روزنامه شرق، پنجشنبه ۴ دی ۱۳۸۲ - ۲ ذیقعده ۱۴۲۴ - ۲۵ دسامبر ۲۰۰۳

آرش نقیبیان:به گفته منتقدین ادبی بهترین کتاب ویتورینی از رمان های برگزیده ادبیات ایتالیا در قرن بیستم است. مکالمه در سیسیل در سال ۱۹۴۱ توسط انتشارات بومپیانی منتشر شد و در مدت کوتاهی نسخه های آن به اتمام رسید و نایاب شد. برای درک بهتر این کتاب تذکر این نکته لازم است که یکی از مولفه ها و نگره های اصیلی ذهنیت ویتورینی، اعتقاد عمیق او به تزرئالیسم سوسیالیستی بود. این تز فرهنگی که توسط هیات حاکمه اتحاد جماهیر شوروی و خصوصا شخص ژدانف پی ریزی شده بود درصدد تئوریزه کردن خلاقیت های ادبی نویسندگان در چارچوبی محدود و خاص بود که مورد پسند و تایید حزب کمونیست باشد و از قضا یکی از موارد اختلاف ویتورینی با حزب فاشیست که او ابتدا عضو آن و سپس از آن حزب جدا شد همین اعتقاد وی به اندیشه تعهد در ادبیات بود. بی گمان برآیند این اعتقاد در رمان های ویتورینی نیز به چشم می خورد چه در کتاب میخک سرخ که اولین رمان او محسوب می شود و چه در کتاب مهم مکالمه در سیسیل. دومین نکته مهم درباره نحوه جهان بینی این نویسنده، تعلق داشتن او به فضایی ایتالیای جنوبی و ناحیه سیسیل است (ناحیه ای که به لحاظ فقر فراوان و وجود باندهای مخوف مافیا در تمامی ایتالیا زبانزد خاص و عام است) ویتورینی در تمام رمان ها و داستان های خود مانند دیگر نویسنده سیسیلی لئونارد شیاشا فضای سیاسی و فرهنگی سیسیل را خصوصاً در دهه های سی و چهل قرن بیستم بازتاب داده است.

در کتاب مکالمه در سیسیل قهرمان کتاب که به گفته خودش در آن سال های جوانی دچار شور های انتزاعی بوده پس از دریافت نامه ای از پدرش تصمیم می گیرد که پس از پانزده سال دوری از زادگاهش به سیسیل برگردد.

سفر راوی به سیسیل مقدمه ای است تا نویسنده به بهترین شکلی فضای فکری و فرهنگی این ناحیه از کشور ایتالیا را وارسی کند.در این سفر سیلوسترو (راوی) با تیپ های متفاوت و ناهمگونی از مردمان طبقات مختلف کشور ایتالیا آشنا می شود و در این میان قلم نویسنده به طرز حیرت انگیزی ترسیم گر فقر مردمان جنوب ایتالیا است و تفاوت های فرهنگی و اقتصادی میان دو ناحیه شمال و جنوب آن کشور به شکل هنرمندانه ای تصویر می شود. راوی پس از ورود به سیسیل به نزد مادرش می رود، مادری که به گفته او نسبت به پانزده سال قبل هیچ تفاوت خاصی نکرده است.

و از این قسمت کتاب تا پایان آن راوی (سیلوسترو) به همراه مادرش در گفت وگویی جذاب و خواندنی (مکالمه در سیسیل) به یادآوری و مرور خاطرات سال های دور زندگی در آن شهر کوچک زادبومش می پردازد و در این میان برای خواننده کتاب بسیاری از نقاط تاریک و روشن زندگی سیلوسترو آشکار می شود.

ویتورینی با خلق شخصیت سیلوسترو در کتاب مکالمه در سیسیل به دنبال آفرینش یک تیپ نمونه از روشنفکر آرمانگرا و ایده آلیست است. سیلوسترو در این کتاب نماد آن دسته از روشنفکرانی است که از وضعیت سیاسی و فرهنگی موجود در ایتالیا شدیداً دلزده هستند و آرمان نجات بشریت از دست رفته را در سر می پرورانند. اما اندکی هم به سبک نگارش ویتورینی بپردازیم، سبک رمان نویسی این نویسنده کاملا شخصی و منحصر به فرد است. ویتورینی استاد نوشتن دیالوگ های خلاق و انتزاعی می باشد و این نوع نگارش به خصوص در کتاب مکالمه در سیسیل نمود خاصی پیدا می کند. نثر او نیز نثری تلگرافی است که با هر پاراگراف خود خواننده مشتاق را به عمق حادثه رهنمون می کند.
در سال ۱۹۶۳ ویتورینی (که در ۱۹۵۵ غم جانگاه از دست دادن فرزند را آزموده بود) تحت عمل جراحی خطرناکی قرار گرفت. پس از بازیافتن سلامتی رمان زنان میسنا را که یکبار در ۱۹۴۹ به چاپ رسانده بود، به دلیل ناهمخوانی با بینش جدیدش بازنویسی کرد و از آن پس به ساماندهی و تدوین اندیشه هایش درباره ادبیات پرداخت، اما بیماری به او مهلت نداد و سرانجام در ۱۲ فوریه ۱۹۶۶در سن ۵۸ سالگی او را از پا درآورد.