روزنامه شرق، شنبه ۲۲ آذر ۱۳۸۲ - ۱۸ شوال ۱۴۲۴ - ۱۳ دسامبر ۲۰۰۳

ترجمه سمیه نوروزی: «یکی از همین روزها از نوشتن دست خواهم کشید، نوشتن شرافتمندانه نیست، شرارت است، تصمیم دارم همه چیز را بسوزانم.»

پس از نامزدی جایزه گنکور و اخذ جایزه رنودو در سال ۱۹۶۳، ژان _ ماری گوستاو لوکلزیو اولین برگزیده جایزه «پل موران» در سال ۱۹۸۰ شد. این جایزه به مجموعه آثارش به ویژه «بیابان» تعلق یافت. بعدها در سال ۱۹۹۴ به عنوان بزرگ ترین نویسنده زنده فرانسه زبان برگزیده شد. او بیش از سی کتاب و تعداد بی شماری مقاله دارد. همان طوری که تا به حال در این ستون خوانده اید، لوکلزیو علاوه بر ادبیات، سفرها و ماجراهای بسیاری را تجربه کرده است. بخش های دیگر کتاب « لوکلزیو، حقیقت و افسانه » به شرح مسافرت های او به خاور دور و برخوردش با شرقی ها پرداخته که به عقیده من از حوصله این ستون و مخاطبین آن خارج است. بنابراین بهتر دیدم استفاده از مقاله آقای «فردریک وسترلند» و نگاهی کلی به مجموعه آثار لوکلزیو این مطلب را به پایان برسانم.

با انتشار موفقیت آمیز «صورت جلسه »ای که آدام پولو در آن پرسه می زند؛ داستان های «تب» (۱۹۶۵)، که از تجربیات تلخ نویسنده نشأت می گیرد و سبک آن ما را به یاد رمان نو می اندازد، لوکلزیو سعی در انتشار «توفان» (۱۹۶۶) دارد.

کتابی که سردرگمی، التهاب و ترس شهرهای بزرگ غربی را برملا می سازد. در حالی که جوامع سر به فلک کشیده دهه هفتاد را با رمان های «ترا آماتا» (۱۹۶۷)، «کتاب گریزها» (۱۹۶۹)، «جنگ» (۱۹۷۰) و «غول ها» (۱۹۷۳) رد می کند، اما یکی از ارکان اصلی نوشته هایش محسوب می شود. هم زمان با انتشار رمان های مذکور، رساله های اندیشه ای «خلسه مادی» (۱۹۶۷)، «میدریاز» (۱۹۷۳) و «نفرین شده» (۱۹۷۱) را منتشر می کند: «نفرین شده» زیبایی شناسی تاثیرات بومیان آمریکا را بررسی می کند. طی همان سال هاست که «سه شهر مقدس» (۱۹۸۰) را می نویسد که به توصیف و شرح موتیف های آمریکای جنوبی پرداخته است.

با «غول ها» لوکلزیو با کوله باری از تجربه زبانی به دوره سیاه نوشتن خود پایان می دهد. سبک وی بسیار متعادل شده و موضوعات داستانی اش وسعت می یابد. درست پس از انتشار «سفر از دیگر سو» (۱۹۷۵)، که دوره آرامی را در مقابل دیدگانش حس می کند. مجموعه داستان «موندو و داستان های دیگر» شاهد نوستالژی دوران کودکی و بی گناهی جامعه غیرصنعتی است. «بیابان» (۱۹۸۰) در دو سطح مجزا به بررسی مردان سیه چرده مغربی می پردازد. شرح چند نوجوان مهاجر که در محیطی روستایی مضطرب و سرگردان شده اند را در «روند و حوادث دیگر» (۱۹۸۲) می خوانیم، هم زمان با چاپ «موندو و داستان های دیگر»، «رساله های ناشناسی روی زمین» (۱۹۸۷) و «به سوی کوه های یخی» (۱۹۷۸) منتشر می شوند؛ درست پس از اولین ترجمه او به زبان غربی از اسطوره شناسی سرخ پوستان آمریکا به نام «پیشگویی های شیلام بالام» که هیچ گاه منتشر نشد، ترجمه ای دیگر با عنوان «روابط میشوآکان» در سال ۱۹۸۴ و دو تفسیر با عنوان «رویای مکزیکی» در سال ۱۹۸۸ از دیگر فعالیت های دهه هشتاد لوکلزیو به شمار می روند.

مسافرت های متعددی که لوکلزیو انجام داده بود، در نوشته هایش منعکس شده است. در انگلستان «صورت جلسه» را کار می کند. «خلسه مادی» در بانکوک نوشته شده است. علاقه او به زندگی سرخ پوستان پس از اقامتی طولانی در مکزیک در سال ۱۹۶۷ به اوج خود می رسد؛ همچنین رفت و آمد متناوب به پاناما طی سال های ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۳ این علاقه را افزایش می دهد. جزایر موریس و رودریگ از بزرگ ترین اهداف او در این سال ها به نظر می رسد: سفر نوستالژیک او درسال ۱۹۸۱ به نوشتن دو کتاب منجر می شود: «جویندگان طلا» (۱۹۸۵) که ماجراهای پدربزرگ پدری اش را بازگو کرده و «سفر به رودریگ» (۱۹۸۶) که کاملاً اتوبیوگرافیک است.

پس از آن لوکلزیو مجموعه داستان «بهار و دیگر فصل ها» (۱۹۸۹) را منتشر می کند به استثنای «سیراندان» (۱۹۹۰) که مجموعه ای است ازمعماهای بومی، دهه ۹۰، متعلق به این رمان ها است: «اونیتشا» (۱۹۹۱)، داستان پسربچه ای که برای دیدن پدرش به آفریقا سفر می کند. در این کتاب نیز نویسنده از تجربیات واقعی خودش یاری طلبیده است؛ او در «ستاره سرگردان» (۱۹۹۲) به مهاجرت یهودیان پرداخته است و بعد در «پاوانا» (۱۹۹۲) و «دیه گو و فریدا» (۱۹۹۳) بیوگرافی دو هنرپیشه مکزیکی را به صورت داستان درآورده است؛ پس از آن ماجراهای پدربزرگ مادری اش را در «چهل سالگی» (۱۹۹۵) بیان کرده است. «ماهی طلایی» (۱۹۹۷) که زندگی دردناک و کولی وار دختربچه ای را تعریف می کند، چند ماه زودتر از «جشن آهنگین» (۱۹۹۷) و «مردان ابرها» (۱۹۹۷) منتشر می شود. این جشن از تجربیات او نزد بومیان آمریکا گرفته شده است. «مردان ابرها» را که با مشارکت همسرش نوشته است، می توان نوعی سفرنامه دانست؛ بازگشت به اصل خود، به بیابان. او هنوز هم زمان دارد و باز هم در سال ۱۹۹۷ «کودکی » را منتشر می کند. تصاویر این کتاب نیز از کودکی خودش الهام گرفته شده است. در سال ۱۹۹۹ کتابی محتوی دو رمان کوتاه، یا دو داستان بلند منتشر می کند که موضوع آن هم سفر است؛ سفری از کودکی تا نوجوانی.

و در پایان در سال جاری (۲۰۰۳) رمان «انقلاب ها» را توسط نشر گالیمار به مخاطبین خود هدیه داده است.