وجه تسمیه تایباد
تایباد، شهری که امروزه در استان خراسان رضوی ایران واقع شده، در گذشته دهی از توابع "کوسویه" (که امروزه "کهسان" نامیده می‌شود و در خاک افغانستان قرار دارد) بوده است.
نام‌های مختلف تایباد در گذر زمان:
- توی/طوی (TOUY): نام اولیه این ده در دوره خوارزمشاهیان، عصر مغول و ایلخانیان بوده است.
- نور: سیف باخرزی، شخصیت بزرگ مذهبی و صوفی، این ده را به این نام می‌خواند.
- توی آباد: پس از ویرانی "توی" در زمان حمله مغول و آباد شدن مجدد آن، این نام به آن اطلاق شد.
- تی باد: تحریفی از "توی آباد" است.
- تایباد: نام نهایی این شهر که تا به امروز باقی مانده است.
معنای "توی":
واژه "توی" یک واژه فارسی اصیل به معنای "کارگاه" است که در صنایع دستی بافندگی برای تولید پارچه به کار می‌رفته است. این اصطلاح هنوز هم در تایباد و باخرز با معنای اولیه خود به کار می‌رود.
نقش سیف باخرزی در نامگذاری و آبادانی تایباد:
- سیف باخرزی، عارف و شاعر نامدار ایرانی، در این ده متولد شد و پس از بازگشت از سفرهای خود، آن را آباد کرد.
- او نام "نور" را بر این ده گذاشت و به واسطه ی مقام معنوی و شهرت او، تایباد به مکانی شناخته شده تبدیل شد.
تایباد در دوره ایلخانیان:
- پس از حمله مغول، تایباد ویران شد، اما در دوره ایلخانیان، به دستور مادر مونگوقاآن به خاطر احترام او به سیف باخرزی، مجدداً آباد شد.
- در این زمان، نام "توی آباد" به آن اطلاق شد.
نقش خاندان تایبادی:
- در دوره ایلخانیان و پس از آن، خاندان شیخ علی تایبادی و پسرش مولانا زین‌الدین ابوبکر تایبادی در تایباد ساکن شدند و این شهر به "دارالاسلام" مشهور شد.
نکات قابل توجه:
- وجه تسمیه تایباد نشان دهنده ی تاریخ غنی و پرفراز و نشیب این شهر است.
- سیف باخرزی و خاندان تایبادی نقش مهمی در آبادانی و رونق تایباد داشته‌اند.
- نام "تایباد" از واژه‌ای فارسی اصیل ("توی") گرفته شده و به هویت فرهنگی این شهر اشاره دارد.
منابع:
نظر شما