دوشنبه 11 تیر ,1375 1 ژوئیه ,1996 سال چهارم , شماره 1007

تاخیر در تحول ارز فروش کتابها به مدت یکسال عمده ترین مشکلی است
که ناشران خارجی از آن شکایت دارند.
تیراژ هیچ یک از کتابهای فلسفی, ادبی, علمی و مانند آنها با کتابهای
دینی و اسلامی قابل قیاس نیست.
اشاره:
لبنان کشوری است با پیشینه طولانی نشر. در شماره گذشته مسائل و
موضوعات مختلف نشر در لبنان نظیروضعیت اتحادیه ناشران لبنان و
تیراژ کتابهای چاپ شده در لبنان به بحث گذارده شد. در این شماره و
در ادامه گفت وگو, به موضوعاتی چون کتابهای دینی و جایگاه آن در نشر
لبنان و مشکلات ناشران در نمایشگاه تهران اشاره می شود.
آیا می توان نمایشگاه تهران را با نمایشگاه بین المللی کتاب در بیروت
مقایسه کرد
ما در سال چندین نمایشگاه کتاب داریم که از همه مهمتر دو نمایشگاه
است. یکی از آنها توسط کانون فرهنگی عربی برگزار می شود و
نیمه دولتی است و بیشتر شکل محلی دارد. دیگری نمایشگاهی بین المللی
است که توسط ما سندیکای ناشران لبنان برگزار می شود. این نمایشگاه
ویژه بخش خصوصی است لذا از سرعت تحرک برخوردار است. شاید نمایشگاه
کتاب تهران وسیعتر باشد اما نمایشگاه ما, حرفه ای تر است.
بارهای پیش که در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران شرکت داشتیدبا
چه مشکلاتی روبه رو شدید. مشکلاتی همانند پرداخت ارز, ورود کتاب به
ایران و ممنوعیت برخی کتاب ها
من شخصا به عنوان نماینده سندیکای ناشران لبنانی و همه ناشران
شرکت کننده در نمایشگاه تهران و مدیریت نمایشگاه, خود را در یک جبهه
می بینم که هدفش, خدمت به کتابخوان ها و موفقیت نمایشگاه است. یعنی
وقتی می خواهم از نمایشگاه و مدیریت آن انتقادی را مطرح کنم سعی
می کنم سازنده باشد نه ویرانگر.
درواقع مدیریت نمایشگاه در هیچزمینه ای کوتاهی نکرده است. تماس ها
از مدت ها پیش تاکنون به خوبی انجام گرفته. آنان از هنگام برگزاری
نمایشگاه تاکنون به طور شبانه روزی برای موفقیت کار آن تلاش کرده اند
که از این بابت مایه سپاسگزاری است. اما به هر حال برخی نکات منفی
نیز وجود دارد. درباره ممنوعیت ورود کتاب ها به ایران, من شخصا با
آن روبه رو نبودم. من کتاب ممنوع نداشتم. اما برخی از برادران ناشر
عرب گفتند که در انتخاب و ورود کتاب به ایران نوعی ممیزی انجام
می شود. شاید مساله عمده ای هم نباشد ولی به هر حال ممیز, دیدگاهی
دارد و براساس زمینه ای این کار را انجام می دهد. ممیز فکر می کند که
ممنوعیت برخی از کتاب ها به سود شمار بیشتری از افراد جامعه است ,
گرچه ممکن است به زیان عده ای هم باشد.
درباره موضوع واریز ارز به حساب ناشران خارجی باید بگویم که طی دو
سال گذشته (نمایشگاه های هفتم و هشتم )با تاخیرهای طولانی همراه
بود. من هیچدلیلی برای این کار نمی بینم. ارز فروش کتاب هایمان در
نمایشگاه پارسال 1995 پس از گذشت یک سال , هم اکنون واریز شده است .
به اعتقاد من وقتی نمایشگاه برگزار می شود باید پیشتر بودجه ارزی آن
را معین کنند. من وقتی از بیروت به تهران آمدم هنوز پول ها به حسابم
در بیروت نرسیده بود ولی گفتند که واریز شده است. درواقع این
عمده ترین مشکلی است که ناشران خارجی از آن شکایت دارند. تاخیر در
تحویل ارز فروش کتاب ها به مدت یک سال باعث توقف چرخه تولید کتاب
می شود. یعنی اگر این پول ها یک سال یا هشت ماه پیش به دست ناشر
می رسید می توانست کتاب های جدیدتری را تولید کند و هم اکنون آنها را
روی پیشخوان غرفه اش بگذارد. این قضیه از مساله ممنوعیت برخی از
کتاب ها مهمتر است.
ببینید من به عنوان یک خواننده کتاب عربی وقتی وارد نمایشگاه نهم
کتاب تهران شدم و آن را بانمایشگاه های سه یا چهار سال پیش
مقایسه کردم دیدم که شمار و تنوع رمان ها, کتاب های شعر و نقد ادبی
از نویسندگان و شاعران برجسته عرب بسیار کم شده است. نمی دانم آیا
ناشر رغبتی به آوردن این گونه کتاب ها ندارد یا این که ممنوعیتی
هست
خیر این قضیه ربطی به ممنوعیت ندارد. این به ناشر بستگی دارد.
ناشر کتابی را می آورد که فروش داشته باشد. مثلا من ناشری هستم که
2800 عنوان کتاب چاپ کرده ام , ولی وقتی در نمایشگاه کتاب تهران شرکت
می کنم 400 عنوان کتاب می آورم . چون مشارکت با 2800 عنوان کتاب نیاز
به جای وسیعتر, کارکنان بیشتر و استقبال بیشتر دارد. زیرا همه 2800
عنوان به فروش نمی رسد. نبود کتاب هایی را که ذکر کردید یا بر اثر عدم
مشارکت ناشران این گونه کتاب هاست یا ناشر آنها را چاپ کرده اما با
خود نیاورده است.
