روزنامه شرق، شنبه ۲۲ آذر ۱۳۸۲ - ۱۸ شوال ۱۴۲۴ - ۱۳ دسامبر ۲۰۰۳

ترجمه زینب همتی: اسب های پرزیوالسکی (Przewalski) یا اسب های تاخی (Takhi، در مغولستان به این اسب ها تاخی گفته می شود) تنها زیرگونه از اسب های وحشی هستند که از نظر ژنتیکی از دیگر اسب سانان جدا شده اند. تا سال ۱۹۴۵ تنها ۱۲ رأس از این اسب ها در جهان وجود داشت. شکار بی رویه این جانوران به منظور استفاده از گوشت آنها باعث شده بود که جمعیت آنها به سمت انقراض رانده شود. علاوه بر این، زمستان های سخت و تابستان های گرم و سوزان مغولستان، توفان های شن، شکار شدن توسط گرگ ها، تعقیب شدن توسط جمع آوری کنندگان نمونه های کلکسیونی و عمر کوتاه مدت آنها نیز مزید بر علت شده بود تا روزبه روز از جمعیت این اسب های وحشی کاسته شود. امروز نزدیک به هزار و هشتصد رأس از این اسب ها در سرتاسر جهان و به ویژه در باغ وحش ها زندگی می کنند. در حال حاضر، باغ وحش ملی واشنگتن و پارک های حیات وحش اوهایو در تلاشند که نمونه  های آزادچر تاخی را به مغولستان باز گردانند.

پارک های حیات وحش، مکان های وسیعی هستند که برای حفاظت از گونه های در خطر انقراض اختصاص یافته اند. ایوان بلومر (Blumer. E) معاون دوم رئیس جمهور و وزیر علوم می گوید: «اگرچه پارک وحش همانند یک باغ وحش نیست اما تمامی قوانین مربوط به جفت گیری در اسارت باغ وحش ها بر این پارک ها نیز حاکم است.» این قوانین بخشی از برنامه بقای گونه ای (SSP) برای اسب ها بوده و مخالف جفت گیری در اسارت است مگر اینکه گروه های مجرد طبیعی، زیست پذیر و دوام پذیر باشند.

در طبیعت، اسب های نر بالغ جسور و بدون جفت رفتارهای جفت یابی را به معرض نمایش گذاشته و به سرعت به سمت یکدیگر حرکت می کنند. نر غالب، سرانجام گروهی از مادیان ها و اسب های زایشگر را وارد حرمسرای خود کرده و دفاع از آنها را به عهده می گیرد.

فضای محدود در اغلب باغ وحش ها باعث انزوا و گوشه گیری اسب ها می شود اما مراتع بسیار عریض پارک های وحش به اسب ها اجازه می دهند تا آزادانه به چرا پرداخته و سلسله مراتب قدرت را در خود توسعه دهند، بنابراین برنامه بقای گونه ای برای اسب ها، محدودیت جفت گیری در آنها را فسخ می کند. بلومر می گوید: «پارک های وحش، زیستگاه های نسبتاً مناسبی برای جفت گیری این اسب ها و بازگشت آنها به حیات وحش محسوب می شوند. در حال حاضر ما از نظر میزان جفت گیری اسب ها هم تراز با باغ وحش ملی هستیم. اسب ها با یکدیگر آمیزش داده شده و کره هایی را به دنیا می آورند که می بایست برای زندگی و بقا در یک محیط زیست وحشی آمادگی داشته باشند.»

در این پارک های وحش، ۳ کره متولد شده و در محیطی که تماس ناچیزی با انسان داشتند پرورش یافتند. طی ۳ سال، اسب های بالغ می بایست برای یک مسافرت ۴۵ ساعته به مغولستان و آزادسازی در ۲ محیط جداگانه آماده می شدند. مایکل استیو (Stuewe. M) محقق زیست شناسی در باغ وحش ملی معتقد است که به موفقیت این پروژه بسیار خوش بین است. وی می گوید: «اطلاعات قبلی مربوط به آزادسازی گونه های جانوری در اروپا نشان داده که اسب های مسن تر از ۳ سال شانس بقای کمتری دارند در حالی که اسب های جوان با محیط زیست سخت و خشن گو بی سازگاری بالایی را نشان دادند.»

در مغولستان، گروه بین المللی تاخی (ITG)، با حصارکشی موقت منطقه، اسب های تازه وارد جدید را در مقابل آلودگی های طبیعی محافظت خواهند کرد. در ادامه به اسب ها اجازه داده خواهد شد که آزادانه بچرند و یک جمعیت تولیدمثل کننده و پایدار را تشکیل دهند. جین _ پیر سیگفرد ( Siegfried .P _J ) از گروه ITG معتقد است که جمعیت اسب های تاخی دشت  گوبی با استفاده از جفت گیری در اسارت از خطر انقراض نجات یافت در حالی که اگر این جمعیت به حال خود رها می شد این جمعیت آزادچر قادر به حفظ و پایداری جمعیت خودش نبود. بازگشت و معرفی مجدد یک گونه جانوری به حیات وحش بسیار پرهزینه است. حمل با کشتی، مراقبت های دامپزشکی، پایش روزانه و سایر هزینه ها در حدود ۵ هزار و پانصد دلار برای هر اسب هزینه برمی دارد.

در حال حاضر پارک های حیات وحش، باغ وحش ملی و گروه ITG امیدوارند که اسب های پرزیوالسکی، گل سرسبد حفظ یک توازن و تعادل اکولوژیک در مغولستان باشد.

Environment Magazine, May _Jun. 2002