مقدمه:

در بخش قبلی به بررسی تاریخچه ی شهرستان تایباد و همچنین شخصیت و اقدامات کلنل محمدتقی خان پسیان تا پیش از شروع جنگ با قوای دولتی پرداختیم. در این بخش به شرح وقایع منجر به شهادت کلنل و سرنوشت نهضت او می‌پردازیم.

عدم تمایل دولت به صلح:

مذاکرات و مکاتبات کلنل محمدتقی خان پسیان و طرفدارانش با احمد شاه و دولت مرکزی نتیجه‌ای در بر نداشت و مشخص شد که حل اختلافات به زور شمشیر کشیده خواهد شد. قوام السلطنه، نخست وزیر وقت، که از کینه ی رضاخان نسبت به کلنل آگاه بود، در تصمیم خود برای سرکوب نهضت تردیدی به خود راه نداد. حتی زمانی که کلنل حاضر به ترک ایران و صرفاً تقاضای پرداخت حقوق معوقه ی خود و یکی دیگر از یارانش را داشت، دولت از صلح سرباز زد.

آغاز جنگ و نبردهای پراکنده:

با ناامیدی از صلح، جنگ آغاز شد. در ابتدا نیروهای تحت امر شجاع الملک هزاره متحمل شکست و عقب‌نشینی شدند. در ادامه، کردهای اطراف قوچان و بجنورد به سمت مشهد حرکت کردند. کلنل با عده‌ای ژاندارم برای مقابله با آنها به قوچان اعزام شد، اما ژاندارم‌ها به محض ورود خلع سلاح شدند.

مرگ در تپه نادری:

کلنل محمدتقی خان پسیان که از این اتفاق آگاه شده بود، شخصاً با عده‌ای اندک به قوچان شتافت. او در تپه‌ای موسوم به تپه نادری با اکراد درگیر شد. جنگ تا تمام شدن فشنگ یارانش ادامه یافت و پس از آن، کلنل با شجاعت به تنهایی به نبرد ادامه داد. در نهایت، جمعی از او فرار کرده و او با سه نفر دیگر باقی ماندند. اکراد که بر تپه مسلط شده بودند، سه نفر را به شهادت رساندند و کلنل که زخمی شده بود، اسیر شد.

اعدام و مثله کردن کلنل:

اکراد پس از اسیر کردن کلنل، سر او را با شمشیر از تن جدا کردند. گفته می‌شود که کلنل در لحظات آخر با فریاد "وطن! وطن! ایران!" جان به جان آفرین تسلیم کرد.

توهین به پیکر و خاکسپاری:

پیکر کلنل در ابتدا به تلگراف‌خانه قوچان و سپس به منزل تاج محمدخان برده شد. پس از چند روز، سر او را از بدن جدا کرده و به درختی آویختند و بدن او را به منزل حبیب الله خان بردند. جنازه ی کلنل دو روز در معرض دید عموم قرار داده شد و سپس دفن شد.

تخریب آرامگاه توسط قزاق‌ها:

قوای قزاق که وارد مشهد شده بودند، شبانه قبر کلنل را نبش قبر کرده و جنازه او را در قبرستانی معمولی به نام قبرستان سراب دفن کردند.

احیای آرامگاه توسط مردم و تخریب مجدد در دوره پهلوی:

با وجود تلاش‌های قزاق‌ها، مردم که علاقه ی زیادی به کلنل داشتند، قبر او را پیدا کرده و بر روی آن سنگی بزرگ نصب کردند. این مکان به مرور به مزار آزادیخواهان و نمادی از شجاعت و ایمان تبدیل شد. با روی کار آمدن حکومت پهلوی و ترس از تبدیل شدن این مکان به نمادی ضد رژیم، دستور به محو آن صادر شد. مأمورین با بهانه ی احداث باغ ملی، قبرستان سراب را ویران کردند تا اثری از این کانون وطن‌پرستی باقی نماند.

منبع:

• تاریخ و رجال شهرستان تایباد، برگرفته از کتاب بیست ساله ایران…