شنبه 30 تیر ,1375 20 ژوئیه ,1996 سال چهارم , شماره 1021

گل زندگی دوباره شکوفه می زند بخش آخر
حرکت پیوند قلب در ایران ,با تمام مشکلات موجود, تاژه در آغاز راه
است و به حمایت همه جانبه فرهنگی و اجتماعی نیاز دارد
برای برخی از مردم پذیرش این که می توان پس از مرگ مغزی اعضای بدن
را هدیه کرد, کمی دشوار است. اما آنها وقتی بابیماران قلبی و
کلیوی روبرومی شوند, کم کم شرایط آنان رادرک می کنند. اتاق کوچکی
در بیمارستان دکتر شریعتی آماده پاسخگویی به این عده از داوطلبان
است; داوطلبانی که دوست دارند پس از مرگ, بخشی از وجود خود را بدون
دانستن اسم و رسم بیمار به او هدیه کنند. زیبایی حرکت در این است که
اهداکنندگان, گیرندگان را نمی شناسند.
یکی از پزشکان بیمارستان دکترشریعتی, در زمینه عدم پذیرش اهدای
عضو از سوی برخی خانواده های حادثه دیده می گوید: شاید اهمیت موضوع
برای مردم خوب مطرح نشده باشد. بایدقانونی در مجلس شورای اسلامی
تصویب شود تا این امر رویه قانونی پیدا کند و از حالت اخلاقی صرف
خارج شود.
البته باز نمی توان انگیزه های انسانی و اخلاقی آن را کتمان کرد. مردم
دربیشتر موارد قبل از آنکه مقیدبه قوانین اجتماعی باشند, از
نظر اخلاقی و عرفی در این زمینه پیشگام رفتار انسانی هستند.
وی می افزاید: البته تبلیغ وسایل ارتباط جمعی نقش بارزی در رواج
این عمل انسانی دارد,این موضوع می تواند به شکل ایثارو فداکاری
در جامعه مطرح شود,فرد دچار مرگ مغزی دیگر به زندگی بازنمی گردد
ولی کلیه, قلب و کبد او می تواند چند خانواده را به زندگی امیدوار
سازد.

تاکنون 9 مورد پیوند قلب درایران صورت گرفته , که از آن میان 6
نفر به خاطر سازگاری عضو پیوندی با بدن بیمار به زندگی خود ادامه
می دهند و 3 نفر دیگر به خاطر ناسازگاری بدن بیمار در پذیرش عضو
پیوندی درگذشته اند. اما کوشش برای پیوند قلب همچنان در بیمارستان
دکتر شریعتی تهران با همان شور و شوق اولیه دنبال می شود.
حرکت پیوند قلب در ایران, باتمامی مشکلات موجود از نظر تهیه لوازم
و امکانات پزشکی, داروهای پیوندی و همراهی, تازه در آغاز راه است و
به یک حمایت همه جانبه فرهنگی و اجتماعی نیاز دارد. شاید القای باور
عمومی در ایجاد موج اهداء عضو در جامعه از وظایف وسایل ارتباط جمعی
مربوط باشد, چرا که پذیرش حرکت های نوین در عرصه پزشکی, بیش از سایر
عرصه ها به حمایت های فرهنگی نیاز دارد.

مهم است
یک پزشک می گوید: اگرمهندسی در عرصه صنعت در ارائه تجربه نوین
دچار اشتباه شود, تنهامقادیری تجهیزات و سرمایه تلف شده که از نظر
علمی و شیوه های پژوهش گریزناپذیر است. ولی تجربه های پزشکی نیازمند
بیماران داوطلب برای انجام پیوندهای جسارت آمیز است و شرایط کار
پژوهش در زمینه های پزشکی, نیاز به شجاعت و باور عمومی جامعه دارد.
آمارهای بیمارستان دکتر شریعتی تهران حاکی است که 300 نفربیمار
قلبی در این بیمارستان نیاز به پیوند اعضا دارند. اگرتجربه علمی
پزشکان قلب به کمک آنان نشتابد, در مدتی کوتاه همه آنها محکوم به
مرگ هستند.
بنابراین موضوع اهدا عضو بدن ,با دو موضوع اساسی مرتبط است: از یک
سو, بیماران محتاج پیوند باید از نظر روحی قدرت پذیرش پیوند عضو
را داشته باشند و از سوی دیگر,خانواده های افراد مصدوم دچار ایست
مغزی, زمینه را برای اهداء اعضای بدن عزیز از دست رفته فراهم
سازند.

