خسرو سینایی در تاریخ ۲۹ دی ۱۳۱۹ در ساری به دنیا آمد. او کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و آهنگساز برجسته ایرانی بود که آثارش معمولاً بر پایه مستندهای اجتماعی استوار بودند. گیزلا وارگا سینایی همسر او بود و سینایی در سال ۱۳۸۷ به خاطر فیلم مستند مرثیه گمشده که روایت‌گر مهاجرت هزاران لهستانی به ایران در سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ بود، موفق به دریافت نشان ویژه کشور لهستان از رئیس‌جمهور این کشور شد.

سینایی تحصیلات خود را در رشته‌های کارگردانی و فیلم‌نامه‌نویسی از آکادمی هنرهای نمایشی و تئوری موسیقی از کنسرواتوار وین به پایان رساند. او از سال ۱۳۴۶ در وزارت فرهنگ و هنر و از سال ۱۳۵۲ در تلویزیون ایران شروع به فعالیت کرد و در سال ۱۳۸۴ فیلم کوتاه «فرش، اسب، ترکمن» از مجموعه فرش ایرانی را کارگردانی نمود.

پس از مبارزه‌ای کوتاه با ویروس کرونا، خسرو سینایی در ساعت ۱۶ روز شنبه ۱۱ مرداد ۱۳۹۹ در ۷۹ سالگی درگذشت. پیکر او در ۱۲ مرداد ۱۳۹۹ بدون برگزاری مراسم عمومی و تنها با حضور خانواده‌اش در قطعه هنرمندان بهشت زهرا دفن شد.

فیلم‌شناسی

فیلم سینمایی:

• جزیره رنگین (۱۳۹۳)
• کویر خون (۱۳۸۵)
• مثل یک قصه (۱۳۸۵)
• گفتگو با سایه (۱۳۸۴)
• فرش، اسب، ترکمن (۱۳۸۴)
• عروس آتش (۱۳۷۸)
• کوچه پاییز (۱۳۷۶)
• در کوچه‌های عشق (۱۳۶۹)
• یار در خانه (۱۳۶۶)
• مرثیه گمشده (۱۳۶۲)
• هیولای درون (۱۳۶۲)
• زنده‌باد... (۱۳۵۸)
• تهران امروز (۱۳۵۶)

فیلم مستند:

• راویان تاریخ (۱۳۸۸)
• گواهان تاریخ (۱۳۸۶)
• فرش، اسب، ترکمن (۱۳۸۴)
• گفتگو با سایه (۱۳۸۴)
• آوازهای سکوت (۱۳۸۴)
• طرح برنده (۱۳۸۳)
• میان سایه و نور (۱۳۸۱)
• عبور از نمی‌دانم (۱۳۸۱)
• کوچه پاییز (مستند داستانی بلند ۱۳۷۵)
• قصه کوتاهی چندهزار ساله (۱۳۷۲)
• به کوه مهربان بیندیش (۱۳۷۲)
• گیزلا (۱۳۷۲)
• آخرین حلقه زنجیر (۱۳۷۰)
• سرِ مرز (۱۳۷۰)
• ابر شهر پیر (۱۳۶۴)
• سفر به تاریخ (۱۳۶۴)
• نقاشی مدرن ایران (۱۳۵۶)
• زن دیروز، زن امروز (۱۳۵۶)
• تهران امروز، تصاویر یک شهر (۱۳۵۶)
• جناب دماوندی (۱۳۵۳)
• حسین یاوری (۱۳۵۲)
• مصور الملکی (۱۳۵۱)
• مرثیه گمشده (۱۳۴۹–۱۳۶۲)
• سردی آهن (۱۳۴۹)
• پرستش (۱۳۴۹)
• یک سرزمین، یک روز، یک راه (۱۳۴۸)
• آن سوی هیاهو (۱۳۴۷–۱۳۴۸)
• سال هنر ایران (۱۳۴۷)
• آوائی که عتیقه می‌شود (۱۳۴۶)

برخی از فیلم‌های کوتاه:

