چهارشنبه 6 تیر ,1375 26 ژوئن ,1996 سال چهارم , شماره 1003

در شرق, بازیگران به عنوان مقلد, نقش پایدار و ماندنی را پایه گذاری
کرده بودند. این امر حتی اکنون نیز در کشور چین که آکروبات
(بندبازی) و تقلید درآن جزء بازیگری است, وجود دارد
از همان زمانی که تئاتر پاگرفت, مشخص شد که بسیاری از بازیگران
علاقه چندانی به تکرار سخنان بزرگی که به قلم نمایشنامه نویسان
بزرگ, نوشته می شد,نداشتند. هدف عمده آنها, سرگرم کردن و برانگیختن
حس حیرت در تماشاچیان بود. تمهیداتی که آنان در این راه به کار
می بردند; یعنی طرز حرکات و لباس پوشیدن و گریم فوق العاده, بیانگر
این هدف بود و می توانست درست به اندازه موضوع اصلی نمایش, مهم
باشد.
اززمانی که امپراطوری روم, امنیت سفر دریایی بر روی دریای مدیترانه
را از نظربین المللی تامین کرد, دسته هایی از بازیگران
مقلد(منظوربازیگرانی است که به صورت صامت برنامه اجرا می کردند)
شروع به سیر و سیاحت و نقل و انتقال کردند. این عده, همچنین از اصول
مذهبی نمایشنامه های پیشین کناره گرفتند. نقاشیهای روی ظروف و
توضیحات مکتوب باقی مانده از نویسندگان رومی, نشان می دهد که
پانتومیم های آن زمان چگونه بوده است. مقلدین در آغاز با یک تصنیف
یا دکلمه شاعرانه در سکوت می رقصیدند و برنامه اجرا می کردند. اما
سرانجام بازیگران گفتار و نمایشهای کوتاهی را که تم غالب آنها
درباره خدایان و دسیسه های خانوادگی در محیطهای مضحک بود, ارائه
نمودند. همه اینها با لطیفه های زشت و عامیانه همراه می شد. در این
نمایشها معمولا صحنه های نمایش نقش قابل حمل و نقل, مفید واقع می شد و
این صحنه ها چیزی نبود جز همان تخته های خالی چیده شده بر روی بشکه ها.
یک پرده هم بر روی صحنه کشیده می شد تا درپشت آن بازیگران لباسهایشان
را عوض کنند و ماسکهای عجیب و مضحک به صورت بزنند.
آنچه که در زمان فروپاشی امپراطوری روم غربی برسر این گروههای
بازیگرمقلد آمد, هنوز در پرده ای از ابهام است. اما, مورخین در
میان هنرمندان دوره گرد(شامل گروههای آوازه خوان نقال و آکروباتیست )
دوران فئودالیسم که به Jonglears معروف بودند, ردپایی از این مقلدین
یافته اند. پس از آن در قرن شانزدهم میلادی بود که بازیگر باز هم به
عنوان مقلد مطرح شد. در ایتالیا بار دیگر گروههای کوچک بازیگرمردم
عادی را با نمایشهای خنده دار و پرسروصدا که به صورت فی البداهه ساخته
و اجرا می شد, سرگرم می کردند.
شخصیتهای نمایش, موقعیتهای حاضر و آماده و تاکید بر پانتومیم, نشان
می دهد که این نمایشهای خنده دار احتمالا از نمایشهای خنده دار فراموش
شده و صامت دوران روم باستان نشات گرفته است.
در اروپا به مدت 200 سال کمدیهای سبک کمدی دل آرته . ( arte ' dell
Commedia )(منظور نمایشهایی است که توسط هنرمندان حرفه ای اجرا می شد
نه آنکه توسط آماتورهای دربار سلطنتی) محبوبترین سرگرمی نمایش
بود.
