دشت مسیله، نگین فراموش شدۀ کویر مرکزی ایران
موضوع : شهرشناسی | قم شناسی

دشت مسیله، نگین فراموش شدۀ کویر مرکزی ایران

خانم طاهره بهمنی، کارشناس ارشد اقلیم‌شناسی و برنامه‌ریزی محیطی، در نشست هفتگی بنیاد قم‌پژوهی به بررسی وضعیت بحرانی دشت مسیله پرداخت و گفت: دشت مسیله که زمانی بهشت زیستگاه جانوری و انبار غله ایران بوده، امروزه به دلیل سوء مدیریت و عوامل طبیعی با چالش‌های جدی زیست‌محیطی مواجه شده است.
وی افزود: دشت مسیله بخشی از دشت مرکزی ایران است که در شرق استان قم واقع شده است. دو رودخانه مهم، قمرود و قره‌چای، به این دشت می‌ریزند و در گذشته باعث حاصل‌خیزی و رونق کشاورزی در این منطقه شده بودند. اما متأسفانه از حدود سال ۱۳۷۰ به دلیل بهره‌برداری از سدهای پانزده خرداد و غدیر ساوه، جریان آب این دو رودخانه به‌شدت کاهش یافته و در نهایت قطع شده است.
وی در ادامه علل بحران زیست‌محیطی در دشت مسیله را به این شرح بیان کرد: 
۱. خشکسالی و تغییر اقلیم: گرمایش جهانی و افزایش دمای هوا در منطقه، همراه با کاهش بارندگی، باعث تشدید خشکسالی در دشت مسیله شده است.

۲. کاهش جریان رودخانه‌ها: بهره‌برداری بی‌رویه از آب رودخانه‌ها برای مصارف کشاورزی و صنعتی، باعث خشک شدن تدریجی دشت مسیله شده است.
۳. افزایش جمعیت و مصرف آب: افزایش جمعیت در شهر قم و مناطق اطراف، تقاضا برای آب را افزایش داده و بر منابع آبی محدود منطقه فشار وارد کرده است.
۴. شوری خاک: به دلیل تبخیر شدید آب و نفوذ آب‌های شور زیرزمینی، خاک دشت مسیله به‌شدت شور شده و قابلیت کشاورزی آن از بین رفته است.
۵. فرسایش بادی: از بین رفتن پوشش گیاهی و خشک شدن خاک باعث شده است که این منطقه به کانون گرد و غبار تبدیل شود و سلامت ساکنان مناطق اطراف را تهدید کند.
همچنین پیامدهای بحران زیست‌محیطی در دشت مسیله را چنین توضیخ داد: 
تخریب پوشش گیاهی: از بین رفتن جنگل‌های گز و سایر پوشش گیاهی منطقه، باعث فرسایش خاک و گسترش بیابان‌زایی شده است.
کاهش تنوع زیستی: بسیاری از گونه‌های جانوری که در دشت مسیله زندگی می‌کردند، به دلیل از بین رفتن زیستگاه‌شان، منقرض شده‌اند یا در معرض خطر انقراض قرار دارند یا از منطقه مهاجرت کرده‌اند.
تشدید آلودگی هوا: گرد و غبار ناشی از فرسایش خاک، باعث آلودگی هوا و مشکلات تنفسی برای ساکنان مناطق اطراف به‌خصوص شهر قم شده است.
کاهش کیفیت آب‌های زیرزمینی: نفوذ آب‌های شور به سفره‌های آب زیرزمینی، کیفیت این آب‌ها را کاهش داده و برای مصارف کشاورزی و شرب نامناسب کرده است.
وی سپس گفت: برای مقابله با بحران زیست‌محیطی در دشت مسیله می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
مدیریت بهینه منابع آب: با استفاده از روش‌های آبیاری مدرن و کاهش مصرف آب در بخش‌های مختلف
احیای پوشش گیاهی: کاشت گونه‌های گیاهی مقاوم به خشکی و شور
کنترل فرسایش خاک: تثبیت شن‌های روان و ایجاد بادشکن
حفاظت از تالاب‌ها و آبگیرها: احیای تالاب‌های خشک شده و حفاظت از آبگیرهای موجود
هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی: ایجاد یک نهاد واحد برای مدیریت جامع منابع آب
وی در پایان گفت: دشت مسیله به عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق اکولوژیکی کشور، با چالش‌های جدی زیست‌محیطی مواجه است. برای نجات این دشت، نیازمند اقدامات فوری و هماهنگ همه دستگاه‌های اجرایی هستیم. در غیر این صورت، عواقب این بحران زیست‌محیطی نه تنها ساکنان استان قم، بلکه کل کشور را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

نظر شما