چهارشنبه 20 تیر ,1375 10 ژوئیه ,1996 سال چهارم , شماره 1014

مسئله سالمندی در گفت وگو با دکتر جزایری رئیس سازمان بهزیستی
کشور
در سال 2025 از هر هفت نفر جمعیت جهان یک نفر بالای 60 سال سن
خواهدداشت
فاصله و شکاف اطلاعاتی وفرهنگی بین دو نسل یک مسئله است. الان یک
جوان نمی توانددر مورد کامپیوتر باپدربزرگ خود صحبت کند چراکه
او اصلا نمی داندکامپیوتر چیست اگرپدربزرگ ها را بادستاوردهای
جدید آشنا کنیم گام مهمی در حل فاصله بین دو نسل برداشته ایم
اشاره: سالمندی در کشور ماهنوز به عنوان یک مسئله مطرح نیست اما
با گذشت زمان ناگزیر با این مشکل درگیرخواهیم بود. در حال حاضر
49,7 درصد جمعیت کشور در سنین بالای 14 سال دارند که بسیاری از آنان
در آینده نه چندان دور وارد سن سالمندی می شوند. به همین دلیل بحث و
بررسی و برنامه ریزی در این زمینه ضرورت دارد. از سوی دیگر برخورد
دو نسل امروز و دیروز ازجمله مشکلاتی است که هر خانواده دارای سالمند
باآن دست به گریبان است. در آستانه تیرماه روز سالمندان این مسائل را
در گفتگویی با دکتر سیدمحمد جزایری رئیس سازمان بهزیستی کشور
که توسط شهریار مستوفی انجام گرفته است, به بحث گذاشته ایم که از
نظرتان می گذرد. آقای دکتر با تشکر از وقتی که به ما داده اید در
ابتدا تصویری از وضعیت سالمندان در ایران و جهان بدهید.
بر مبنای آخرین پیش بینی جمعیتی سازمان ملل متحد در سال 1995 یک
نفراز هر یازده نفر جمعیت دنیادر سنین شصت سال به بالا قراردارد.
در آینده نزدیک یعنی در سال 2025 از هر هفت نفر جمعیت دنیا یک نفر
سالمند می باشد. تقریبا حدود دو سوم از این افزایش متعلق به کشورهای
آسیا و اقیانوسیه است.
در حال حاضر سالمندان در کشور ما نیز روبه افزایش هستند. افزایش
تعداد سالمندان دو دلیل عمده دارد از یک سو با گسترش خدمات بهداشتی
و درمانی امید به زندگی افزایش یافته است و از سوی دیگر با سیاستهای
کنترل موالید شکل هرم زندگی تغییر کرده است و باعث رشد جمعیت سالمند
شده است.
هر چند امروز ما مسئله ای به نام مسئله سالمندی نداریم اما با توجه به
دو عامل ذکر شده در آینده نه چندان دور این امر به عنوان یکی از مشکلات
کشور مطرح می شود. بر همین اساس اعتقاد دارم که از هم اکنون باید برای
سالمندان برنامه ریزی کرد و به فکر آنها باشیم و نباید بگذاریم در
این مسئله دچار روزمرگی شویم, یعنی وقتی گرفتار شدیم به فکر چاره
بیفتیم. اگر امروز مسئله اساسی ما مشکلات جوانان است در آینده
نه چندان دور مشکلات سالمندان مطرح می شود. پس باید قبل از بحران زا شدن
به این مسئله پرداخت.
بر همین اساس چندی پیش نیز اجلاس تدوین خط و مشی برای دوران
سالمندی درتایلند با حضور نمایندگان کشورهای آسیا و اقیانوسیه و
نمایندگان صندوق جمعیت ملل متحد, یونسکو, بهداشت جهانی, جمعیت
جهانی کمک به سالمندان و برنامه زنان برگزار شد.
یکی از مشکلات سالمندان درجامعه ما بی پشتوانگی و عدم حمایت مالی
در سالهای پیری و ازکارافتادگی است برای برخورد با این مشکل چه
باید کرد
اتفاقا یکی از محورهای بحث در اجلاس نیز همین بود, به طورکلی سه
شیوه برای تامین درامد سالمندان یابهتر بگویم دوران سالمندی
وجود دارد. اول از طریق دولت است که از عادی ترین نوع تامین درامد
در سنین سالمندی می باشد. در این سیستم مسئولیت اصلی با دولت است که
تدارک منابع مالی و مدیریتی آن را عهده دار بوده و مالیاتها و مشارکت
افراد در دوران کار و اشتغال معمولااساس این نوع پرداختها را
تشکیل می دهد.
دوم طرح بیمه و مستمری توسط بخشهای خصوصی است که توسط کارفرمایان
برای جذب ونگهداری کارگران ارائه می شود. در کشور ما حدود 15
صندوق بازنشستگی ,همچنین سازمان تامین اجتماعی از نمونه این گونه
فعالیتها است. اغلب کشورهای آسیایی نیز از این طریق استفاده می کنند
دولت نیز به وسیله منظور نمودن امتیازاتی ازقبیل معافیتهای مالیاتی
برای این گونه فعالیتهااز آنها حمایت می کند.
