روزنامه شرق، سه شنبه ۲۳ دی ۱۳۸۲ - ۲۰ ذیقعده ۱۴۲۴ - ۱۳ ژانویه ۲۰۰۴

عباس فتاح زاده:

هواپیمای کنکورد عرض اقیانوس اطلس را ظرف سه ساعت و نیم می پیمود، اما اکنون این هواپیما به موزه ها تعلق دارد. تقریباً همزمان با کنار رفتن کنکورد یک وسیله نقلیه دیگر با خصوصیات افسانه ای بین اروپا و آمریکا شروع به رفت و آمد می کند: کوین ماری _ ۲، بزرگ ترین کشتی مسافربری جهان. البته این کشتی عظیم مسافت مذکور را ظرف شش روز می پیماید. در زمان ساخت، همگان کشتی غول پیکر کوین ماری _ ۲ را به اختصار «کوین» به معنای ملکه می نامیدند. البته انگلیسی ها لفظ کوین را علاوه بر ملکه در مورد وزیر در بازی شطرنج و «بی بی » در بازی پاسور نیز به کار می برند. اما اکنون خیلی ها به آن لقب جدیدی داده اند: ماری خونخوار.

این لقب برگرفته از نام ملکه خونریز و سنگدل انگلستان یعنی ماری تودور (۱۵۵۸ _ ۱۵۱۶) است. لقب مذکور بدان دلیل به کشتی جدید داده شده که کوین ماری _ ۲ حتی قبل از افتتاح نیز چندین نفر را کشته و زخمی کرد و به قول برخی حتی قبل از تولد گناهکار شد. دو ماه پیش به واسطه فرو ریختن یکی از پله ها در کارگاه محل ساخت آن در فرانسه ۱۵ نفر که سرگرم بازدید از مراحل ساخت کشتی بودند به کام مرگ رفتند. حتی پنج شنبه گذشته در مراسم افتتاح کشتی که با حضور ملکه انگلستان صورت گرفت نیز، جشن تحت الشعاع خاطره درگذشتگان مذکور برگزار شد. کشتی جدید که تا حد اعجاب آوری مشابه کشتی مشهور تایتانیک ساخته شده حتی صبر نکرد تا به مانند تایتانیک در دریا انسان ها را به کام مرگ بکشاند و در همان کارگاه خود مرگ آفرین بود. خیلی ها این موضوع را نشانه بداقبالی و شوم بودن کوین ماری _ ۲ خوانده اند.

با این حال افتتاح این غول شناور را باید اتفاقی بزرگ در صنعت حمل ونقل مسافری از طریق دریا دانست. کوین ماری _ ۲ به سفارش انگلیسی ها و با مشارکت فرانسوی ها در کشور فرانسه ساخته شد.

الیزابت دوم، ملکه ۷۷ ساله انگلستان، به خاطر برگزاری مراسم افتتاح کشتی جدید تعطیلات سال نو خود را نیمه تمام گذاشت و به بندر ساوت همپتون رفت. ساوت همپتون همان شهری است که کشتی تایتانیک در سال ۱۹۱۲ میلادی سفر تاریخی خود را از آنجا به مقصد نیویورک آغاز کرد، اما در نیمه راه در اقیانوس اطلس غرق شد. آخرین کشتی اقیانوس پیما در این شکل و نوع که «کوین الیزابت _ ۲» نام داشت حدود ۳۴ سال قبل افتتاح شده بود.کوین ماری _ ۲ که به اختصار QM2 نامیده می شود به هیچ وجه یک کشتی اقیانوس پیمای معمولی نیست، اما به لحاظ مدل از اشکال کلاسیک کشتی های مسیر اقیانوس اطلس است. این کشتی ها مدت زیادی به دست فراموشی سپرده شده بودند، اما اکنون دوباره ظاهر می شوند. با کنار رفتن هواپیمای مافوق صوت کنکورد که رکورد حد نصاب زمانی عبور از اقیانوس اطلس را با طی کردن آن در سه ساعت و نیم شکاند، حالا کوین ماری _ ۲ ظاهر می شود که این مسیر را در شش روز می پیماید. با وجود آنکه میان زمان لازم برای پرواز کنکورد به آن سوی اقیانوس و طی کردن این مسیر توسط کشتی جدید اختلاف زیادی وجود دارد، اما اکنون بلیت کوین ماری _ ۲ برای چند هفته آینده به صورت کامل پیش فروش شده است. کنکورد به واسطه هزینه های بالا، سروصدای آسیب رسان به محیط زیست و وجود برخی شائبه های امنیتی کنار گذاشته شد و حالا برخی از مسافران اشرافی راه دریایی را امن تر تشخیص داده و کوین ماری _ ۲ را جایگزین آن می کنند _ البته طبیعی است که مسافران و مدیران کم حوصله و کم فرصت همچنان هواپیماهایی نظیر بوئینگ یا ایرباس را به هر چیز دیگری برای عبور از اقیانوس اطلس ترجیح می دهند.

