ژان باتیست تاورنیه، جهانگرد و بازرگان فرانسوی، در سفرنامه خود به ایران، تصویری از اصفهان عصر صفوی را به خواننده ارائه می‌دهد.

او اصفهان را شهر بزرگی توصیف می‌کند که پایتخت ایران در آن زمان بوده است. تاورنیه از وسعت شهر، باغ‌های متعدد و جمعیت اندک آن سخن می‌گوید.

به گفته او، اصفهان از دور بیشتر شبیه جنگل است تا یک شهر، زیرا مناره‌ها و گنبدهای مساجد و درختان اطراف خانه‌ها از دور نمایان است.

تاورنیه همچنین به کوچه پس کوچه‌های تنگ و تاریک اصفهان اشاره می‌کند که اغلب پر از زباله و حیوانات مرده است. او از عدم سنگفرش بودن کوچه‌ها و گل و لای شدن آنها در زمستان گلایه می‌کند.

با وجود این معایب، تاورنیه اصفهان را شهری با هوای لطیف و دلپذیر می‌داند. او به وسواس ایرانیان در پاکیزگی اشاره می‌کند و می‌گوید که آنها از ورود افراد با لباس‌های گل‌آلود به خانه‌هایشان خودداری می‌کنند.

تاورنیه قلعه اصفهان را بنای قابل توجهی نمی‌داند و آن را از گل و خشت و بدون استحکامات دفاعی توصیف می‌کند. او معتقد است که اصفهان به طور کلی، به جز میدان شاه و چند بازار، بیشتر به دهکده‌ای شبیه است تا یک شهر.

او همچنین به خانه‌های جدا از هم و باغ‌های نامرتب شهر اشاره می‌کند و از کوچه‌های پرپیچ و خم آن انتقاد می‌کند.

با این حال، تاورنیه اذعان می‌کند که در سال‌های اخیر ساخت و سازهای خوبی در خارج از شهر انجام شده است. او دلیل این امر را تمایل ثروتمندان به سکونت در خارج از شهر و داشتن اسب برای رفت و آمد به اصفهان می‌داند.

تاورنیه در مورد زنان اصفهانی می‌گوید که آنها به ندرت از خانه خارج می‌شوند و هرگز پیاده نمی‌روند.

روایت تاورنیه از اصفهان عصر صفوی، تصویری جالب و دقیق از این شهر تاریخی به خواننده ارائه می‌دهد. این روایت به درک بهتر شرایط زندگی مردم اصفهان در آن زمان کمک می‌کند.

نکات برجسته روایت تاورنیه:

• وسعت و جمعیت اندک اصفهان
• باغ‌های متعدد در شهر
• کوچه پس کوچه‌های تنگ و تاریک
• عدم سنگفرش بودن کوچه‌ها
• هوای لطیف و دلپذیر شهر
• وسواس ایرانیان در پاکیزگی
• قلعه ضعیف اصفهان
• شباهت اصفهان به دهکده
• ساخت و سازهای جدید در خارج از شهر
• خانه‌نشینی و عدم تمایل زنان به پیاده‌روی