در شرق, بازیگران به عنوان مقلد, نقش پایدار و ماندنی را پایه گذاری
کرده بودند. این امر حتی اکنون نیز در کشور چین که آکروبات
(بندبازی) و تقلید در آن جزء بازیگری است وجود دارد. بازیگر و مقلد
چینی در همان حالی که طبق آداب و رسوم مکانی که پرورش یافته, از
اجراهای نمادین به جای صحنه های واقعی استفاده می کند, می تواند
واژه نامه مختصر و مفیدی از تقلید را هم ارائه دهد.
در اروپا اوضاع به گونه ای دیگربود, ترو . ( True ) , این شخصیت ابله و
حاضر جواب در نمایش Commedia در واقع تولد دلقک عصر حاضر بود. اما
امروزه, دلقک بازی به همراه چشم بندی, رقص, آوازه خوانی و پانتومیم که
زمانی همگی جزء مشخصه های موجود در نمایشهای سرگرم کننده بود, از
نمایش جدا شده اند و در عوض به صورت اجراهای مجزا در سیرکها و
نمایشهای گوناگون ظاهر می شوند. تنها در چنین جاهایی و در اجراهای
خاص پانتومیمیستهایی نظیر Marcou Marcel s ' France (فرانسیس مارسل
مارکو) می توانیم نشانه هایی از آداب و رسوم گذشتگان بیابیم.
از نقطه نظر اجتماعی, تا همین اواخر, بازیگر در موقعیت اجتماعی
خطرناکی قرارداشت, او چه زن و چه مردممکن بود بر روی صحنه نمایش
نقش قابل قبولی از یک پرسوناژ سلطنتی داشته باشد, اما در زندگی
شخصی اش اغلب شبیه به فقرا زندگی کند. سرما و گرسنگی هرگز از یک
بازیگر دور نمی شد. درسال 1603 میلادی یک نویسنده اسپانیایی به نام
آگوستین دوروجاز ویلاندراندو. ( Villandrando Rojas de
Augustin )درباره یک تئاتر دونفره سیار به نام ناکو( Naque ) نوشت
که, اعضای آن بالباسهایشان می خوابند, پابرهنه راه می روند, همیشه
گرسنه اند, در تابستان از ککها خلاصی ندارند و در زمستان از فرط سرما
آنها را حس نمی کنند.
در قرون وسطی و یا زمان الیزابت, هیچ بازیگر زنی نمایش اجرا
نمی کرد. (درنمایشهای شکسپیر, پسرها نقش زنان را اجرامی کردند.) از
میان بازیگران زن حرفه ای که در آغاز در ایتالیا ظاهر شدند, می توان
به ایزابل آندرینی( Andreini Isabella () 15621604 م) اشاره کرد . در
فرانسه هم حدودا در همان زمان بود که زنان بر صحنه بازیگری ظاهر
شدند, اما در انگلستان تا اواخر قرن هفتم و در آلمان تا قرن هجدهم,
نشانی از آنان در دست نیست.
دوره اوج گیری احترام به بازیگران, روندی کند داشت و تا نیمه دوم قرن
نوزدهم به طول انجامید. در این زمان بود که بازیگران (چه زن و چه
مرد) به عنوان اعضای جامعه پذیرفته شدند و در مواردی احترام زیادی
نیز نصیبشان شد. جالب این است که امروزه تئاتر نوین که جدیدترین سبک
تئاتر اروپا است با ظهور گروههای سیار و کوچکی شکل گرفته که
بازیگران همراه آن برعلیه این احترام بیش از حد سر به شورش
برداشته اند. این افراد با کار و زندگی دسته جمعی در میان کشورها سفر
می کنند ونمایشهای فی البداهه را به روشی اجرا می کنند که در بسیاری
موارد شبیه به اجرای بازیگران مقلدان , 2000 سال پیش است با این
تفاوت که تم اجتماعی در این نمایشها بسیار قوی تر از قبل است.
ترجمه: سیامک سرمدی از کتاب artists and Art