا که «هنرمند با هر هنرى یا سنت هنرى که مواجه مى شود، نه تنها آن را از بین نمى برد، بلکه با آن همساز و همگام مى شود.» او ضمن اشاره به تسلط هنرى ایرانیان به هنرهاى مختلف گفت: «از آنجا که در دوره هاى قبل از اسلام کشور به معناى امروزى وجود نداشت، سهولت آمد و شد به دلیل کمرنگ بودن مرزها انتقال معانى را از جایى به مکانى دیگر به راحتى ممکن مى ساخت همچنین در دوره هاى قبل از اشکانى هنرها کاملاً از هم قابل تفکیک نیست چنانچه معمارى و کاشى کارى دوره ساسانى از سوى مسلمانان پذیرفته مى شود و از سوى دیگر هنرمندان ایرانى در هنرهاى حکاکى نقاشى روى پارچه و قالیبافى از آیات قرآنى استفاده مى کنند.» آغداشلو انقراض حکومت آکنده از ظلم عباسى را سبب ایجاد «نوع آزادى عمل» در کلیه ابعاد زندگى بشر عنوان کرد و گفت که در این دوره هنرمندان ایرانى به پیشرفت هاى قابل ملاحظه اى دست یافتند: «مهمترین آنها هنر نگارگرى و مینیاتور است. حمله مغول باعث اتصال هنر مینیاتور چین به ایران مى شود و نقطه عطفى در هنر نگارگرى ایران به وجود مى آید.» او به امنیت هنرمندان در دوره تیمورى اشاره و تصریح کرد: «تیمور لنگ با وجود ویرانگرى هایى که انجام داد به بهانه ساختن شهر شهرهایى مثل سمرقند محیط امنى را براى هنرمندان به وجود آورد، اما با مرگ تیمور و انتقال مرکز حکومت تیموریان به هرات ساخت و ساز سمرقند راکد ماند.» آغداشلو نقطه مهم گسست هنر ایرانى را در زمان قاجار عنوان کرد . او هنر دوره قاجار را تجددطلب دانست: «هنر سنتى در دوره قاجار به آرامى از بین رفت و اخذ هنر نافذ غربى آغاز شد. آخرین نسل نقاشان قلمدان از بین رفتند و هنر نقاشى غربى با کمال الملک به طور قطعى وارد ایران شد و نقاشى هاى مجلل و دروغ جاى خود را به واقعیت داد.» او به تحول هنر سلسله پهلوى اشاره و تصریح کرد: «با تاسیس سلسله پهلوى اخذ تمدن غرب و دور شدن از سنت به اوج خود مى رسد. داستان کوتاه، شعر نیمایى، نقاشى رنگ روغن، همه هنرهاى وارداتى به ایران در این دوره بودند. اولین گروه نقاشان مدرن ایرانى در زمان پهلوى به ایران آمدند و سینماى جدى با فیلمسازى موفق شد در قالب هنرى که از آن خود نبود چارچوبى را به وجود آورد و مالک آن شود. ایرانیان عادت کرده اند در طول تاریخ هماهنگ کننده هاى خوبى در هنر باشند، ولى بعد از مشروطه چون هنر ایران با فرهنگى روبه رو گشت که داراى جوهره اى متفاوت از فرهنگ غنى ایران بود صدمه اى بزرگ خورد.» آغداشلو افزود: «هنر غرب که به رکن یهودیت، مسیحیت، یونان و روم تکیه داده بود، بر نور، بقا و متافیزیک استوار بود و به خصوص به مذهب تشیع که حتى در فرهنگ اسلامى نیز تاثیر بسیار خاصى دارد.»