زندگی و آثار مهدی اخوان ثالث، متخلص به «م. امید»، شاعر و نویسنده ایرانی برجسته‌ای است که در تاریخ ۱۰ اسفند ۱۳۰۶ در مشهد به دنیا آمد و در ۴ شهریور ۱۳۶۹ در تهران درگذشت. وی در آرامگاه فردوسی در توس دفن شده است. اخوان ثالث در عرصه‌های ادبیات و موسیقی ایرانی فعالیت‌های چشمگیری داشت و اشعار او به دلیل برخورداری از زمینه‌های اجتماعی و حماسی و همچنین لحن خاص شعر خراسانی، شناخته شده است.

اخوان در تحصیلات ابتدایی در مشهد ادامه داد و پس از آن به تهران آمد تا در رشته‌های مختلف تحصیل کند. او در سال ۱۹۴۱ به دانشکده فنی شهر (هنرستان) رفت و در سال ۱۹۴۷ فارغ‌التحصیل شد. علاقه او به موسیقی و نوازندگی تار نیز در دوران جوانی شکل گرفت.

وی در سال ۱۳۲۹ با دختر عمویش، خدیجه، ازدواج کرد و حاصل این ازدواج شش فرزند بود. دو تن از فرزندان او پیش از رسیدن به بلوغ درگذشتند.

سبک و تأثیرات اخوان ثالث با استفاده از درون‌مایه‌های حماسی و نمادهای ادبی به خلق آثاری پرداخت که در آن‌ها ترکیب شعر کهن و سبک نیمایی را به نمایش گذاشت. او در اشعارش به بررسی و تحلیل مسائل اجتماعی و تاریخ ایران پرداخته و تأثیرات عمیقی بر شعر معاصر ایرانی گذاشته است. برخی از منتقدین بر این باورند که شعرهای اخوان ثالث به نوعی به پیام‌آوری و نبوت نزدیک است و او به بررسی عدالت و تاریخ ایران باستان پرداخته است.

نقد و تحلیل نقدهایی که بر اشعار اخوان ثالث وارد شده، شامل مباحثی در خصوص نگاه او به تاریخ و سیاست و همچنین عرب‌ستیزی موجود در آثار اوست. نادر ابراهیمی و احمدرضا احمدی از جمله منتقدانی هستند که به این نکات اشاره کرده‌اند. همچنین، برخی از منتقدین، مانند محمدرضا شفیعی کدکنی، به دقت و نکته‌سنجی اخوان در ادبیات عربی و همچنین تأثیر او بر شعر معاصر تأکید کرده‌اند.

ارتباط با سیاست و شخصیات‌ها در مورد ارتباط اخوان ثالث با آیت الله سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران و دوره‌های مختلف سیاسی، روایت‌های مختلفی وجود دارد. برخی منابع به ارتباط دوستانه و دعوت‌های سیاسی اشاره کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر به انتقادات و محدودیت‌هایی که ممکن است اخوان بعد از رد پیشنهادهای خامنه‌ای با آن مواجه شده باشد، اشاره می‌کنند.

پیشنهاد مطالعه

• کتاب‌ها: «زمستان»، «ارغنون»، «آخر شاهنامه»، «در حیاط کوچک پاییز در زندان»
• تحلیل‌های ادبی: بررسی تأثیر اخوان ثالث بر شعر معاصر و ادبیات ایرانی

منابع

برای مطالعه بیشتر در مورد زندگی و آثار مهدی اخوان ثالث، می‌توانید به مقالات و تحلیل‌های نقد ادبی موجود در کتاب‌های مختلف و نشریات معتبر ادبی مراجعه کنید.