- موتورهایی با توان روشن کردن یک شهر بزرگ

بسیاری از کشتی های بزرگ که در مسیر اروپا _ آمریکا فعالیت می کنند نام هتل شناور را به خود گرفته اند، اما تقریباً تمامی آنها از آب های گرم واستوایی عبور می کنند. کشتی جدید انگلیسی ها که به شرکت کشتیرانی «کونارد» تعلق دارد در واقع اقیانوس اطلس شمالی را شخم می زند. در آنجا طوفان ها موج هایی به ارتفاع یک ساختمان ده طبقه را به وجود می آورند. برای آنکه کوین ماری _ ۲ سرنوشتی مشابه تایتانیک پیدا نکند، بدنه آن بسیار ضخیم و از جنس فولاد ساخته شده است. در مقابل عرشه نیز یک موج شکن مانع رسیدن ضربات به کشتی می شود.

طبیعی است که امکان غرق شدن این کشتی اصلاً وجود ندارد، اما مشابهت های شگفت آور آن با تایتانیک به لحاظ روانی برخی را نگران می سازد. کوین ماری _ ۲ از هر لحاظ مطابق سنت های سلف افسانه ای خویش ساخته شده است. جورج آزوز، مدیر شرکت کشتی رانی «کوستا کروزیر» در فرانسه که در ساخت کوین ماری _ ۲ همکاری هایی داشته، می گوید: «در واقع مبنای ساخت کشتی ایجاد حالتی نوستالژیک در قبال تایتانیک بوده است. درست همانند تایتانیک اکنون کشتی جدید نیز «موطن» خویش را بندر ساوت همپتون قرار داده و درست همانند آن نیز در مسیر نیویورک حرکت می کند. تزئینات داخلی و دکور قسمت های مختلف حمل مسافر در آن نیز به صورتی کاملاً عمدی مشابه سبک های اولیه کشتی های بخار در دوران «بودن بروک» درست شده است. البته همه چیز بسیار بزرگ تر از کشتی هایی است که در آن زمان  ها ساخته می شد: کوین ماری _ ۲ سه برابر تایتانیک وزن دارد. بدین ترتیب این بزرگ ترین کشتی مسافربری ای است که تاکنون ساخته شده است. تمامی راهروها با پوششی از چوب گرانقیمت درخت ساج پوشانده شده اند. طول آنها به حدی است که از ابتدایشان تقریباً نمی توان انتهایشان را دید. موتورهای کشتی به قدری قدرت دارند که می توانند یک شهر بزرگ با جمعیت ۳۰۰ هزار نفر را با لامپ روشن کنند. کشتی با ۷۴ متر ارتفاع بلندتر از آبشار نیاگارا و با ۳۴۵ متر طول تقریباً به اندازه ارتفاع برج ایفل درازا دارد. در داخل کشتی سالنَ های متعددی نظیر سالن های رقص اشرافی، رستوران ها، یک سالن تئاتر، یک محل رصد ستارگان و پنج استخر شنا وجود دارند. حداکثر تعداد مسافر ۲۶۲۰ نفر است که ۱۲۵۴ خدمه نیز وظیفه رسیدگی به آنها را دارند. هزینه ساخت کوین ماری-۲ بالغ بر ۶۵۰ میلیون یورو شده است.

آیا این کشتی واقعاً بهتر از تایتانیک است؟ کارشناسان می گویند هیچ کشتی ای در دنیا غرق نشدنی نیست. با این حال بسیاری از آنها اطمینان می دهند که کوین ماری-۲ غرق نخواهد شد.

کمتر از صد سال پیش در مورد تایتانیک هم همین حرف ها زده می شد. البته باید توجه داشت که کشتی مذکور تنها به این دلیل غرق شد که کاپیتانش با وجود هشدار نسبت به وجود یخ های شناور در میانه های شب با سرعت کشتی را به جلو می راند و حتی اغلب دیده بان ها و مأموران مراقبت آن دوربین مناسبی نداشتند. به نظر می رسد تکرار چنین سهل انگاری ای امروز بسیار بعید باشد.

