روزنامه شرق، پنجشنبه ۱۸ دی ۱۳۸۲ - ۱۵ ذیقعده ۱۴۲۴ - ۸ ژانویه ۲۰۰۴

فریال طهماسبی : انرژی درمانی، موسیقی درمانی، ایمان درمانی، بودرمانی و... بالاخره طب سوزنی. درمان هایی که در زمره علم طب کل نگر قرار می گیرند و توجه شمار قابل توجهی از مردم جامعه ما نسبت به این نوع درمان ها موضوع بحث محافل علمی را تشکیل می دهد.گرچه تا امروز تحقیق و پژوهش مدونی در این زمینه انجام نشده است، ولی این مانع از این نیست که علاقه قشرعظیمی از مردم که خود سرآغاز بسترسازی جهت تحقیقات بیشتر را فراهم می سازد، نادیده بگیریم.

سابقه طب سوزنی که به زمان پارینه سنگی برمی گردد، تاریخچه بس طولانی دارد ولی اینکه کیفیت این نوع درمان چگونه است و چه نوع بیماری هایی با طب سوزنی تحت درمان قرار می گیرد،... سئوالاتی است که با دکتر ایرج روئین دژ، انستزیولوژیست و رئیس انجمن طب سوزنی در ایران مطرح کردیم.

- امروزه، انرژی درمانی، موسیقی درمانی، ایمان درمانی، بودر مانی، طب سوزنی و تمامی این نوع درمان ها در زمره درمان های کل نگر قرار می گیرند. تفاوت طب کل نگر با طب جز نگر چیست؟

طب دنیا در حال حاضر به دو قسمت تقسیم شده است: طب غربی و طب شرقی. زمانی مبدا علم پزشکی در شرق بود ولی به تدریج که دانش از شرق به غرب منتقل شد و با پیشرفت تکنولوژی و صنعتی که در غرب اتفاق افتاد رشد کرده و بارور شد، دیگر مبانی علمی از جمله طب دنیا، براساس طب غربی است. در طب شرقی که بیشتر حالت سنتی داشت، مبنایش گیاهان دارویی بود که برای درمان استفاده می کردند، ولی با افزایش جمعیت کره  زمین و رشد محدود این نوع گیاهان، علم شیمی جایگزین این نوع دارو ها شد و با تجربه مواد موثره گیاهان دارویی، سعی بر تهیه صنعتی دارو ها با استفاده از فرمول های شیمیایی کردند. تا دردسترس همه افراد قرار گیرد. و از آن زمان تلفیق گیاهان طبیعی با داروسازی مدرن آغاز شد که تا به امروز این ماجرا ادامه دارد.

و حال چیزی که مشکل زا به نظر می رسد، عوارض جانبی داروهای شیمیایی است و این معضلی است که همواره پزشکان و بیماران در طب غربی دست به گریبان آن هستند. در طب کل نگر، درمان روی کل بدن انجام می گیرد و هر کجا که لازم باشد آن را به طب جز  نگر که همان طب غربی و استفاده از دارو های شیمیایی است، ارجاع می دهد. چنانچه این روش در انگلستان و کانادا مرسوم است. به این صورت که بیمار در ابتدا به پزشک خانواده که همان پزشک عمومی است مراجعه می کند و بعد از معاینه کل اعضای بدن یا شخصاً بیمار را درمان می کند و یا او را به متخصص مربوطه معرفی می کند، در حالی که در کشور ما بر عکس است و بیماران مستقیماً به پزشکان متخصص و یا فوق تخصص مراجعه می کنند که این کار غلطی است و سبب اتلاف وقت و هزینه های زیادی می شود.

- پس در علم طب کل نگر، لزوم استفاده از داروهای شیمیایی نفی نمی شود.

قطعاً همین طور است . طب کل نگر لزوم داروهای شیمیایی را به هیچ وجه نفی نمی کند، در جایی که لازم باشد، این ترکیب باید ایجاد شود. در واقع بسیاری از اوقات روش درمانی طب  کل نگر، توام با درمان داروهای شیمیایی خواهد بود.

- طب سوزنی از چه زمان در فهرست علوم قرار گرفت؟

آنچه امروز ما به صورت طب سوزنی مدرن می شناسیم. آن را در زمره طب کل نگر محسوب می کنیم، مربوط به ۲۵۰۰ سال پیش است و از آن زمان به بعد، سیر تکاملی خود را طی کرده و به همین ترتیب کامل تر شد، تا اینکه در چین، این علم در کتابی به نام امپراتوری زرد به عنوان ماخذ مورد استفاده قرار گرفت. اولین کسی که از غرب به طب سوزنی یا به عبارتی طب چینی علاقه مند شد هیفری بود که از طرف دولت فرانسه با سفر خود به چین، به این علم علاقه مند شد و سپس آن را در کشور خود گسترش داد. مرحله دوم عبور طب سوزنی از حائل طب غربی، بعد از سفر نیکسون رئیس جمهور آمریکا به چین بود که تعدادی از همراهان وی، در آنجا با طب سوزنی درمان شدند و از آنجا توجه محققان غربی به این طب جلب شد. تا آنجا که امروزه دانشکده های آمریکا و اروپا طب سوزنی و طب گیاهی را به عنوان یک رشته تحصیلی تدریس می کنند.

