روزنامه شرق، پنجشنبه ۲۷ آذر ۱۳۸۲ - ۲۳ شوال ۱۴۲۴ - ۱۸ دسامبر ۲۰۰۳

امیرحسین شمشادی:دو دهه قبل زمانی که آمار مبتلایان به بیماری ایدز از مرز ۱۰۰ هزار تن گذشت برای نخستین بار ایدز به عنوان یک بحران جهانی مطرح شد.

در آن زمان بین ۵ تا ۱۰ میلیون نفر به ویروس ایدز آلوده بودند و پژوهشگران پیش بینی می کردند قربانیان این بیماری تا سال ۲۰۰۶ میلادی به یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر افزایش یابد اما پس از گذشت ۲۰ سال مشخص شده است چنین پیش بینی هایی تا چه حد اشتباه و غیرواقعی بوده است. برخلاف پیش بینی پژوهشگران دهه ۸۰ ، در ۲۰ سال اخیر بیش از ۲۲ میلیون نفر در اثر ابتلای به ایدز جان خود را از دست داده اند به گونه ای که تنها در سال ۲۰۰۱ میلادی ایدز در جهان ۳ میلیون قربانی گرفت. اما نکته قابل توجه در مورد بیماری ایدز این است که نیمی از کسانی که در دو دهه اخیر به این بیماری مبتلا شده اند را جوانان ۱۵ تا ۲۴ سال تشکیل می دهند. در حال حاضر ۱۱ میلیون و۸۰۰ هزار جوان در سراسر جهان به ایدز مبتلا هستند و این در حالی است که شیوع ایدز در میان جوانان شدیدتر از سایر اقشار جامعه است به گونه ای که هر روز ۶۰۰۰ جوان به جمع مبتلایان به ایدز اضافه می شوند. جوانان نیز مانند سایر اقشار عمدتاً از سه طریق تزریق موادمخدر با سرنگ آلوده، رابطه جنسی و اعمال جنسی همجنس گرایانه به ایدز مبتلا می شوند. با این حال راه هایی چون انتقال خون و استفاده از وسایل مشترک غیراستریل که در پوست سوراخ ایجاد می کنند نیز در مورد جوانان مطرح است. تزریق موادمخدر اگرچه تقریباً در تمامی کشورهای جهان مشاهده می شود ولی تنها در ۱۴ کشور جهان استفاده از سرنگ آلوده از جمله راه های اصلی انتقال ایدز محسوب می شود که متأسفانه ایران نیز یکی از این کشورها است. این مسئله به این معنا است که سایر کشورهای جهان با اتخاذ تدابیر لازم راه انتقال ایدز از راه سرنگ مشترک را بسته یا میزان آن را به حداقل رسانده اند. در گزارشی که UNAIDS در جولای سال ۲۰۰۲ میلادی منتشر کرد اعلام شد در ۱۳۶ کشور جهان اعتیاد تزریقی وجود دارد اما تنها در ۸ کشور بیش از نیمی از موارد ابتلای به ایدز مربوط به استعمال موادمخدر است. جالب آنکه این کشورها طیفی از کشورهای آمریکای لاتین، اروپایی، آسیایی، عربی و اسلامی را تشکیل می دهند و شامل آرژانتین، بحرین، گرجستان، ایران، ایتالیا، قزاقستان، پرتغال و اسپانیا هستند. در تزریق موادمخدر از آنجا که اکثر معتادان تزریقی مردان جوانی که دارای رابطه جنسی هستند محسوب می شوند شیوع ایدز از راه سرنگ آلوده تنها به جمعیت استفاده کننده از موادمخدر محدود نمی شود. مسئله دیگری هم که باید در مورد انتقال ایدز از راه سرنگ آلوده در جوانان مورد توجه قرار گیرد روند کاهش سن آغاز اعتیاد است که به افزایش جوانان مبتلا به ایدز منجر می شود. به علاوه بسیاری از جوانان به طور غیرمتناوب به تزریق موادمخدر می پردازند و از آنجا که این افراد خود را معتادان تزریقی به شمار نمی آورند، امکان انتقال بیماری از این افراد که ظاهری مناسب تر از معتادان دارند بیشتر مطرح می شود. همچنین استفاده از سرنگ مشترک در میان جوانان که به طور غیردائم موادمخدر استعمال می کنند بیشتر است زیرا به احتمال زیاد این افراد فاقد وسایل شخصی بوده و مجبور به استفاده از وسایل تزریقی دیگران هستند. انتقال ایدز همچنین از راه فعالیت جنسی نیز گروه جوانان و نوجوانان را تهدید می کند. از آنجا که جوانان در دوره ای از زندگی قرار دارند که میزان بالایی از روابط جنسی میان آنان مشاهده می شود احتمال انتقال ایدز از راه تماس جنسی در میان این گروه افزایش می یابد. در بسیاری از کشورها فعالیت جنسی جوانان پیش از ۱۵ سالگی آغاز می شود،

با توجه به این نکته که در برخی کشورها این فعالیت ها در قالب ازدواج زودهنگام دختران در برخی دیگر میان نوجوانان غیر مزدوج است. گرچه فعالیت جنسی غیرحفاظت شده و زودهنگام برای تمامی جوانان خطرناک است اما در دخترانی که در سنین پایین ازدواج می کنند از آنجا که ازدواج آنها اغلب با مردانی است که بسیار مسن تر از آنان هستند و احتمال آنکه همسران آنها پیش از ازدواج چندین شریک جنسی داشته باشند زیاد است، احتمال ابتلا به ایدز به میزان قابل توجهی بالا است. آمار جهانی نشان می دهد در نیجر ۷۶ درصد، در هند ۵۰ درصد و در نپال ۶۰ درصد دختران پیش از ۱۸ سالگی ازدواج می کنند. همچنین در آمریکا ۳۷ درصد، در مجارستان ۴۰ درصد و در برزیل ۳۸ درصد جوانان پیش از ۱۵ سالگی به فعالیت جنسی می پردازند که به لحاظ غیرحفاظت شده بودن این فعالیت ها، احتمال ابتلا به ایدز در این افراد بسیار بالا است. بیماری های مقاربتی و عدم درمان این بیماری ها به دلیل عدم دسترسی یا عدم آگاهی جوانان از خدمات مناسب هم خطر آلودگی آنان را افزایش می دهد به گونه ای که می تواند خطر ابتلا به ایدز را تا ۱۰ برابر بیشتر کند.