خمام؛ شهر خوبان در استان گیلان

خمام (به گیلکی: خۊمام)، شهری در استان گیلان و مرکز شهرستان خمام است. این شهر به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، یکی از نقاط مهم ارتباطی در استان گیلان به شمار می‌رود. خمام در مسیر ارتباطی رشت و بندر انزلی، دو شهر بزرگ و توریستی گیلان، قرار دارد و به عنوان یکی از پرترددترین مسیرهای استان شناخته می‌شود.

موقعیت جغرافیایی خمام

خمام در یک منطقه جلگه‌ای در کرانه ساحلی دریای خزر و ساحل شرقی تالاب انزلی واقع شده است. این شهر از شمال به شهرستان انزلی، از شمال شرق به دریای خزر، از جنوب به شهر رشت و از غرب به تالاب انزلی محدود می‌شود. فاصله خمام تا رشت تنها ۷ کیلومتر و تا بندر انزلی ۱۳ کیلومتر است. خمام همچنین دارای ۱.۵ کیلومتر نوار ساحلی در منطقه جفرود بالا است و از طریق روستای دهنه‌سر شیجان به تالاب انزلی متصل می‌شود.

جمعیت خمام

بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت شهر خمام ۲۰٬۸۹۷ نفر و جمعیت شهرستان خمام ۵۴٬۸۶۰ نفر اعلام شده است. این شهر در بین ۵۲ شهر استان گیلان، از نظر جمعیت، یازدهمین شهر پرجمعیت استان محسوب می‌شود. جمعیت خمام طی هفت دهه اخیر رشد چشمگیری داشته و از ۲٬۵۱۳ نفر در سال ۱۳۲۵ به بیش از ۲۵٬۰۰۰ نفر در سال‌های اخیر رسیده است.

تاریخچه خمام

قدمت خمام به بیش از ۱۰۰۰ سال می‌رسد و این شهر در طول تاریخ نقش مهمی در تحولات منطقه‌ای ایفا کرده است. خمام در دوران نهضت جنگل و جمهوری گیلان به عنوان یک شهر نظامی شناخته می‌شد و استراحتگاه لشکریان جنگل بود. همچنین، جنگ‌های مهمی مانند جنگ شاندرمن و خمام در این منطقه رخ داده است.

وجه تسمیه خمام

دلایل مختلفی برای نام‌گذاری خمام ذکر شده است:

1. خُم‌آب: در گذشته، در این منطقه خُم‌هایی برای نگهداری آب شرب وجود داشت و به همین دلیل به آن خُم‌آب می‌گفتند که به مرور به خمام تغییر یافت.
2. خم عام: وجود یک خُم بزرگ عمومی در مرکز شهر که به محل نوشیدن آب برای عموم مردم و مسافران اختصاص داشت، باعث شد نام این منطقه به خم عام و سپس به خمام تغییر کند.
3. شهر خوبان: این منطقه در گذشته به شهر خوبان معروف بود که به مرور به خمام تغییر نام داد.
4. خۊمام: در زبان گیلکی به معنای سرزمین من است.

معماری و اماکن دیدنی خمام

خمام دارای طبیعت بکر و اماکن دیدنی متعددی است:

• تالاب انزلی: زیستگاه پرندگان و جانوران آبزی.
• جنگل فتاتو: یکی از بکرترین جنگل‌های کناره دریای خزر.
• مرداب دهنه‌سر شیجان و مرداب جیرسرباقرخاله: از زیستگاه‌های طبیعی منطقه.
• چراگاه طبیعی چوکام: یکی از بزرگ‌ترین چراگاه‌های چهارپایان در استان گیلان.

اقتصاد و صنایع خمام

خمام به دلیل موقعیت جغرافیایی و طبیعت غنی، از صنایع مختلفی بهره‌مند است:

• کشاورزی: تولید برنج از مهم‌ترین فعالیت‌های اقتصادی منطقه است.
• حصیربافی: تولید انواع زیرانداز، زنبیل و چوب‌دستی.
• صنایع دستی: تولید نان کشتا و رشته خشکار.

ورزش در خمام

خمام در عرصه ورزش نیز فعال است و قهرمانان ملی و بین‌المللی زیادی را به کشور معرفی کرده است. ورزش‌هایی مانند فوتبال، کاراته، تکواندو، کشتی، بوکس و شطرنج از رشته‌های فعال در این شهر هستند.

جمع‌بندی

خمام با تاریخ غنی، طبیعت بکر و مردمانی مهمان‌نواز، یکی از شهرهای برجسته استان گیلان است. این شهر با رشد جمعیتی و اقتصادی خود، به یکی از مراکز مهم گردشگری و فرهنگی منطقه تبدیل شده است.