یک قرن قالی قم (۶)
اگرچه مقیاسهای ارائه شده – در جدول ۱ تعداد دار قالی و در جدول ۲ تعداد قالیبافان - امکان مقایسه را محدود میکند، ولی تعداد دارهای قالی درسال ۱۳۱۹ - که هزار دار قالی بوده - در مقایسه با آمار ارائه شده در سال ۱۳۴۵ که هفت هزار دار قالی بوده رشد قابل توجهی را نشان میدهد:
"صنعت فرش در قم از چهل سال پیش آغاز شد؛ به طوریکه در سایه کوشش و مجاهدت بافندگان فرش قمی با بهترین فرشها از حیث ظرافت و خوش نقشی و دوام رقابت میکند و همین امر باعث شده «تک باف»ها در شهر و روستا زیاد شوند و هر کس به اقتضای سرمایه خود کارگاه کوچکی دایر نماید و رقم هفت هزار دستگاه که قبلاً به آن اشاره شد اکثراً به وسیله همین تکبافان اداره میگردد؛ به طوریکه در بین بافندگان از اطفال خردسال تا زن کهنسال هفتاد ساله دیده میشود."
(غفاری ۱۳۴۷)
این تعداد و این میزان رشد اهمیت پرداختن به موضوع قالی دستباف در قم را توجیه میکند.
همچنین مشاغل مستقیم زیادی همچون دارکش، طراح و نقشهکش، تامین کننده (وارد کننده) و تولیدکننده پشم و ابریشم وچله، رنگرز (اعم از صنعتی و سنتی)، خامهفروش، چلهدوان، قالیباف، تولیدکننده (به عنوان کارگردان و تهیه کننده قالی)، رفوکار و ترمیم کار، دستگاهی (تنظیم کننده ابعاد قالی پس از بافت)، شستشو کننده حرفهای قالیهای نو بافته، بازرگان صادرکننده قالی، شاگردها و پادوهایشان و نیز مشاغل غیر مستقیم مانند سازندگان دار (دستگاه بافت قالی اعم از فلزی یا چوبی)، قیچی، شانه، چاقو، دفّه، تیره و نیره، دیلم و وسایل چلهدوانی و...، دامدار که پشم گوسفندانش تامین کننده پشم و کرک (خامه) قالی است، حلاج و پنبهریس و نختاب (برای تهیه چله)، پشمریس و نختاب (برای تهیه کرک وخامه)، باغدار پرورش دهنده کرم ابریشم و تهیه کننده ابریشم خام، پیله کش، لاگیر، تابنده یا ورتاب، کلیابکش و بالاخره مشاغل واسطهای در کل این فرایند مثل دلالها و غیره وجود دارد. البته این هم مسئله مهمی است که مشاغل مرتبط با تولید پشم و ابریشم با توجه به ورود پشم وابریشم از کشورهای دیگر بهویژه چین در حال نابودی است و دیگر مشاغل مرتبط با ورود تکنولوژی در مراحل مختلف تولید و اجناس مورد نیاز تولید، از دست دادن بازارهای جهانی و ورود رقبای بزرگ و کوچک در تولید و صادرات قالی در معرض نابودی هستند.
ابوالفضل رنجبر
نظر شما