- آیا در طب سنتی ایران هم طب سوزنی جایگاهی داشته؟

متاسفانه همان طور که می دانید در زمینه تاریخ، فرهنگ و علوم کشور ما بیشتر محققین غربی اقدام به مطالعه و پژوهش کرده اند. شخصاً در این موضوع به کتب و نوشته های مستندی دسترسی پیدا نکرده  ام. به خاطر دارم در دوران کودکی افرادی که کارشان زالو انداختن بود، در کوچه های آن روز تهران در رفت و آمد بودند و با بانگ بلند ورود خود را در کوچه به اطلاع  اهالی می رساندند. شخص زالو انداز سوادی نداشت و تنها به صورت سنتی می دانست که برای بیماری های مختلف زالو ها را در چه نقاطی قرار دهد. امروز پس از ۲۵ سال که از آشنایی من با طب سوزنی می گذرد، می بینیم که این نقاط کاملاً با نقاط طب سوزنی چین تطابق داشت. جالب است بدانید با اینکه زالو  انداختن در کشور ما منسوخ شده، ولی در کشور انگلستان رایج گردیده و در حال حاضر انگلستان یکی از صادر کنندگان زالو به سایر کشور ها شده است. در خوزستان، بیماران روستایی که به پزشکان مراجعه می کردند، بعضی نقاط بد نشان را می سوزاندند و یا خال کوبی می کردند و امروز می دانم که که این نقاط منطبق بر نقاط طب سوزنی چینی است. حال این وظیفه فرهنگستان علوم پزشکی ایران و پژوهشگران است که در این زمینه تحقیق کنند که شاید گوشه های تاریک طب سنتی هم کمی روشن شود.

- تاریخچه طب سوزنی در دوران جدید در کشور ما از چه زمانی شروع می شود؟

تاریخچه طب سوزنی به شکل چینی آن در کشور ما مربوط به دهه پنجاه خورشیدی می شود که یک هیأت چینی به دعوت دولت ایران به کشور ما آمدند و نزدیک به یکسال در کرج، رامسر و بیمارستان شهدای تجریش مستقر بودند. پس از آن آقای دکتر رضوان اوحدی که متخصص اورولوژی از فرانسه و طب سوزنی را در فرانسه آموخته بود به ایران آمد و به همراه آقای دکتر مهاجر، اولین کتاب طب  سوزنی را به فارسی تالیف و توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر کردند.

- در علم طب سوزنی می توانند «اسکن» کنند و تشخیص بیماری دهند یا صرفاً یک نوع روش درمان است؟

روش تشخیص بیماری در طب سوزنی کاملاً متفاوت از آن چیزی است که در دیگر روش های علوم طب کل  نگر وجود دارد. فردی که به طب سوزنی مشغول است، باید آناتومی بدن و فیزیولوژی آن را به طور کامل بشناسد، و با بیمار ارتباط برقرار کند. نکته این جاست که شناخت این موارد، فطری نیست، باید از قبل علم آن را آموخت  وکارکردهای هر یک از اندام را به خوبی دانست. این موضوع خیلی متفاوت از تشخیص در انرژی درمانی است که فردی بنا به انرژی موجود در وجود خود، دیگران را درمان می کند. در واقع تشخیص درطب سوزنی بسیار ظریف است چرا که هر نوع عدم تعادلی که بین اندام ها به وجود آمده را با توجه به شناخت کامل اعضا باید تشخیص داده شده و آنها را به حالت اولیه برگرداند.

- چه نوع بیماری  هایی می تواند تحت  این درمان قرار بگیرد؟

سازمان بهداشت جهانی، ۴۳ مورد از بیماری هایی را مطرح کرده که با طب سوزنی، درمان پذیر است.

ولی مسئله اساسی این جاست که بیماران وقتی به متخصص طب سوزنی مراجعه می کنند که از روش های دیگر، به خصوص داروهای شیمیایی ناامید شده اند و از طب سوزنی انتظار معجزه دارند، در حالی که چنین نیست. اگر هر دو در کنار هم باشند، مطمئنا  مفیدتر خواهند بود و در واقع آنچه مهم است. این است که زمینه طب سوزنی در کشور ما، بیشتر به خاطر تسکین دردهاست. به طور مثال: درد میگرن که تا به حال به واسطه طب غربی و داروهای شیمیایی درمان نشده است به جرأت می توان گفت که طب سوزنی، به عنوان یک طب کل نگر، درد میگرن را کاهش داده یا حداقل آن را کنترل می کند. و یا یکی از روش های کم خطر و کم ضرر و مفید برای درمان اعتیاد است.

