روزنامه دنیای اقتصاد، شنبه ۲۶ خرداد ۱۴۰۳، شماره ۶۰۳۲

حمید ملازاده

اوپک تولید نفت خام ایران را در ماه مه 3میلیون و 226هزار بشکه در روز تخمین زده است؛ رقمی که از حال و روز خوب صنعت نفت ایران حکایت دارد و حفظ همین سطوح به معنای موفقیت این صنعت است.

گزارش های منابع ثانویه نشان می دهد که تولید نفت خام در ماه مه (اردیبهشت - خرداد) به 3 میلیون و 226 هزار بشکه در روز رسید که نسبت به آوریل 2024 (فروردین - اردیبهشت) 7 هزار بشکه افزایش داشت. گزارش ماه ژوئن اوپک که در روز سه شنبه (22 خرداد) منتشر شد، حاکی از آن است که اعضای این سازمان در ماه مه (اردیبهشت - خرداد) مجموعا 26 میلیون و 629 هزار بشکه نفت تولید کردند که نسبت به 26 میلیون و 600 هزار بشکه تولید شده در ماه آوریل، 29 هزار بشکه بیشتر است. براساس گزارش ماه ژوئن اوپک، ایران پس از عربستان سعودی با تولید روزانه 9 میلیون بشکه و عراق با تولید روزانه 4 میلیون و 195 هزار بشکه، با تولید روزانه 3میلیون و 226 هزار بشکه، سومین تولیدکننده بزرگ این سازمان بوده است. بر اساس این گزارش، تولید نفت پنج عضو اوپک (ایران، امارات، نیجریه، گابن، گینه استوایی) در دوره مورد بررسی افزایش یافته، به طوری که بیشترین افزایش تولید مربوط به نیجریه با 74 هزار بشکه در روز بوده است. ایران، ونزوئلا و لیبی از توافق کاهش عرضه ائتلاف تولیدکنندگان عضو اوپک و غیراوپک (اوپک پلاس) معاف هستند.

تغییرات قیمت نفت
براساس آخرین گزارش اوپک، قیمت نفت خام سنگین ایران در ماه مه نسبت به ماه آوریل 2024، 4 دلار و 66 سنت معادل 5.2درصد کاهش یافته است. قیمت نفت خام سنگین ایران در ماه مه 2024 به 84 دلار و 13 سنت رسید، در حالی که این رقم در آوریل 2024، 88 دلار و 79 سنت برای هر بشکه بود. میانگین قیمت نفت خام سنگین ایران در سال 2024، 83 دلار و 41 سنت بوده است. قیمت سبد نفتی اوپک نیز در ماه مه 2024 به 83 دلار و 59 سنت برای هر بشکه رسید که نسبت به آوریل 2024، 5 دلار و 53 سنت (معادل 6.2درصد) کاهش یافته است. براساس گزارش دبیرخانه اوپک، تقاضای جهانی نفت خام برای سال 2024 با 2 میلیون و 250 هزار بشکه افزایش روزانه همراه خواهد بود و مجموع تقاضای نفت جهان برای سال 2024 ، 104 میلیون و 460 هزار بشکه پیش بینی شده است.

اوپک همچنین پیش بینی کرده که تقاضای جهانی نفت در سال 2025 روزانه یک میلیون و 850 هزار بشکه افزایش یابد و به مجموع 106 میلیون و 310 هزار بشکه در روز برسد. اوپک در دورنمای بلندمدت خود اوج تقاضای نفت را پیش بینی نمی کند و انتظار دارد تقاضا تا سال 2045 به 116 میلیون بشکه در روز برسد، و حتی ممکن است بیشتر شود. این ارزیابی در تضاد کامل با گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی (IEA) است که پیش بینی می کند تقاضای نفت تا سال 2029 به اوج خود خواهد رسید و سپس در پایان دهه به حدود 106 میلیون بشکه در روز افت خواهد کرد.

