روزنامه شرق، یکشنبه 16 آذر 1382 

از سازمان ملل انتقاد می شود. به سازمان ملل حمله می شود. سازمان ملل را دور می زنند. با اتومبیلی که داخلش مواد منفجره کار گذاشته شده به سازمان ملل حمله می کنند. بارها پیش بینی شده که سازمان ملل به سرنوشت خواهر بزرگ و مرحومش یعنی «جامعه ملل» دچار می شود. در حالی که شورای امنیت، مراقب ظرفیت سازمان ملل برای حفظ صلح پس از سوء قصدهای صورت گرفته به مقرش در بغداد است، مسئله اصلاح عمقی نهادهای آن مطرح شده است.

•••

سازمان ملل متحد از زمان تأسیس خود همواره توانسته گلیمش را از آب بیرون بکشد و در برابر باد و طوفان از جایگاه و نقش واسطه خود محافظت کند.

بازی شطرنج دیپلماتیکی که در ماه مارس در شورای امنیت صورت گرفت و اروپای قدیم حول محور پاریس، برلین، مسکو را در برابر آمریکا قرار داد، چندان بی نتیجه نبود و البته در نهایت آمریکا تصمیم گرفت بی توجه به حکم سازمان ملل در عراق مداخله نظامی کرده و تحت عنوان مبارزه با تروریسم به این کشور حمله کند.

سازمان ملل قدیم

هرچند ابر قدرت آمریکا به راحتی از این بازوی آهنین گذشت، اما چرخش 180 درجه ای دستگاه بوش و دیپلماسی آن بسیار سمبلیک است. در واقع، در این «نظم نوین جهانی» تحت رهبری آمریکا که وجود نخبگان- گروهی از متفکرانی که گرایشات نومحافظه کاری دارند و حول مرکز کاخ سفید می گردند- به آن محبوبیت بخشیده، سازمان ملل متحد «قدیمی» دیگر هیچ جایی ندارد. لااقل در شکل فعلی به این صورت است.

سازمان ملل متحد، هدف حملات

در این جو پرتنش موجود در مورد مسئله مشروعیت سازمان ملل در زمینه امنیت بین المللی، سوءقصدهایی که در ماه اوت و سپتامبر مقر این سازمان در بغداد را هدف گرفته بودند همچنان در همه جا طنین انداز هستند، چرا که در میان قربانیان نام مسئولان بلندپایه سازمان ملل در عراق مثل سرجیو ویرا دی ملو هم به چشم می خورد.این ضربه ناگهانی موجب شد که سازمان ملل از تعداد کارکنان خود در سرزمین عراق کم کند. راه حلی که روز 15 اکتبر مورد پذیرش واقع شد این پدیده را متوقف نکرد. آمریکایی ها با ایجاد نیروهای چند ملیتی که می توانستند توان نیروهای آمریکایی را دوبرابر کنند سعی کردند در منطقه به برقراری ثبات بپردازند، آنها امید همکاری تنگاتنگ با این سازمان بین المللی را کاملا  از بین بردند.

خروج از شر به خیر

با وجود این، سازمان ملل با طرح مسئله امکاناتی که در اختیار این سازمان گذاشته شده می تواند از این بحران هویت خارج شود. در واقع مسئله ناشی از عدم ظرفیت این سازمان برای خلع سلاح آرام عراق و سپس انجام مأموریت اصلی یعنی حفظ صلح بود که به بحث های بسیاری در مورد «اصلاحات ریشه ای» دامن زد. البته کوفی عنان، دبیرکل سازمان ملل ماه ها بود که این مسئله را پیگیری می کرد.از سال 1997، عنان راه مدرنیزه کردن این سازمان را گشوده بود تا نسبت به کارکرد آن خوش بینی هایی به وجود آورد. همچنین در زمینه حفظ صلح نیز اصول جدیدی ارائه داد. این استراتژی که پیش از این در افغانستان، تیمور شرقی و سیرالئون نیز به کار گرفته شده بود مأموریت سازمان ملل را حول محور دفاع از حقوق بشر متمرکز کرد.

اصلاح سازمان ملل

با این حال اصلاح عمقی، برای احیای اعتبار سازمان ملل آرزویی بیش نیست. کوفی عنان در گزارش خود از وضعیت جامعه بین المللی سخن گفت و به اعتقاد او سازمان ملل باید به «تهدیدهای جدید» علیه آن پاسخ دهد، مهم ترین این تهدیدها، تروریسم و عواقب ریشه ای آن هستند.سازمان ملل می خواهد خود را با بازیچه های دنیای معاصر منطبق کند. شورای امنیت قدیم متشکل از قدرتمندان بزرگ، دیگر با واقعیت های ژئوپلتیک قرن بیست و یکم منطبق نیست. از طرفی دیگر ملت هایی مثل آلمان و ژاپن که وزنه اقتصادی سنگینی دارند، عضو دائمی این سازمان نیستند.مسئله دردناک تبت و چچن که در سکوت سپری می شود نشان دهنده آن است که سازمان ملل متحد در پاسخ مؤثر به شرایط بحرانی، آن هم در وضعیتی که این کار منافع اعضای قدرتمند را تحت تأثیر قرار می دهد بسیار ناتوان است. این کاستی ها شاید نشان دهنده آن باشند که چرا آمریکا بدون در نظر گرفتن این سازمان جنگ را آغاز کرد.در نهایت، باید برای سازمان ملل امکانات لازم را فراهم کرد و ارتشی دائمی که قادر به مداخله در تمام نقاط جهان است در اختیارش گذاشت. این پیکره نظامی نیازمند حمایت مالی گسترده است تا بتواند یک جانبه گرایی خود را حفظ کند