مقدمه: محله‌های قدیمی قم با نام‌های خاص خود، برای بسیاری از ساکنان و پژوهشگران جالب و قابل توجه است. یکی از این محله‌ها، محله زاویه است که نام آن همواره برای افراد تازه‌وارد به قم کنجکاوی‌برانگیز بوده است.

بررسی نام محله زاویه:

منابع تاریخی:

• کتاب کلیله و دمنه: در این اثر کلاسیک، "زاویه" به معنای "خانه" آمده است. این عبارت در داستان‌های کتاب به معنای "کُنج" و "خانه" به کار رفته است.
• فرهنگ لغت دهخدا: این فرهنگ لغت، "زاویه" را به معنای "کنج و بیغوله، کنج و گوشه، رکن خانه" توضیح می‌دهد.
• فرهنگ لغت معین: در این فرهنگ، "زاویه" به معنای "کنج، گوشه، کرانه، خانه، خلوتخانه‌ای در خانقاه مخصوص عبادت زاهدان" آمده است.

تحلیل معنای محلی:

• معنای لغوی: به طور کلی، "زاویه" به معنای "کنج و گوشه" است. این واژه در معماری و فرهنگ‌های مختلف به معنای گوشه یا قسمت‌های خاصی از یک مکان به کار می‌رود.
• تطابق با ویژگی‌های جغرافیایی: به گفته محمدرضا نیکخواه، "زاویه" به دلیل شکل ظاهری محله که به صورت زاویه‌دار و شبیه ذوزنقه است، به این نام خوانده شده است. این تطابق معنای محلی با ویژگی‌های جغرافیایی، به خوبی نشان می‌دهد که نام محله از ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی آن برگرفته شده است.

نتیجه‌گیری: محله زاویه قم، نام خود را از ویژگی‌های جغرافیایی و معنای لغوی آن به دست آورده است. "زاویه" به معنای "کنج و گوشه" و "خانه" است، که با شکل ظاهری و ویژگی‌های محله همخوانی دارد. این نام به درستی و به طور معنی‌داری با تاریخچه و ویژگی‌های محلی آن مرتبط است.

محله زاویه، با نامی که از منابع تاریخی و فرهنگی برگرفته شده است، نمایانگر پیوند عمیق میان زبان، فرهنگ و جغرافیای قم است.