تفسیر خطرناک
دبیرکل اوپک، گزارش آژانس بین المللی انرژی را «تفسیر خطرناک» توصیف کرده و معتقد است که این گزارش می تواند منجر به نوسانات بی سابقه در بازار انرژی شود. الغیس در مقاله ای در مجله جنبه های انرژی تاکید کرد که چنین روایت هایی می توانند مصرف کنندگان را گمراه کنند و بازار انرژی را بی ثبات سازند. از اواخر سال 2022، ائتلاف اوپک پلاس، اعضای اوپک به رهبری عربستان سعودی و متحدانی چون روسیه، کاهش قابل توجهی در تولید خود اعمال کرده تا بازار را تثبیت کنند.

در حال حاضر، اعضای اوپک در حال کاهش تولید به میزان 5 میلیون بشکه در روز هستند که حدود 5.7درصد تقاضای جهانی را شامل می شود. این نزول شامل کاهش 3 میلیون بشکه در روز است که این گروه در 2 ژوئن موافقت کرد تا پایان سال 2025 تمدید شود. علاوه بر این، کاهش 2 میلیون و 200هزار بشکه در روز نیز وجود دارد که اوپک پلاس قصد دارد به تدریج از اکتبر به مدت یک سال اجرایی کند. این اقدامات استراتژیک با هدف ایجاد تعادل در بازار در میان نوسانات تقاضا و عرضه انجام می شود.

پیش بینی های متضاد
آژانس بین المللی انرژی، که در پاریس مستقر است و به کشورهای صنعتی مشاوره می دهد، اخیرا تاریخ پیش بینی شده خود برای اوج تقاضای نفت را به جلو برده و اکنون معتقد است که این اوج تا سال 2030 رخ خواهد داد. این آژانس می گوید که تقاضای نفت از سال 2030 روند نزولی خواهد داشت، در حالی که ایالات متحده و سایر کشورهای غیر اوپک به عرضه خود خواهند افزود. الغیس خاطرنشان کرد که پیش بینی های مشابه توسط آژانس بین المللی انرژی در گذشته اشتباه بوده است. به عنوان مثال، این آژانس قبلا پیش بینی کرده بود که تقاضای بنزین در سال 2019 و تقاضای زغال سنگ در سال 2014 به اوج برسند، اما این پیش بینی ها با روندهای واقعی بازار در تناقض بودند. الغیس اظهار کرد: «در اوپک، ما رشد تقاضای نفت را به میزان 4 میلیون بشکه در روز طی دو سال 2024 و 2025 پیش بینی می کنیم، در حالی که سایر پیش بینی کنندگان نیز رشد بیش از 3 میلیون بشکه در روز را پیش بینی می کنند.»

او همچنین تاکید کرد که حتی آژانس بین المللی انرژی نیز رشد 2 میلیون بشکه در روز را در این دوره پیش بینی می کند و سپس رشد 0.8 میلیون بشکه در روز در سال 2026 را انتظار دارد، قبل از اینکه به طور چشمگیری کاهش یافته و تا سال 2030 تقریبا هیچ رشدی نداشته باشد. الغیس از پیش بینی های آژانس بین المللی انرژی به عنوان تحلیلی غیرواقعی انتقاد و استدلال کرد که این پیش بینی ها اثرات مخربی بر اقتصادهای جهانی خواهند داشت. او چشم انداز آژانس بین المللی انرژی را ادامه یک روایت ضد نفتی دانست که به پیچیدگی و انعطاف پذیری بازار جهانی انرژی آسیب می زند.

به گفته الغیس، نادیده گرفتن پتانسیل رشد مداوم تقاضای نفت، روندهای تاریخی را نادیده و نقش مداوم نفت را در پیشبرد توسعه اقتصادی در سراسر جهان دست کم می گیرد. بحث بین اوپک و آژانس بین المللی انرژی بر عدم قطعیت ها و دیدگاه های متفاوت در مورد آینده تقاضای جهانی نفت تاکید می کند. در حالی که اوپک دیدگاه خوش بینانه ای دارد و رشد قابل توجهی را پیش بینی می کند، آژانس بین المللی انرژی اوج قریب الوقوع و کاهش متعاقب آن را تخمین می زند. این تناقض پیامدهای عمیقی بر سیاست های انرژی، ثبات بازار و سلامت اقتصاد جهانی خواهد داشت.