لئوناردو دی کاپریو دیگر قرار نیست- مثل فیلم تایتانیک- بمیرد. البته نقش وی در این کشتی امکان تکرار ندارد، زیرا در کوین ماری-۲ بخش ویژه مسافران درجه سه اصلاً  وجود ندارد. حتی یک کابین ارزان در کشتی جدید هم که بدون چشم انداز دریا باشد ۳۱۰۰ یورو قیمت دارد. با این حال دی کاپریو چندی پیش که برای افتتاح نمایش آخرین فیلم خود یعنی «اگه می تونی منو بگیر» به برلین سفر کرده بود در پاسخ به سئوال یکی از خبرنگاران پیرامون کشتی جدید کوین ماری- ۲ گفت: «امروز اقتصاد و صنعت بسیار بیشتر از سال های آغازین قرن بیستم پیشرفت کرده است. اکنون یک قرن پس از تایتانیک شاید برای تکرار تجربه آن من شخصاً یک بار هم که شده سوار کشتی جدید شوم.» در حال حاضر که صنایع کشتی سازی در اروپا در دام ارزان فروشان آسیایی افتاده، بهره برداری از کوین ماری- ۲ آن هم در روزهای آغازین سال میلادی جدید می تواند امیدواری هایی برای تکرار گذشته در میان کشتی سازان انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و یا ایتالیایی ایجاد کند. برخی از مراکز فروش بلیت کوین ماری- ۲ برای تبلیغ آن بعضاً از نمایش بخش هایی از فیلم عظیم تایتانیک ساخته جیمز کامرون نیز استفاده کرده اند. استیو براون، یک فروشنده انگلیسی، می گوید: «فیلم تایتانیک که خود پرفروش ترین فیلم زمان خود شد، حالا برای یک کشتی جدید هم پول در می آورد.» کیت وینسلت، دیگر بازیگر فیلم تایتانیک که در روزهای آخرین سال میلادی گذشته دومین فرزند خود را به دنیا آورد، نیز پیرامون کشتی غول پیکر انگلیسی ها گفته است: «شاید کوین ماری- ۲ تکرار رؤیای تایتانیک باشد.» جیمز کامرون، کارگردان فیلم،  هم که با ساخت آن به یک تراژدی دریایی جلوه ای جدید بخشید، می گوید: «تایتانیک با غرق شدن خود ۱۵۰۳ نفر را به کام آب های خروشان و مرگ برد. امیدوارم کوین ماری-۲ چنین واقعه اسفباری را تکرار نکند.» البته ظاهراً این کشتی از سلف خود نیز بی رحم تر است زیرا همان گونه که اشاره شد قبل از افتتاح هم مرگ آفریده است. شرکت کونارد، مالک کشتی، طی روزهای قبل از افتتاح با صرف هزینه های نسبتاً زیاد کوشید تا بهره برداری از کوین ماری-۲ را اتفاقی بزرگ در صنایع کشتی سازی اروپا جلوه دهد. حتی عکس هایی از تایتانیک نیز از فیلم جیمز کامرون انتخاب شده و در کنار تصویر کشتی جدید چسبانده شد- اما بعید است جنجال و خبرسازی هایی که هواپیمای کنکورد و یا کشتی تایتانیک به راه انداختند، در مورد کوین ماری-۲ تکرار شود. در شرایط نسبتاً نامناسب اقتصاد در اروپا و آمریکا مسافران کمتر حاضر می شوند به سفرهای گران قیمتی نظیر سفر با کوین ماری-۲ بپردازند. هواپیمای کنکورد که آن همه در مورد گران بودن بلیت های آن صحبت می شد در هر پرواز از اروپا به آمریکا برای هر نفر حتی ده هزار دلار هم خرج بر نمی داشت. اما در کشتی جدید هزینه یک کابین ۲۲۰ متر مربعی با چشم انداز مناسب اقیانوس حدود ۴۱ هزار یورو است- تازه برخلاف کنکورد که طی سه ساعت و نیم عرض اقیانوس را می پیمود در اینجا برای چنین کاری باید شش روز صبر کرد. در کشتی جدید یک سالن رستوران با دو طبقه لژ وجوددارد. استخرهای روباز این امکان را می دهد که بدون خروج از عرشه کشتی در اقیانوس شنا کرد. خلاصه آن که انواع و اقسام ویژگی های جالب برای مسافران تنوع طلب فراهم آمده، اما به رغم پیش فروش شدن بلیت هفته های بعد همانگونه که اشاره شد این کشتی در زمان چندان مساعدی مورد بهره برداری قرار نگرفته است. رکود اقتصادی بسیاری را در استفاده از کوین ماری-۲ با تردید مواجه می سازد.

