اصفهان، نگین پایتخت‌نشین ایران، با قدمتی که به اعماق تاریخ گره خورده، حکایتی دیرین از شکوه و عظمت را در هر کاشی و آجر خود به نمایش می‌گذارد. نام این شهر که در گذر زمان دستخوش تغییر شده، گواه بر هویت پویای آن در طول ادوار مختلف است.
تغییر نام‌ها:

اسپادان یا اسپادانا: ریشه یونانی نام اصفهان، به معنای "محل اجتماع سپاه"
سپاهان: نام پهلوی اصفهان، به معنای "محل تجمع سپاهیان"
اصفهان: نام عربی اصفهان، برگرفته از "صفاهان" به معنای "محل صف‌آرایی سپاه"
اسپهان: نام فارسی امروزی اصفهان، تحول‌یافته از "اصفهان"

ابهام در تاریخ پیش از اسلام:
با وجود قدمت دیرینه اصفهان، شواهد و مدارک موجود، اطلاعات دقیقی از تاریخ این شهر پیش از دوران ساسانی ارائه نمی‌دهند.
دوران‌های شکوه:

عصر ساسانیان: اصفهان در این دوره به عنوان پایتخت سیاسی و نظامی منطقه مطرح می‌شود.
حکومت آل بویه و سلجوقیان: اصفهان پایتخت ایران می‌شود و شاهد اوج شکوفایی و آبادانی خود است.
دوره صفویه: اصفهان به عنوان پایتخت صفویان، به نگین جهان اسلام تبدیل می‌شود و از نظر معماری، هنر و فرهنگ به اوج خود می‌رسد.

آسیب‌ها و احیاء:

حمله مغول و تیمور: اصفهان در این دوران متحمل ویرانی‌های فراوانی می‌شود.
دوران افشاریه و زندیه: از این دوران آثار شاخصی در اصفهان باقی نمانده است.
دوران قاجاریه: تخریب بسیاری از بناهای صفوی، اما احیای برخی از آن‌ها توسط نیکوکاران
 

نتیجه‌گیری:
اصفهان، با وجود فراز و نشیب‌های تاریخی، همچنان به عنوان گنجینه‌ای بی‌بدیل از معماری، هنر و فرهنگ ایران، درخشش خود را حفظ کرده و هویت اصیل ایرانی را به جهانیان معرفی می‌کند.

به کوشش مهندس الهام حسینی