پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1399
پدیدآور: مریم پویان خواه 
استاد راهنما: محمد راسخ مهند
استاد مشاور: مهرداد نغزگوی کهن
دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده علوم انسانی
چکیده

برخی از زبان‌های دنیا برای نشان دادن استمرار یک رخداد پویا در زمان مشخّص، الگویی ویژه دارند. در زبان فارسی از پیشوند «می-» که وندی تصریفی است و به ابتدای فعل می‌چسبد برای بیان استمرار، تکرار، عادت یا در جریان بودن فعل استفاده می‌شود.‌ وفاییان (2018) به بررسی نقش‌های ساخت «داشتن» در فارسی پرداخته و دو نقش اصلی برای این ساخت را نقش کانونی و نمود ناقص معرفی می‌‌‌کند. نقش‌های حاشیه‌ای آن نیز عبارتند از: نمود تقریبی، اجتنابی، موقتی و شبه‌آینده. باتوجّه به این نقش‌ها، نقش‌های حاشیه‌ای پیشوند «می-» معرفی می‌شود. طباطبایی (1395) برای پیشوند تصریفی «می-» در زمان حال و گذشته استمراری به هفت نقش قائل است که هر یک از این نقش‌ها در این پیکره مورد بررسی قرارگرفته‌اند. در این پژوهش ضمن درنظر داشتن تقسیم‌بندی‌های فوق، جرح و تعدیل‌هایی نیز بر آن اعمال شده و مواردی به این تقسیم‌بندی‌ اضافه شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی این ساخت استمراری در زبان فارسی، دستیابی به نقش‌های دیگر آن و چگونگی استفاده از این پیشوند در زبان گفتاری است. پیکره پژوهش حاضر از بررسی پنج فیلم سینمایی «اجاره نشین‌ها»، «چهارشنبه‌سوری»، «درباره الی»، «جدایی نادر از سیمین» و «ابد و یک روز» گرد‌آوری شده که محصول سال‌های 1394-1366 هستند. از مجموع این پنج فیلم سینمایی تعداد 2620 پیشوند تصریفی «می-» استخراج شد. سپس باتوجّه به تقسیم‌بندی‌های وفاییان (2018) از فعل «داشتن» و طباطبایی (1395) از پیشوند تصریفی «می-»، این پیشوند را با‌توجّه به سه ویژگی تصریفی فعل که عبارتند از زمان، نمود و وجه بررسی کردیم. پس از قرار دادن هر پیشوند تصریفی «می-» در طبقه‌بندی‌های که از پیش مشخّص شده بودند، تعدادی پیشوند تصریفی«می-» به‌دست آمد که در طبقه‌بندی‌های گذشته قرار نمی‌گرفتند. علاوه‌بر تقسیم‌بندی‌های ارائه شده توسط وفاییان (2018) و طباطبایی (1395)، «نمود تام» نیز در زمره نقش‌های پیشوند تصریفی «می-» قرار می‌گیرد. در پیکره مورد بررسی، وجه اخباری بیش‌تر از سایر نقش‌های پیشوند تصریفی «می-» به‌کار رفته است و 71 درصد از داده‌ها را دربرمی‌گیرد. نمود ناقص که در برگیرنده مفهوم استمرار، تکرار و عادت است، یکی دیگر از نقش‌های اصلی پیشوند تصریفی «می-» است و 43 درصد از داده‌ها را به خود اختصاص داده است.