نويسنده : ذکی، یاشار 
استاد راهنما : افضلی، رسول 
مقطع : کارشناسی ارشد 
استاد مشاور : مشیرزاده، حمیرا 
رشته : جغرافیای سیاسی 
دانشگاه : دانشگاه تهران 
تاريخ دفاع : 1388

چکیده مقیاس یکی از مفاهیم کلیدی علم جغرافیای سیاسی است که در برقراری روابط ویژه قدرت و فضا نقش بی بدیلی دارد. مقیاس به سطح یا سطوح بازنمایی، تجزیه و تحلیل، و سازمان دهی رویدادها و فرایندهای جغرافیایی اشاره دارد. این مفهوم دارای تقسیمات سه-گانه کارتوگرافیکی، روش شناختی و جغرافیایی است. در جغرافیای سیاسی مفهوم مقیاس های جغرافیایی از کاربرد بیشتری برخوردار است. محلی، ناحیه ای، ملی، جهانی و غیره به عنوان برچسب های استعاره ای مقیاس، سکّوهای اعمال ژئوپلیتیکی محسوب می شوند که به صورت تعاملی روابط چندسویه با یکدیگر دارند. مقیاس های جغرافیایی روشی برای چارچوب بندی سیاسی فضایی یعنی شیوه ای برای شناخت می باشد. هدف تحقیق تقویت ادبیات مفاهیم بنیادی جغرافیای سیاسی، ارائه چارچوب مفهومی نظری از مقیاس و نیز ارزیابی کاربست مقیاس های جغرافیایی در یک مطالعه موردی می باشد. این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی و بر اساس مدل مقیاس های سه گانه پیترتیلور مطرح شده است به دنبال تبیین دو مسأله زیر است : نخست مفهوم مقیاس در جغرافیای سیاسی پست مدرن دچار چه تغییراتی شده است؟ و دوم اینکه مقیاس های جغرافیایی موثر در ساخت و نظام جغرافیایی منطقه آزاد ارس کدامند؟ بنظر می رسد اولاً جغرافیدانان سیاسی پست مدرن نه به مقیاس منفرد بلکه به مقیاس های جغرافیایی متعدد توجه می کنند و ثانیاً مقیاس های دخیل در منطقه آزاد ارس از تعدّد بیشتری نسبت به مقیاس های جهانی، ملی و محلی مطرح در نظریه نظام های جهانی برخوردار است. نتایج نظری و تجربی حاصل از پژوهش بیانگر آن است که رهیافت جغرافیای سیاسی پست مدرن و ژئوپلیتیک انتقادی بر روابط درونی و پیوستگی مقیاس های جغرافیایی تمرکز می نماید و لذا کنش های مثبت و منفی همه مقیاس های محلی، ناحیه ای، ملی، بین المللی و جهانی در ساخت فضای وابستگی و فضاهای پیوستگی منطقه آزاد ارس، مؤثر است. فضای پیوستگی منطقه قفقاز جنوبی بیش از سایر سطوح مقیاس-ها، قلمرو ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی منطقه آزاد ارس را به چالش می کشد.