• ماهیگیری (عنوان اوّل: گرگوربرداری) (۱۳۴۵)
• پسر، پدر و مادر (۱۳۴۹)
• فعل مجهول (۱۳۴۹)
• سرگردانی بچه‌ها میان فرامین خدا و رفتار ما (۱۳۵۱)
• فرار (۱۳۵۳)
• خط خوردگی (۱۳۵۶)
• خانواده ایرانی (۱۳۵۶)
• ده صحنه تا اخراج (۱۳۵۸)

پویانمایی و تجربی:

• هادی و هدی (عروسکی ۱۳۶۴)
• شاید اگر… (عروسکی ۱۳۵۳)
• دو راه حل یک مشکل (نقاشی متحرک ۱۳۵۲)
• شرح حال (۱۳۴۷)

موسیقی:

• موسیقی فیلم‌های متعدد از جمله: من ایران را دوست دارم، هیولای درون، یار در خانه، در کوچه‌های عشق، سفر به تاریخ، ابر شهر پیر، آخرین حلقه زنجیره، قصه کوتاهی چند هزار ساله، تهران امروز، تصاویر یک شهر، مرثیه گمشده و دیگر آثار

نوشته‌ها:

• فیلمنامه‌های مختلف از جمله صورتگران عصر خون (۱۳۸۱) و عروس آتش (۱۳۸۳)
• مجموعه شعر تاول‌های لجن (۱۳۴۲)
• ترانه شاپرک‌های سفید (۱۳۹۱)
• اتاق صورتی (۱۳۹۴)
• کتاب صوتی یادگاری (۱۳۹۶)
• خسرو سینایی به روایت ناصر فکوهی (۱۴۰۲)

ترجمه:

• جلوه‌های ویژه تصویری در سینما و تلویزیون (۱۳۶۷)
• سینمای بعد از کمونیسم (۱۳۷۷)
• فیلمسازان بزرگ جهان (۱۳۸۸)

جایزه‌ها:

• سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه در هجدهمین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم عروس آتش (۱۳۷۸)
• لوح زرین بهترین کارگردانی در دومین دوره جشنواره فیلم فجر برای فیلم هیولای درون (۱۳۶۲)
• جایزه «بهترین فیلم صنعتی» از جشنواره فیلم‌های صنعتی برای فیلم آخرین حلقه زنجیر (۱۳۸۴)
• نشان «هنرمند با افتخار» از وزارت فرهنگ جمهوری لهستان برای فیلم مرثیه گمشده (۲۰۱۰)
• نشان ویژه «صلیب شوالیه جمهوری لهستان» از سوی رئیس‌جمهور لهستان برای فیلم مرثیه گمشده (۲۰۰۸)
• جایزه انجمن بین‌المللی منتقدان فیلم (فیبرشی) به فیلم عروس آتش در جشنواره بین‌المللی فیلم کارلوی واری جمهوری چک
• برنده جایزه گلدان بلورین انجمن مبارزان ضد فاشیسم در جشنواره کارلوی جمهوری چک برای فیلم زنده باد... (۱۹۸۰)
• دیپلم افتخار هیئت داوران بین‌المللی در دومین جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان برای فیلم آن سوی هیاهو (۱۳۴۷)
• جایزهٔ فارغ‌التحصیلی آکادمی موسیقی و هنرهای نمایشی وین به فیلم ماهیگیری (۱۳۴۶)

زندگی شخصی: سینایی با دو همسر خود، گیزلا وارگا سینایی و فرح اصولی، که هر دو از نقاشان مطرح معاصر هستند، زندگی می‌کرد. دختر او، یاسمین، نیز مجسمه‌ساز صاحب‌سبکی است.

کنش سیاسی: در مرداد ۱۳۸۸، پس از اعتراض به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری، خسرو سینایی با یازده کارگردان دیگر سینمای ایران در نامه‌ای سرگشاده به نمایندگان مجلس ایران ابراز نگرانی کرده و خواهان برچیده شدن سانسور و رعایت آزادی‌ها شد.

خسرو سینایی به دلیل عفونت ریه و ابتلا به کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان امیراعلم تهران بستری بود و در ۱۱ مرداد ۱۳۹۹ درگذشت.