پیشنهاده کارشناسی ارشد 1401
پدیدآور: مریم بهروزی فر 
استاد راهنما: علیرضا شیخی
دانشگاه هنر تهران، دانشکده هنرهای کاربردی
چکیده

آب یکی از مقدس ترین عناصر طبیعی نزد ایرانیان به شمار می رود و از باستان آن را همزاد ایزدان مقدس می شمردند ودراوستا بارها به این نقش و اهمیت آب اشاره شده است.از این رو ایرانیان باستان به هیچ وجه آب را نمی آلودند و برای آب قربانی کرده و نثار می دادند.با ورود اسلام و سپس گرویدن ایرانیان به اسلام نه تنها از اهمیت و جایگاه آب به عنوان عنصری مقدس در میان ایرانیان کاسته نشد بلکه آب به عنوان عنصری طبیعی که نه تنها جسم بلکه روح آدمی را تطهیر می کند از احترام بیش تری برخوردار شد.با گسترش تشیع، مجالس عزاداری و ذکر پیوسته وقایع تاریخی کربلا از قرن 9 هجری و تاکید بر بستن آب به روی امام حسین(ع)و خاندان آن حضرت، نقش سقایی حضرت ابوالفضل (ع) به نحوی اهمیت آب نزد ایرانیان بارز‌تر شد. از این رو به تدریج در معماری سنتی ایران مکان‌هایی تحت عنوان سقاخانه با تکیه بر اعتقادات و باورهای مردم با هدف سیراب کردن تشنگان شکل گرفت.این فضاهای معماری سنتی، ساده و بی پیرایه بوده و در هیاهوی معماری شهری امروز مهجور ماندند.هدف پژوهش حاضر یادآوری ارزش ها و ارج نهادن به این سند زنده فرهنگی مذهبی در ایران در راستای لزوم توجه به بازسازی و احیای این بناها و جایگاه آب در سقاخانه ها از زمان قاجار تا کنون می باشد.پژوهش از نوع کیفی است.روش تحقیق توصیفی تحلیلی و از نظر هدف بنیادی است وشیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و به ویژه میدانی است و درنتیجه جایگاه آب به عنوان عنصری مقدس در پیشینه ایران و همچنین تزئینات به کار رفته در سقاخانه‌های شهرستان‌های (اصفهان،تهران،لنگرود و مشهد)و وجوه افتراق واشتراک تزئینات آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.