تبلیغ, رویه ای کارآمد:. دکتر غلامرضا پورمند سرپرست تیم جراحی
کلیه بیمارستان سینا, در مورد محدودیت اهدای عضو می گوید: بیشتر
کشورهای جهان, سالهاست به این نتیجه رسیده اند که نیاز به اعضای
پیوندی بدن دارند. اگر افرادی در جامعه, هنگام ایست مغزی اعضای
بدن خود یا عزیزانشان رابه بیماران نیازمند اهدا کنند,در حقیقت
توانسته اند یک یاچند نفر را به زندگی عادی بازگردانند.
هم اینک حدود 30 هزار بیماردر سال به ناراحتیهای کلیوی مبتلا
می شوند. که در نهایت ازماشین هایی به نام دیالیز, به صورت سه روز
در هفته استفاده می کنند. این بیماران متاسفانه زندگی لذت بخشی
ندارند, به سختی مایعات می نوشند, و اغلب افرادی رنجور و کم خون
هستند. بنابراین در مواردی که افرادی کلیه خود را هدیه می کنند, در
حقیقت زندگی ملالت بار این بیماران کلیوی را به زیست عادی تبدیل
می کنند.
. دکتر پورمند, در زمینه اجازه دینی علمای اعلام در مورد اهدای
اعضای بدن می گوید: ما از آیات عظام فتواهایی دریافت کرده ایم. حضرت
امام (ره) با دست خط مبارکشان مجوز داده اند که در انجمن اهدا اعضا
محفوظ است. مقام معظم رهبری نیز در مورد افرادی که دچار مرگ مغزی
می شوند, به صراحت و به شرط رضایت اطرافیان درجه اول مصدوم (اطرافیان
درجه اول متوفی) اجازه داده اند.

دهنده از گیرنده خبر ندارد!
از همان ابتدا پیدا بود که جا بر زبرجدی 16 ساله , جوان روستایی
نمی تواند داوطلب قلب پیوندی باشد. ناتوانی دو بیمار دیگر اعزامی از
بندر گز و آمل بیش ا ز پیش مشهود بوده بنابراین معاینات و آزمایش های
پزشکی در مورد آنان دنبال می شود.
برای پزشکان تیم جراحی قلب فرقی نمی کند چه کسی داوطلب پیوند باشد.
برای آنان مهم نجات جان یک انسان است.
برادر جابر زبرجدی, مانند سایرهمراهان بیماران پیوندی در
تکاپوست . برادرش جابر از 8 ماه پیش در فهرست بیماران پیوندی قلب
بیمارستان شریعتی قرار دارد.
چگونه به شما اطلاع دادند که جابر را به تهران بیاورید
قبلا او را برای معاینه پزشکی به تبریز بردیم. پزشک قلب گفت که
جابر باید به تهران اعزام شود, پس از چند بارمعاینه پزشکی در
تهران تشخیص دادند به نارسایی قلبی مبتلااست.
. غلامحسین امیراحمدی همراه یکی دیگر از بیماران پیوندی, از بندرگز
نیز در زمینه پیوند اعضا می گوید: از تهران به بندرگز اطلاع دادند که
هرچه زودتر بیمار قلبی خود را به تهران انتقال دهیم. سرانجام پس از
پیدا کردن آمبولانس در ساعت 11 شب راهی تهران شدیم . برادرم به خاطر
بیماری قلبی, مدتها در بیمارستانهای شمال بستری بود. وقتی مطلع شدم
که برادرم نیاز به قلب پیوندی دارد, حتی آماده بودم قلب فرزندم را
به برادرم هدیه کنم.
وی می افزاید: اگر موضوع اهدا عضو بدن در جامعه رواج پیدا کند,
بسیاری از بیماران کلیوی, کبدی و قلبی به زندگی عادی برمی گردند که
هر یک از آنان صاحب زن و فرزند هستند. امیدوارم این عمل خیر همچنان
به عنوان یک رویه حسنه ادامه پیدا کند.

