دایرهٔ گچی قفقازی، یکی از برجسته‌ترین نمایشنامه‌های برتولت برشت، بر پایهٔ نمایشنامهٔ چینی دایرهٔ گچی نوشتهٔ لی کیانفو نوشته شده است. این اثر در سبک تئاتر روایی قرار دارد و با روایتی اخلاقی، داستان دختری رعیت را بازگو می‌کند که با نجات دادن کودکی از خانواده‌ای اشرافی، نشان می‌دهد مادری به معنای واقعی فراتر از روابط خونی است.

اطلاعات کلی

• نویسنده: برتولت برشت
• زبان اصلی: آلمانی
• موضوع: جنگ، انقلاب، مادری
• سبک: تئاتر روایی
• فضا: گرجستان
   

تاریخچهٔ نگارش و اجرا

این نمایشنامه در سال ۱۹۴۴، زمانی که برشت در آمریکا زندگی می‌کرد، به زبان آلمانی نوشته شد. ترجمهٔ انگلیسی آن توسط اریک بنتلی، دوست برشت، انجام شد. نخستین اجرای این اثر در سال ۱۹۴۸ در کالج کارلتون، واقع در ایالت مینه‌سوتا، به صورت دانشجویی روی صحنه رفت.

ساختار نمایشنامه

این اثر شامل یک پیش‌درآمد و پنج صحنه است:

1. پیش‌درآمد: کشمکش بر سر یک دره
2. طفل والاگهر
3. فرار به کوهستان‌های شمالی
4. در کوهستان‌های شمالی
5. شرح احوال قاضی
6. دایرهٔ گچی

مضمون و پیام اصلی

داستان بر پایهٔ آزمون دایرهٔ گچی پیش می‌رود؛ آزمایشی نمادین که نشان می‌دهد عشق و مراقبت واقعی، معیار اصلی مادری و سرپرستی است. این نمایشنامه با تاکید بر مفاهیمی چون عدالت اجتماعی، عشق، و فداکاری، پیام‌های عمیق اخلاقی و انسانی ارائه می‌دهد.

ترجمه و انتشار در ایران

این نمایشنامه توسط مترجمان گوناگونی به فارسی برگردانده شده است. یکی از ترجمه‌های برجسته آن توسط حمید سمندریان از نسخهٔ انگلیسی ارائه شده و توسط نشر قطره منتشر شده است. در این ترجمه، برای تنظیم اشعار از همکاری فروغ فرخزاد بهره گرفته شده است.

دایرهٔ گچی قفقازی همچنان به عنوان یکی از آثار برجستهٔ تئاتر قرن بیستم شناخته می‌شود و پیام‌های انسانی و اجتماعی آن مخاطبان جهانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.