- با توجه به این که طب سوزنی در زمره طب کل نگر محسوب می شود، در ایران ظرفیت پذیرش علمی آن چقدر است؟ آیا وزارت بهداشت به عنوان یک نهاد متولی انواع روش های درمان در این مسیر، اقدام موثری انجام داده است؟

در بین عامه مردم، ظرفیت پذیرش علمی آن خیلی بالاتر از وزارتخانه  است. متاسفانه ما در ایران، با معضل بسیار بزرگی در تمام این سال ها روبه رو بوده ایم. وزارتخانه ای که وظیفه اش تدوین قوانین پزشکی است و باید آن را در اختیار سایر ارگان ها قرار دهد، در تمام این سال ها، در مورد طب کل نگر، شانه خالی کرده است و قبول مسئولیت نمی کنند. هر زمان هم که اقدام مثبتی در این زمینه انجام شده، ناتمام مانده است و جالب این جاست که در کشور ما، قوانینی که تدوین شده، بسیار سخت گیرانه تر از کشورهای غربی است. به طور مثال در کشور آمریکا افرادی که غیر پزشک هستند، ۴ سال باید دوره طب سوزنی را ببینند و سپس می توانند به طور مستقل کار کنند، ولی در کشور ما، آئین نامه در این زمینه مقرر کرده که هر فردی می خواهد به این کار مشغول شود، باید حتماً دانش نامه پزشکی غربی خود را داشته باشد، سپس این دانش را در کنار آن بیاموزد و از ترکیب هر دو، برای درمان بیماریها استفاده کند.

- در ایران چه تعداد پزشک طب سوزنی داریم. و آیا انجمن طب سوزنی ایران فعالیت علمی، پژوهشی هم دارد؟

تعداد پزشکان طب سوزنی در ایران حدود صد نفر است که اکثراً در تهران هستند و در برخی از شهرستان ها، همکاران پزشک مشغول به فعالیت هستند و بیشتر از نیمی از این افراد عضو انجمن هستند. انجمن فعالیت خودش را با حضور ۵ نفر از همکاران از سال ۱۳۶۳ شروع کرد، تمام این مدت همه ماهه گردهمایی علمی ماهیانه داشته ایم و از سال ۱۳۷۳ هر ماه دو سخنرانی برگزار می شود که برنامه سخنرانی ها به صورت شش ماهه تهیه و در اختیار همکاران قرار می گردد. انجمن در سال ۱۳۷۸ با همکاری Emprars College آمریکا اقدام به برگزاری یک دوره آموزشی طب سوزنی جهت پزشکان براساس برنامه مصوب سازمان جهانی بهداشت که جهت آموزش پزشکان خارجی در چین تدریس می شود کرد. سئوالات امتحانی از Gollegec Emprarsبه ایران ارسال شد و پاسخ سئوالات توسط نماینده کالج به آمریکا برده شد و مدارک پزشکان توسط کالج مزبور صادر شد. تا دو سال قبل سخنرانی ها در مطب پزشکان برگزار می شد، تا اینکه دیگر جلسات سخنرانی در محل همایش های پارک نظامی گنجوی برگزار می شود.

-  در مورد ترک اعتیاد به مواد مخدر با روش طب سوزنی اشاره کردید. کارائی آن چقدر است و چه نوع همکاری بین انجمن شما و وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی و سایر ارگان ها وجود دارد؟

طب سوزنی یکی از موثرترین روش های ترک اعتیاد و مواد مخدر است. زیرا با این روش اندروفین هایی که در واقع مورفین و ماده ضد درد طبیعی بدن است و در اثر مصرف مواد مخدر این مراکز فعالیت خود را از دست می دهند، مجدداً فعال شده و اندروفین به مقدار کافی در بدن ترشح می شود و علائم ترک را از بین می برد و همچنین از طریق کاربرد این سوزن ها و ترشح سروتوفین که ماده ضد افسردگی است، سبب برطرف شدن افسردگی و شادابی فرد ترک کننده می شود. اما در این مورد سال هاست که ما با وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی در تماس هستیم، ولی از آنجایی که تا به حال هیچ برنامه منسجمی برای پیشگیری و درمان معتادان و افراد در معرض خطر تدوین نشده و پی گیری های ما هم نتیجه ای نداشته است. حتی نامه ای نیز از جانب ریاست جمهوری به معاونت آموزش مبنی بر پیشنهاد ایجاد دوره های معتبر آموزش ترک اعتیاد برای پزشکان فرستاده شد، ولی تا به حال این مهم انجام نشده است.در مرحله بعدی سازمان بهزیستی بر اساس برنامه سازمان ملل و بودجه آن سازمان تصمیم به انجام کار پژوهشی به روش های مختلف ترک اعتیاد و از جمله طب سوزنی گرفت و با اینکه ما برنامه های کارا تهیه و ارائه کردیم، ولی معلوم نشد این بودجه صرف چه کاری شد.به هر حال با توجه به اینکه درمان و کنترل اعتیاد در کشور با ارقام ۲ میلیون نفر رسمی و ۱/۸ میلیون نفر مصرف کننده مواد مخدر مواجه است، ما نیاز به عزم ملی و بسیج ملی داریم که تمام دستگاه های مسئول در این مورد هماهنگی کنند و انجمن طب سوزنی نیز آمادگی این را دارد تادوره های کوتاه مدت آموزش ترک اعتیاد را در سطح گسترده جهت پزشکان برگزار کند.