اولین نمونه از کشتی های «کوین ماری» مدت هاست که با آب تماس نداشته است. این کشتی از سال ۱۹۶۹ به عنوان هتل، موزه و یا سالن کنفرانس در لانگ بیچ واقع در ایالت کالیفرنیای آمریکا مورد استفاده قرار می گیرد. اکنون کوین ماری _ ۲ دومین نمونه از کشتی های مذکور است. برای مراسم افتتاح یک کشتی دو هزار مهمان دعوت شدند که از میان آنها می شد به جان پرسکات، معاون نخست وزیر انگلستان و آلیستر دارلینگ، وزیر حمل ونقل، اشاره کرد. مراسم جشن از طریق یک پرژکتور بر روی پرده ای بزرگ در پارک مجاور محل مراسم پخش می شد. تعدادی از خوانندگان پاپ نیز به همراه ارکستر فیلارمونیک سلطنتی به اجرای برنامه پرداختند. قبل از برگزاری مراسم به واسطه حضور ملکه انگلستان و شوهر وی یعنی پرنس فیلیپ اقدامات امنیتی و احتیاطی فراوانی به عمل آمد. ارتفاع کوین ماری _ ۲ نه تنها به اندازه آبشار نیاگارا است بلکه از برج آزادی در شهر نیویورک یعنی جایی که مقصد آن در سفر به آمریکا است هم بلندتر اعلام شده. حدود ۳ هزار کارگر نزدیک به دو سال کار کردند و ۵۲ هزار تن فولاد به کار رفت تا کشتی ساخته شد. تا تکمیل کوین ماری _ ۲، ۲۵۰۰ کیلومتر کابل برق و ۵۰۰ کیلومتر لوله مورد استفاده قرار گرفت. همچنین برای رنگ آمیزی کل کشتی ۲۵۰ تن رنگ به کار رفت. در کوین ماری _ ۲ حدود ۲۰۰۰ دوش حمام، ۵۰۰۰ پله و ۸۰ هزار لامپ نصب شده است.

به گفته سخنگوی شرکت کونارد، مالک کشتی، کوین ماری _ ۲ می تواند با موتورهای خود کل برق مورد نیاز شهر بندری ساوت همپتون را تأمین کند _ شهری با ۲۰۰ هزار نفر جمعیت. بوق کشتی تا ۱۸ کیلومتری شنیده می شود. کتابخانه آن ۸ هزار کتاب دارد. ۵ هزار محصول هنری در کشتی به نمایش گذاشته شده اند و در موزه آن تاریخ ۱۶۵ ساله شرکت کونارد و صنعت کشتیرانی به نمایش عموم درآمده است. ده رستوران در کوین ماری _۲ وجود دارد و حتی یک «کالج دریا» هم در آن در خدمت مشتاقان به یادگیری است. در آنجا می توان آشپزی، کار با رایانه و یا عکاسی را یاد گرفت. اولین رصدخانه ساخته شده در دل یک کشتی نیز همان گونه که قبلاً اشاره شد از جمله امکانات دیگر کوین ماری _ ۲ است. برای مجموعاً ۲۶۲۰ مسافرکشتی ۱۳۱۰ کابین در نظر گرفته شده. تقریباً سه چهارم کابین ها مجهز به بالکن هستند. کاپیتان کشتی نیز یک نام آشنا برای مسافران کشتی های لوکس است: رونالد وارویک ۶۳ ساله که از سال ۱۹۹۰ کاپیتان کشتی کوین الیزابت بود.

شروع حرکت رسمی کشتی در مسیر اروپا _ آمریکا روز ۱۲ ژانویه بود. کوین ماری _ ۲ قرار است سالی ۲۰ بار عرض اقیانوس اطلس را طی کند و علاوه بر آن به دریاها و اقیانوس های دیگر نیز سفرهایی داشته باشد. ۲۲ آسانسور در کشتی وجود دارد و کتابخانه آن بزرگ ترین کتابخانه شناور دنیا محسوب می شود. تقریباً در تمامی کابین ها هم امکان برقراری تماس با اینترنت وجود دارد.

منابع: منیجرمگزین _ استاندارد _ بیلد