سوم مدل شخصی است که گسترده ترین شکل موجود درکشور ما است. این
موردبرمبنای پس انداز شخصی بوده وکاملا توسط خود شخص صورت
می گیرد.
افراد در دوران جوانی ازطریق بیمه های مختلف تامین دوران سالمندی
می نمایند برای حمایت از سالمندان باید فعالیت بخش بیمه ای را افزایش
داد.
یکی دیگر از مشکلات سالمندان منزوی شدن آنها دردوران بازنشستگی و
ازکارافتادگی است به نظرشما در این مورد چه باید کرد
کاملا درست است برای سالمندان گذر از زندگی فعال به دوران سالمندی
اغلب بااحساس فقدان و انزوا توام می باشد. تلاش آنان برای فائق
آمدن براین مشکلات باموانعی روبه روست که تغییرنگرش و ایجاد نگرش
مثبت به سالمندی از ضروری ترین کارها می باشد. گسترش این تفکر در میان
جوانان با ایجاد حس فرزندی و احترام نسبت به سالمندان تشویق مشارکت
گسترده در بین مردم برای ارائه خدمت به سالمندان از دیگر گامها برای
برآوردن این منظور است.
به ایجاد نگرش مثبت اشاره فرمودید باتوجه به اینکه در کشور ما
جوانان قشر عمده ای را تشکیل می دهند,ایجاد این نگرش در جوانان
بسیار مهم است, اما مشکل در فاصله و شکاف فرهنگی و ارزشی این دو
نسل است. شکاف بین دو نسل را چگونه باید پر کرد
یکی از گامهای اساسی آموزش است, نه به جوانان بلکه به تمام افراد
در طول زندگی. منظورم این است که باتوجه به گسترش و تحول
تکنولوژی در جهان و صنعتی شدن باید این اطمینان حاصل شود که هر
فرد در طول زندگی با این تحولات آشنا می شود و نسبت به آنها آموزش
می بیند. این امر در حل مشکل فاصله بین دو نسل کمک شایانی می کند.
مثلا الان یک جوان نمی تواند در مورد کامپیوتر با پدربزرگ خود صحبت
کند, چرا که او اصلا نمی داند کامپیوتر چیست, این باعث می شود که این
جوان پدربزرگ خود راامل وسنتی بداند, اما اگر آموزش در طول
دوران زندگی این پدربزرگ به او داده می شد و به او این امکان را
می داد تا بادستاوردهای جدید آشنا شود,این فاصله دیگر این شدت
را نداشت. البته من قبول دارم که دادن اطلاعات وآموزش به روز
مشکل است. امالااقل کاری کنیم که این فاصله کمتر شود یعنی اگر
کامپیوتر را نمی شناسد لااقل با ماشین حساب آشنا باشد نه اینکه در فکر
چورتکه باشد.
خوشبختانه در جامعه ماسالمندان دارای ارزش و احترام زیادی
هستند, اما هرچه جامعه جلوتر می رود این عزت و احترام کم رنگ تر می شود
با این مسئله چه باید کرد
بله با شما موافق هستم, من این را وظیفه دولت می دانم که با ایجاد
خطمشی های اجتماعی به حمایت از این قشر در خانواده بپردازد. برای
مثال می توان با ارائه خدمت به سالمندان در منزل, معافیتهای مالیاتی
برای کاهش فشار مالی خانواده هایی که از یک سالمند نگهداری می کنند یا
تدارک خدمات مشاوره ای در این راه گام برداشت.
خانواده به عنوان واحد اساسی جامعه و پیونددهنده نسلها مطرح است ,
باید از ابتدا درخانواده, جوانان را آموزش دادکه برای دوران
سالمندی مهیا شوند لذا باید خانواده را مبنای جامعه دانست و به
تقویت و حمایت از آن پرداخت و با همکاری لازم, آرامش, امنیت و آسایشی
را برای سالمندان در آن فراهم ساخت.
اگر ما هم اکنون به حفظ این سنتها و ارزشهای اجتماعی در درون
خانواده نپردازیم در آینده با مشکلی روبرو می شویم که امروز غرب با
آن مواجه است و آن طرد سالمند از محیط خانواده است.
با توجه به مسئولیت شما درسازمان بهزیستی, این سازمان بعنوان
تنها متولی دولتی امور سالمندان در این موارد چه کار کرده است
بعنوان یک گام اساسی ,سازمان در حال تهیه طرح ملی برای سالمندان
است. در این طرح نیازهای سالمندان وبرنامه هایی که برای این دوران
لازم است مدنظر گرفته شده و برای آن برنامه ریزی می شود. در حال حاضر
کارشناسان در حال کار برروی این طرح هستند.
از سوی دیگر در حال ثبت انجمن حمایت از سالمندان هستیم که در آن
خود سالمندان به امور سالمندان می پردازند و سازمان بهزیستی از آن
حمایت می کند.
طرح آموزش طب سالمندی, که یکی از رشته های پزشکی است ,در حوزه
معاونت آموزشی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی دردست بررسی
است, که براساس آن با دوره های کوتاه مدت به پرستاران و پزشکانی که در
خانه سالمندان هستند آموزشهای لازم ارائه شود.
اما باز تکرار می کنم بهترین محیط برای سالمندان محیط خانواده
است.