می خواستم بپرسم که مردم در لبنان و جهان عرب بیشتر چه کتاب هایی را
می خوانند
دو نوع کتاب هست یکی کتاب های عمیق فکری که خوانندگان خاص خود را
دارد و دیگری کتاب های سیاسی که مابه آنها کتاب های لحظه ای
می گوییم, یعنی مربوط به رخدادهای کنونی و لحظه ای است. این نوع
کتاب ها و کتاب های فکری در جهان عرب خواننده دارند. منظور من از
کتاب های فکری, کتاب های فلسفی و کتاب های مربوط به نظریه های نوین
فلسفی, ادبی و علمی است. البته تیراژ هیچ یک از اینها با کتاب های
دینی و اسلامی قابل قیاس نیست. نیز کتاب های ادبی و بویژه کتاب های نقد
و بررسی ادبی را نباید فراموش کنیم. مثلا دانش آموز دبیرستانی یک نوع
کتاب را می خرد و دانشجو نوعی دیگر.
استقبال از رمان عربی چگونه است
اغلب مردم در جهان عرب فقط ازشاعران و نویسندگان مشهور رمان و شعر
می خوانند. متاسفانه ما در روزگاری به سر می بریم که خوانندگان شعر
و رمان کم هستند.
ممکن است درباره کارهای انتشاراتی مشترکتان با سایر ناشران عرب و
بویژه مراکشیان برای ما بگویید. من کتاب هایی دیده ام که به طور همزمان
در بیروت و کازابلانکا یا قاهره منتشر شده اند.
این فرآیند دو جنبه دارد, یا ناشر,در بیروت و کازابلانکا یا قاهره
انتشاراتی دارد که با ناشران مصری و مراکشی شریک است اما نام هایشان
متفاوت است. مثلا من یک انتشاراتی در بیروت و یکی در قاهره دارم با
دو نام متفاوت. برخی از کتاب ها را با آن نام و بعضی را با این نام
منتشر می کنیم. بعضی ها هم یک نام دارند مانند دارالشروق در قاهره و
بیروت که آثار محمد حسنین هیکل ونجیب محفوظ را چاپ کرده است. شق
دوم آن است که دو ناشر باهم درباره نشر یک کتاب توافق می کنند.
یکی از آنها این کتاب را در بازارمصر که بازاری شصت و پنج
میلیونی است توزیع می کند و دیگری آن را در لبنان و سایر کشورهای
جهان عرب. اینها کارهای صرفا تجاری است.
پرسشی همیشه ذهن مرا به خود مشغول کرده است که چگونه با وجود
پانزده سال جنگ داخلی و یورش های گاه وبی گاه اسراییل به لبنان شما
بی وقفه به کار فرهنگی و انتشاراتی می پردازید زندگی توقف ناپذیر
است. ملت لبنان ملت زنده ای است و به سرعت خود را با شرایط جدید
تطبیق می دهد. در انگلیسی به این حالت می گویند . .Adjustable
طی جنگ داخلی که گاهی برق نبودموتورهای برق تهیه می کردیم و به کار
نشر می پرداختیم. به ندرت فقط بر اثرشدت بمباران مجبور بودیم
کارمان رامتوقف سازیم و همین که بمباران قطع می شد چرخه تولید
دوباره به کار می افتاد. چاپخانه ها به چاپ کتاب می پرداختند, صحافی ها
کتابها را صحافی می کردند وخودروها و کشتی ها و هواپیماها کتاب ها را
حمل می کردند.
یعنی کار و نشر در لبنان هیچگاه متوقف یا فلج نشد
هیچگاه فلج نشد, شاید هنگام یورش اسراییل به لبنان و بیروت در سال
1982 برای مدتی کوتاه متوقف شد اما فقط برای یک یا دو ماه . درآن
هنگام کل چرخه زندگی در لبنان متوقف شد. این را اضافه کنم که تولید
کتاب در لبنان از سال 1975 تا 1987 یعنی طی جنگ داخلی 15 ساله دست
کم صد برابر شد. معنای این حرف آن است که اگر در سال 1975 صد کتاب
تولید می کردیم در سال 1987 این رقم به ده هزار نسخه رسید.
در پایان بد نیست از نمایشگاه بین المللی سالانه خودمان یعنی
سندیکای ناشران لبنان برای شمابگویم که از سال گذشته اقدام به
برگزاری آن کردیم . این نمایشگاه حرفه ای است و در 11 ژوئن 96 ( 22
خرداد 75 ) آینده برگزار خواهد شد. یعنی حدود یک ماه دیگر, این یک
نمایشگاه کتاب بین المللی, حرفه ای و تخصصی است و به گواهی کسانی که
در نخستین نمایشگاه شرکت داشتند. نمایشگاه بیروت از نظر جهانی پس از
نمایشگاه فرانکفورت دومین نمایشگاه معتبر بین المللی است.
از چه نظر
از نظر نظم و مشارکت و حضور وکیفیت و شمار ناشران شرکت کننده. از
همه مهمتر شمار ناشرانی است که از خارج در این نمایشگاه شرکت
می کنند.
در واقع ما از وزارت ارشادایران دعوت کرده ایم تا ناشران ایرانی نیز
دراین نمایشگاه شرکت کنند. ما امسال این نمایشگاه را در مرکز تجاری
ویران شده بیروت برگزار می کنیم تا نقش پیشگام فرهنگی بیروت را در
هزاران سال گذشته به اثبات برسانیم.