روزنامه شرق پنجشنبه ۲۰ آذر ۱۳۸۲ - ۱۶ شوال ۱۴۲۴ - ۱۱ دسامبر ۲۰۰۳

لیلی خدابخشی: پس از برطرف شدن بحران هسته ای علیه ایران و آرام شدن فضا برای تصمیم گیری در وزارت امور خارجه، سرانجام صندلی کشورمان در اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی خالی نماند.سید محمد خاتمی، عازم ژنو شده است تا در «اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی» دیدگاه ایران در خصوص آینده جهان را بیان کند.

این اجلاس به منظور دستیابی به توافق جهانی در مورد مفهوم جامعه اطلاعاتی به پیشنهاد اتحادیه بین المللی ارتباطات دوربرد (ITU) طی دو مرحله در سوئیس (۱۹ تا ۲۱ آذر ماه ۱۳۸۲) و تونس (۲۵ تا ۲۷ آبان ماه ۱۳۸۴) برگزار می شود.

این اولین بار است که نمایندگان عالی رتبه مردم دنیا الزام های زندگی در جهان اطلاعات محور و چگونگی بازخوانی ضرورت های گذشته در دنیای جدید را بررسی می کنند.

بیانیه ای برای دنیای جدید

بیانیه اصول اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی دو روز پیش از ورود «سران» با رأی مثبت نمایندگان ۱۹۰ کشور دنیا تصویب شد. به این ترتیب مردم جهان گذار از «جامعه صنعتی» به «جامعه اطلاعاتی» را از صبح روز یکشنبه آغاز کردند. هر چند در دنیای جدید هم نگرانی  از عمیق تر شدن فاصله میان کشورهای فقیر و غنی (اطلاعاتی) وجود دارد، برنامه عمل اجلاس «راهکارهای لازم» برای اجرای بیانیه اصول را پیش بینی می کند.در عین حال طبق روال اجماع های جهانی، برای کم شدن شکاف های دیجیتال کشورهای در حال توسعه، موضوع ایجاد «صندوقی برای کمک به فراهم سازی زیرساخت های ارتباطی کشورهای در حال توسعه و فقیر» نیز در حال بررسی است.

ایجاد یک «مرکز جهانی برای اعمال مدیریت و سیاستگذاری بین المللی بر اینترنت» نیز از مهم ترین توافق های صورت گرفته در جلسات مقدماتی بوده است با این وجود، توجه به مشکلات مربوط به زیرساخت های ارتباطی و اطلاعاتی و هزینه های آنها، دسترسی برابر به اقتصاد جهانی دیجیتالی، انتقال دانش، توسعه فرهنگی و اجتماعی، حمایت از مصرف کنندگان، توجه به حریم خصوصی، امنیت، اخلاق، محتوا، تنوع فرهنگی و حق ارتباط نیز از مفاد قابل ذکر در این بیانیه ۵۰ ماده ای است.

اطلاعات، وسیله، نه هدف

مشاور رئیس جمهوری که در این سفر همراه اوست، پیام خاص ایران در این اجلاس را ضرورت گفت وگوی میان تمدن ها در عرصه  ارتباطات می داند: «به لحاظ تخصصی ایران، جریان اطلاعاتی مبتنی بر گفت وگو و تعامل را مطرح خواهد کرد و با توجه به نقش کشورمان در ارائه ایده گفت وگوی تمدن ها به پیشنهاد ما در پیش نویس اصول هم بر این موضوع تاکید شده است.»

هادی خانیکی می گوید: «مهم ترین حساسیت ما در این اجلاس تاکید بر تنوع فرهنگی، دسترسی آزاد به اطلاعات و کمک به توسعه زیرساخت های ارتباطی کشورهای در حال توسعه است.»

خانیکی معتقد است که اطلاعات هدف نیست، بلکه وسیله است: «اگر در ترسیم  ابعاد واقعی جهان پیش رو دچار اشتباه نشویم، یعنی از یک طرف امید بیجا نداشته باشیم و از سوی دیگر هم نگرانی بی دلیل نداشته باشیم، می توانیم همراه با دیگر مردم جهان به سوی جامعه اطلاعاتی حرکت کنیم، فقط باید بدانیم تحولات جدید، ما را به عرصه متفاوتی وارد می کند که در آن باید از جنبه سخت افزاری و نرم افزاری کاملاً آماده باشیم.»

وی می گوید: «دسترسی همگانی به اطلاعات، ظرفیت سازی در رشته های مختلف علوم بشری، توجه به تنوع فرهنگی و زبانی و اخلاق، موضوعاتی است که بیشتر از سوی کشورهای در حال توسعه مطرح می شود و هر قدر اجماع در میان این کشورها بیشتر باشد، راهکارهای اجرایی جدی تر هم قابل پیش بینی خواهد بود.»

خانیکی تاکید می کند: «باید شرایط نوین جهان و چگونگی ورود به جامعه اطلاعاتی را درک کرد تا با پارادایم های گذشته وارد دنیای جدید نشویم.

در واقع سازوکارهای اینکه حرفمان به قول شما به «کرسی» بنشیند تغییر کرده است. مثلاً یکی از این راهکارها دفاع از «حق توسعه است».

وی ادامه می دهد: «به شرایط جدید باید به عنوان فرصت نگاه کرد نه تهدید چون در غیر این صورت در برابر تهدید آن قدر مقاومت می کنیم تا شرایط به ما تحمیل شود و دیگر فرصت تصمیم گیری نداریم.»

خانیکی می گوید: «باید لوازم همزیستی در دنیای جدید را کسب کرد.»

همه دعوت هستند

«کارت دعوت» اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی برای همه دولت ها ارسال شده است ، حضور شرکت های تجاری، نهادهای جامعه مدنی، سازمان های بین المللی و نمایندگان رسانه ها نیز مغتنم است.در این اجلاس که بنا بر اعلام سازمان ملل متحد «بیش از مجمعی برای گفت وگوی جهانی است» مشکلات، کاستی ها و خلا های قانونی مربوط به اینترنت نیز در دستور کار است.

از یک طرف تنها راه برای چهار شبکه تار عنکبوتی و نامحدود اینترنت، دسترسی به اجماع جهانی است، از سوی دیگر نیمی از «ای میل» های دنیا در ردیف «ای میل» های مزاحم (SPAM) ارزیابی می شوند که موجب هدر رفتن ۲۰ میلیارد دلار در سال است؛ به همین دلیل دستیابی به وفاق برای قانون گذاری در خصوص ای میل های مزاحم و مزاحمت ویروسی هم از جمله دستور کار های مهم سران کشورها در اجلاس جامعه اطلاعاتی است.

وصل کردن تمام روستاها، نهادهای آموزشی، مراکز بهداشتی، بیمارستان ها و ادارات محلی و مرکزی دولت به اینترنت تا سال ۲۰۱۵ میلادی هم از جمله اهداف مهم اجلاس است. بر همین اساس، تعیین سایت جهانی روزنامه، کتاب و آرشیو اطلاعات، حذف حقوق گمرکی سخت افزارها و نرم افزار ها، ایجاد تدابیر امنیتی رایانه ای با تمرکز بر بانک ها برای انجام معاملات «آن لاین» و ایجاد سایت متعامل مراقبت بهداشتی برای تبادل اطلاعات میان کشورهای فقیر و غنی از جمله راهکارهای پیشنهاد شده است.