شهر هفت دروازه‌ای زاهدان: ترکیب اقوام و فرهنگ‌ها

شهر زاهدان از ابتدا با دلایل و شرایط خاصی شکل گرفت که منجر به ایجاد بافت ویژه اجتماعی و کالبدی آن شد. این شهر که به خاطر داشتن هفت دروازه به شهر هفت دروازه‌ای معروف است، محل سکونت جوامع متنوع زبانی و مذهبی با آداب و رسوم متفاوت بوده است.

حضور برجسته سیک‌ها در زاهدان

یکی از اولین و مهم‌ترین جوامع ساکن زاهدان، سیک‌ها بودند که از هندستان به زاهدان مهاجرت کردند و در شکل‌گیری و توسعه این شهر نقش پررنگی داشتند. سیک به معنای شاگرد، از ادیان برآمده از شبه قاره هند است. این دین تلاشی برای ایجاد هماهنگی میان دو دین هندو و اسلام است که از تجربه شخصی مصلحی به نام گورونانک پدید آمد. عبادتگاه سیک‌ها گورودواره یا گودواره نام دارد.

نقش سیک‌ها در توسعه اقتصادی و اجتماعی زاهدان

سیک‌های زاهدان عمدتاً از هندبریتانیا (پاکستان و هند کنونی) به عنوان کارگران خط آهن کویته - زاهدان مهاجرت کردند. آن‌ها اولین و قدیمی‌ترین مساکن و عبادتگاه‌های خود را در این شهر ساختند و به عنوان مسئولین نگهداری آذوقه‌هایی که از هند به دزداب ارسال می‌شد، تحت فرمان انگلیسی‌ها فعالیت می‌کردند. علاوه بر این، به فروش لوازم یدکی برای اتومبیل‌های عبوری و مواد غذایی برای کارگران راه‌آهن و ساکنان محلی می‌پرداختند.

سیک‌ها که تا مدت زیادی اکثریت ساکنین زاهدان را تشکیل می‌دادند، ویژگی‌ها و عناصر فرهنگی هندستان را به این شهر آوردند. لغات انگلیسی، مصرف و فروش مشروب‌های الکلی، فروش و رواج غذاهای بومی هند و پارچه‌های هندی از جمله این عناصر بودند که تا به امروز در زاهدان مشاهده می‌شوند.

محدودیت‌های اجتماعی و فعالیت‌های آموزشی سک‌ها

سیک‌ها در تعامل با دیگر مردم زاهدان بیشتر حالت رسمی دارند و بیشتر با خودشان روابط و رفت‌وآمد دارند. همین موضوع باعث شد که آن‌ها مدرسه خصوصی خود را در خیابان سعدی تأسیس کنند. این مدرسه دارای کلاس‌هایی تا پایه هشتم است و در آن به دو زبان انگلیسی و هندی تدریس می‌شود. معلمان این مدرسه نیز هندی هستند.

با این تفاسیر، سیک‌ها نقشی کلیدی در توسعه زاهدان ایفا کرده‌اند و به عنوان یکی از جوامع قدیمی و تأثیرگذار، همچنان حضور برجسته‌ای در این شهر دارند.