داوطلبان اهداء عضو! گروه تصویربرداری صدا و سیما نیز از همان
ابتدا, فرم های اهدای اعضای بدن را پر کردند, برای آنان درک موضوع
اهدای عضو در طی چند روز برخورد نزدیک از بیماران قلبی این انگیزه
را دوچندان کرده بود. علاوه بر آن اقوام جوان دچار مرگ مغزی به اتاق
اعضای هیئت علمی قلب مراجعه کرده و پس از پر کردن ورقه های مورد نظر,
کارت مخصوص را از خانم احمدی, دریافت می کردند. خانم احمدی ابتدا از
گفتگو با گزارشگر طفره می رفت. اما سرانجام رضایت داد.
تاکنون چند نفر برای اهدای عضو بدن به دفتر بخش قلب بیمارستان
شریعتی مراجعه کرده اند
تاکنون 2 هزار نفر مراجعه وفرم های مورد نظر را پرکرده اند.
آیا افراد شاخصی از مسئولین یا پزشکان نیز به دفتر مراجعه
کرده اند
البته. از تمام اقشار داوطلب هدیه اعضا بوده اند. برخی ازپزشکان و
دانشجویان پزشکی نیزکارت اهدای عضو دریافت کرده اند.

پیوند قلب, نیازمند حمایت: دکترعباسعلی کریمی, مدیر
بیمارستان دکتر شریعتی تهران ,در زمینه حمایت وزارت بهداشت ,
درمان و آموزش پزشکی از عمل پیوند قلب می گوید: بااینکه پیوند
قلب, از نظر ارزی هزینه های هنگفتی دارد, امادانشگاه علوم پزشکی
تهران ازطریق وزارت بهداشت و هیات امنای ارزی, مشکلات مالی اولیه
این بیماران را برطرف کرده است. مقداری هم خود بیمارستان و
بیماران کمک کرده اند. تابه حال در شروع کار پیوند قلب مشکل خاصی
نداشته ایم وامیدواریم در آینده نیز بودجه جداگانه ای از طریق دولت
برای بیمارستان دکتر شریعتی اختصاص یابد تا پیوندهای بیشتری صورت
گیرد.
وی می افزاید: سابقا بیماران قلبی به انگلیس و سایر کشورهای غربی
اعزام می شدند که علاوه برهزینه های ارزی نتیجه ای هم به دنبال
نداشت; چرا که در اروپا خارجیها را در فهرست پیوند قرار نمی دهند و
اگر دهنده عضوی هم باشد, معمولا شهروندان خودشان استفاده می کنند.
درصدد هستیم در صورت تامین بودجه, پیوند کلیه, کبد ولوزالمعده را
نیز در این بیمارستان راه اندازی کنیم, بدین ترتیب همزمان با پیوند
قلب, در سایر بخش ها نیز پیوند کلیه و کبد صورت خواهد گرفت. ضمن آنکه
تکنولوژی عمل پیوند قلب و کبد و کلیه را نیز با تمام پیچیدگی هایش
بومی کرده ایم.
سابقه پیوند قلب در ایران به سال 1371 بازمی گردد. ابتدا بیمارستانی
در تبریز, به کمک یکی از پزشکان, در این زمینه پیشگام شد. اما پس از
پایان عمل جراحی, بیمار پیوندی درگذشت. بار دوم عمل پیوند در شیراز
دنبال شد که بیمار پیوندی پس از 6 ماه فوت کرد.
تاکنون از 9 مورد عمل جراحی پیوند قلب صورت گرفته , 3 موردبه
خاطر پس زدن قلب از سوی اندام های دفاعی بدن , فوت شده اند; ولی 6
مورد دیگرزنده اند و به زندگی عادی ادامه می دهند. با اینکه در این
مدت برخی از بیمارستانها آمادگی لازم برای پیوند قلب را داشته اند,
اما به دلایلی پیگیر آن نبوده اند. یکی از موانع موجوددر زمینه
اهدای عضو, نبودفرهنگ لازم در میان خانواده ها ومردم است, فرهنگی
که بتواند در بحرانی ترین لحظات افراد را برای تصمیم گیری اهدای عضو
آماده نماید, به هر حال هیچ کس راضی نخواهد بود بیمار مرگ مغزی خود
را به پزشکان پیوندی بسپارد. اما اگر این خرده فرهنگ به عنوان یک
رفتار اجتماعی در رگ و پی جامعه ریشه بدواند, شایدتصمیم گیری در
وضعیت احساسی اینگونه دشوار نباشد. یکی ازدانشجویان پزشکی می گفت:
سال هاقبل که برای تشریح پزشکی تامین جسد دشوار بود, یکی از
پزشکان دانشگاه, پیکر فرزند مرده خودرا به دانشکده بخشید تا مورد
تشریح قرار گیرد, عمل انسانی او به عنوان یک پدر همه را تحت تاثیر
قرار داد. با اینحال هیچیک از دانشجویان راضی نشدند تشریح را با
فرزند او آغاز کنند!

