در کتاب راهنمای قم به استناد مدارکی که موجود است می‌نویسد: تعداد خدمتگزاران آستانه قم در اوائل دوره صفوی پنجاه نفر بوده و سپس در همین عصر با گسترش تشکیلات آستانه هفتاد نفر بر این شمار افزوده شد. پس از آن در اواخر دوره قاجار شمارۀ خدام به صد و هشتاد تن رسید که در سه کشیک هشت ساعته انجام وظیفه می‌نمودند و مشاغل آنان چنین بود:

۱. مستوفى: مسئول تنظیم حساب درآمد و هزینه آستانه و مصرف آن و نگاهداری سوابق خدام.

۲. مشرف: مسئول نگاهداری و تنظیم دفتر ثبت آستانه و دفتر ثبت تعداد و مشخصات هدايا.

۳. خازن: مسئول نگاهداری نفایس آستانه که در خزانه بوده است.

٤. ضابط: مسئول نگاهداری وضبط اثاثیه خارج از خزانه که در حرم و بیوتات دیگر یا مورد نیاز کشیک‌های خدام بوده است.

ه. سرکشیک: مسئول انتظام داخلی حرم.

٦. خطیب: که در هر شب با حضور خدام خطبه‌ای مشتمل بر حمد و ثنای پیغمبر و دعای سلطان وقت می‌خواند.

۷. خادم پاسبان: عهده‌دار جزئیات امور آستانه که زیر نظر سركشيك انجام وظیفه می‌نمود.

از اسنادی که دیده می‌شود و از قرائن و اطلاعات خارجی بر می‌آید که آستانه را جز این‌ها مشاغلی دیگر نیز بوده است. مهم‌ترین آن‌ها مقام تولیت آستانه بوده که با فرمان‌ها و نشان‌های پادشاهان وقت تأیید می‌گردیده است. در دوره صفوی و قاجار برخی مناصب دیگر از جمله مقام استیفاء آستانه نیز با فرمان پادشاه تعیین می‌شده و در دیگر مشاغل و مناصب حكم متولى عصر 
است نافذ بود. 
بسیاری از این‌گونه اسناد و احکام هم اکنون در دست باز ماندگان متصدیان پیشین این مشاغل باقی است. 
اسناد از قاریان و حفاظ آستانه یاد می‌کند از شغل صاحب نسق و کتابدار ومدرس و صدر الحفاظ هم سخن به میان آمده است.

منبع: مدرسی طباطبایی، "تربیت پاکان"، ج ۱؛راهنمای قم، نشریه دفتر آستانه به سال ۱۳۱۷ شمسی.

حسین صادقی