پارسا کارشناسی ارشد 1397
پدیدآور: زهره رضوانی 
استاد راهنما: مهناز فرهمند 
استاد مشاور: سید علیرضا افشانی
دانشگاه یزد، پردیس علوم انسانی و اجتماعی - دانشکده علوم اجتماعی

چکیده

شیوه های مختلف ازدواج و زناشویی در هریک از مناطق ایران متأثر از باورهای قومی و مذهبی شکل گرفته است. چندهمسری یا تعدد زوجات شیوه ی زندگی منحصر به فردی است که هریک از اعضای خانواده اعم از زنان، مردان و کودکان را از جهات مختلف تحت تأثیر قرار می دهد هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش ساختار خانواده بر عملکرد آن در خانواده‌های تک همسری و چند همسری شهر زاهدان است. تحقیق حاضر در سال 1397 با روش پیمایش و مدل، معادلات ساختاری انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را خانواده‌های شهر زاهدان تشکیل می‌دهند. شیوه نمونه گیری برای خانواده‌های تک همسر نمونه گیری خوشه ای - چند مرحله ای (250نفر) و برای خانواده‌های چند همسر روش نمونه گیری گلوله برفی (148نفر) است؛ داده ها با ابزار پرسشنامه، جمع آوری شده اند. به منظور سنجش عمکرد خانواده از پرسشنامه مک مستر و سنجش ساختار قدرت، از پرسشنامه مهدوی و صبوری خسروشاهی، و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای SpssوAmosاستفاده شده است. چارچوب نظری بر اساس نظریات بلاد و ولف، بات و الگوی مک مستر تدوین شده است. نتایج بیان‌گر این است که عملکرد خانواده‌ها برحسب سن، مذهب، تحصیلات زنان و درآمد متفاوت است. خانواده‌های تک همسر عملکرد بهتری نسبت خانواده‌های چند همسردارند و بین متغیر ساختار خانواده و عملکرد خانواده رابطه معناداری وجود دارد و این رابطه به شکل منفی و معکوس بوده است، خانواده هایی که عملکرد بهتری داشته اند ساختار مبتنی بر اقتدار در آنها کمتر مشاهده شده و خانواده هایی که ساختار آنها سنتی است عملکرد ضعیف‌تری دارند. نتایج تحلیل معادلات ساختاری نیز نشان داد که، مهم‌ترین معرف‌های سازه‌ی مکنون ساختار خانواده ابعاد تصمیم‌گیری و قدرت بوده‌اند، ضمن اینکه مهم‌ترین معرف‌های سازه‌ی مکنون عملکرد خانواده، عملکرد رفتاری و تعاملی بوده است و میزان تأثیر ساختار خانواده بر عملکرد خانواده،75/0- است که نشان‌دهنده‌ی رابطه‌ی معکوس و بسیار قوی بین این دو متغیر است؛ یعنی هرچه ساختار خانواده سنتی‌تر باشد، عملکرد مثبت خانواده کاهش می‌یابد. با توجه به نتایج به دست آمده، پیشنهاد می‌شود، به منظور کاهش خسارات روانی و اجتماعی پدیده چند همسری برای خانواده‌ها بخصوص زنان خانواده، آموزش لازم در جهت کاهش تصورات غالب جنسیتی و آگاهی زنان نسبت به حقوق خود داده شود، هم‌چنین ضوابط و محدودیت های حقوقی مشخص در رابطه با ازدواج های مجدد ایجاد شود.