موانع پیوند قلب: دکترشهریار عالی نژاد, مسئول هماهنگی تیم
جراحی قلب بیمارستان دکتر شریعتی در زمینه مشکلات پیوند قلب می گوید:
در ابتدای کار پیوند قلب, نظامی که به طور هماهنگ امور پیوند را
انجام دهد, وجود نداشت.
هماهنگی با پزشک قانونی ,سازمان انتقال خون, اتاق عمل, بررسی مرگ
مغزی و نوار مغزی, جراحان مغز و اعصاب و سایر سازمانهایی که به
گونه ای با گروه تیم جراحی قلب همکاری می کنند, خودبه خود با مشکلاتی
مواجه بود, ولی در حال حاضر هر کس جایگاه خود را پیدا کرده و راحت تر
عمل می کند. امروزه به یمن همکاری سازمانها می توان در عرض 76 ساعت
عمل پیوند را انجام داد. این پیوند در سایر بیمارستانها شاید با
مشکل حادی مواجه باشد.
وی می افزاید: البته بخشی ازموانع به جامعه و مسائل پزشکی
بازمی گردد. محلی که دچار زخم می شود, مدتی بعد عفونت می کند. در مورد
پیوند نیز امکان پس زدن و عفونت وجود دارد. در مراحل اولیه پیوند قلب
پزشکان متوجه شدند بیماران پیوندی فوت می شوند و یا کلیه های آنان پس
می زند. به هر حال وقتی بدن با قلب بیگانه ای مواجه می شود سعی می کند
آن را پس بزند. داروهای مقابله کننده با این گرایش بدن, در ایران به
سختی تهیه می شوند; ولی خوشبختانه مسئولین همکاری صمیمانه ای در تهیه
آن دارند.
او به همراه دکتر محمدحسین ماندگار, درپی آن است که با همیاری
پزشکان این مرز و بوم زمینه های تکنولوژیکی و فرهنگی و پزشکی اهدا
عضو بدن پیوند قلب را فراهم کنند.
کار او حتی بالاتر از طرح های علمی و صنعتی است; طرحی که می تواند
جان بیماران بی شماری را نجات بخشد و به ارتقاء سطح دانش پزشکی کشور
بینجامد. پزشکان بیمارستان دکتر شریعتی بر این باور هستند که با
حمایت های تبلیغی و فرهنگی رسانه های گروهی, زمینه ساز حرکت نوینی در
جامعه باشند.
. دکتر محمدحسین ماندگار به همراهی سایر پزشکان متخصص عازم اتاق
عمل هستند, مردانی مصمم که شاید فردای بهتری را برای بیماران
قلبی, کلیوی و کبدی رقم زنند. آنان فرزندان پرافتخاراین مرز و
بوم هستند که علم خود را در خدمت هم وطنان خویش به کار می گیرند, علمی
که سالهاست غربی ها با تفرعن و افتخار آن را از جهان سومی ها دریغ
می کنند.
در آغاز ممکن است پیوند قلب یا کبد و سایر طرح های بلندپروازانه
باناکامیهایی روبرو شود, اما نباید از ادامه راه هراس داشت, چرا که
از پس هر ناکامی, موفقیت های بزرگی نصیب ما خواهدشد, باید این نکته
راپذیرفت که پیشگامان عمل پیوند قلب باید با عزمی راسخ و دلی
پرایمان به راه خود ادامه دهند.