(زاده ۱۸ فروردین ۱۳۱۸ همدان - درگذشته ۲۵ فروردین ۱۴۰۲ همدان) پژوهشگر تاریخ، جغرافیا، زبان و فرهنگ

او برای مطالعه تاریخ و معارف قدیم به حوزه‌ رفت و نزد علی معصومی همدانی درس مذهبی خواند. و بعدها امور چاپ و نشر روزنامه «نهیب غرب» به او محول شد و همکاری مستمری نیز با روزنامه «مبارز همدان» داشت. در سال ۱۳۴۱ که مجله «پیک اسلام» منتشر شد، عهده‌دار چاپ و ویرایش آن بود و مطالب وی نیز در آن چاپ می‌شد. در سال ۱۳۴۸ تحصیلات دانشگاهی "رشته تاریخ" را در دانشگاه تهران به پایان برد و در ضمن سردبیر مجله «وحید» بود.
در سال ۱۳۴۸ مبدأ تشکیل کنگره‌های سالانه تحقیقات ایرانی، در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران بود و تا آخر سال ۱۳۵۷ عضویت دائمی آن را برعهده داشت. به‌علاوه، در چندین کنگره علمی داخل و خارج از کشور نیز مأموریت یافت؛ ازجمله: در کنگره جهانی ابوریحان بیرونی (تهران، ۱۳۵۲)، جشنواره جهان اسلام (لندن، ۱۳۵۴) و المؤتمر الدولی للبیزره (منعقد در امارات متحده عربی، ابوظبی، ۱۳۵۴) نماینده اعزامی ایران بود.
او در سال ۱۳۵۴، با مأموریت تحصیلی به دانشگاه منچستر انگلستان رفت و در بخش مطالعات شرقی آنجا به‌عنوان «طلبه تحقیق» و با رساله «جغرافیای تاریخی همدان» دوره دکتری (PH.D) را با نظارت «جی. ای. بویل» (J. A. Boyle) گذراند. سپس در سال‌های پس از انقلاب، به ترتیب عضو هیئت علمی دائره‌المعارف تشیع، دائره‌المعارف اسلامی (دانشنامه جهان اسلام) و دائره‌المعارف بزرگ اسلامی و از مولفان آن‌ها بود.
همچنین تدریس رشته‌های معارف اسلامی و علوم اجتماعی را در دانشگاه‌های همدان نیز به عهده داشت. وی دارای حدود پانصد عنوان اثر چاپ‌شده شامل کتب، رسالات و مقالات بلند و کوتاه در موضوعات تاریخی، کتابشناسی، رجال، انساب، فلسفه و نجوم، تاریخ علم در ایران و تعدادی آثار ترجمه‌ای بود.
دکتر پرویز اذکائی بزرگترین بیرونی شناسی ایران بود که تحقیقات کاملی در باره شخصیت این دانشمند بزرگ انجام داد. کتاب آثارالباقیه ابوریحان بیرونی توسط او ترجمه شده و با تعلیقات گسترده‌ای به چاپ رسید.