مجله  پیام زن  شهریور 1375، شماره 54 

نویسنده : فریبا شیرازی
22
قسمت دهم
هرچه به پایان کار بررسی سند چهارمین کنفرانس جهانی زن نزدیک می شدیم، بر تلاش نمایندگان دولتها بر تصویب یا عدم تصویب بندهای مورد اختلاف سند، افزوده شده و به موازات آن بحث در مورد نکات جنجالی سند، از دایره سالنها و میزهای گروههای کاری خارج و به عرصه جلسات مطبوعاتی و رسانه های جهانی

کشیده می شد.

این سند 365 پاراگرافی، که پیش نویس آن توسط سازمان ملل متحد در چهار اجلاس مقدماتی منطقه ای با حضور نمایندگان پنج قاره جهان مطرح شده و توسط آنها مورد بررسی قرار گرفته بود، نهایتا در جلسات کمیسیون مقام زن در نیویورک با یکدیگر پیوند خورده و بخش اعظم یا حدود 80% آن پس از توافق به تصویب رسیده بود. اما بخش باقیمانده شامل موضوعات و مسایلی بود، که کشورها به دلیل اختلافات عمیق فرهنگی در مورد آن به توافق نرسیدند و در واقع همین بخش دستور کار کنفرانس پکن قرار گرفت.

آن روزها صحبت از سند پکن با کلماتی چون حقوق جنسی، گرایشهای جنسی، حقوق نوجوانان در مسایل مربوط به تولیدمثل و بلوغ جنسی و ... همراه بوده و از این رو به نظر می رسید که «برنامه عمل زنان جهان» تنها پیرامون همین مسایل، دور می زند. در حالی که اینها موارد اختلاف بین کشورها بشمار رفته و موضوعات مورد توافق چون دسترسی به آموزش، بهداشت، اشتغال و توانمندی اقتصادی، دسترسی به تصمیم گیری، لزوم وجود مکانیزمهای ملی و نهادینه برای پیشبرد وضعیت زنان، و موضوعاتی چون زن و محیط زیست، زن و درگیریهای مسلحانه، دختربچه ها و زن و فقر قبلاً مورد بررسی قرار گرفته و راهکارهای قابل اجرایی برای آنها ارائه شده بود.

حالا نمایندگان حدود 185 کشور جهان می بایست در مورد مواد و موضوعاتی به بحث بپردازند که در واقع مهمترین موارد اختلاف فرهنگی در میان ملل و بویژه بین دو تفکر دینی و غیر دینی موجود در جهان می باشد.

بر این اساس از همان نخستین ساعات کار بررسی سند، نمایندگان کشورها در جلسات و گروههای کاری به سه دسته عمده تقسیم شدند:

ـ دسته اول سردمداران و پیروان تفکر سلطه طلبی بودند، که با داعیه نجات زنان جهان از عقب افتادگی، قصد تحمیل ارزشهای فرهنگی خود به سند را داشتند و نمایندگان اتحادیه اروپا در رأس و پیشاپیش این گروه حرکت می کردند.

ـ دسته دوم نمایندگان کشورهای معتقد به ادیان الهی و ارزشهای اخلاقی بودند، که بر سر اعتقادات خود استواری کرده و جمهوری اسلامی ایران در میان آنها خود را به عنوان یک چهره شاخص مطرح نمود.

ـ دسته سوم نمایندگان کشورهایی بودند که با بی تفاوتی سکوت اختیار کرده و اغلب در نهایت به مواضع غربیها رأی می دادند.

ترکیب و نحوه حضور کارشناسان ایرانی
در چنین فضایی، هیأت ایرانی با ترکیبی همه جانبه شامل متخصصین و کارشناسان وزارت امور خارجه، بهداشت، اقتصاد، کشاورزی و زنان روستایی، امور فقهی، حقوق و مسایل زنان و خانواده که همگی پیشینه فعالیت بین المللی داشته و مسلط به زبان انگلیسی بودند در گروهها و کمیته های مختلف کاری فعالیت خود را آغاز کردند.

این هیأت پیش از این در تهران حدود 150 ساعت بر روی سند پکن و بندهای مورد اختلاف کار کرده و اتفاقا کار در آن شرایط خاص نیز بر مهارت ایشان افزوده بود! زیرا آن روزها در ساختمان کمیته ملی چهارمین کنفرانس جهانی زن که مقر تمامی فعالیتهای مربوط به این اجلاس بوده و ساعتی آرام نداشت، این گروه بیست نفره در گرمای تیر و مرداد با کولری که تنها هنر آن دمیدن باد گرم و ایجاد سر و صدای ناهنجار بود، به اضافه صدای عملیات ساختمانی بنای مجاور، برای تسلط بر مباحث سند تلاش کرده و به شرایط سخت عادت داشت!

اعضای هیأت کارشناسی بین سه گروه عمده «بهداشت» که صاحب جنجالی ترین موضوعات سند بوده، «حقوق بشر» و «بیانیه پکن» تقسیم شده و البته هر کدام باید در گروههای فرعی و زیر فرعی نیز شرکت می کردند که طی هماهنگی و تماسهای پیاپی در طی روز تقسیم کار بین آنان صورت می گرفت و گاه به دلیل تشکیل همزمان گروههای فرعی متعدد، هر یک از افراد در کمیته ای حضور می یافت تا بررسی هیچ یک از بندهای سند از نظر هیأت ایرانی دور نماند. این تلاشها در شبانه روز به بیش از 18 ساعت کار مداوم می انجامید و به اذعان کارشناسان وزارت امور خارجه که تجارب متعددی از حضور در کنفرانسهای بین المللی داشتند، فشار کار بی سابقه بود.

موارد اختلاف
اهم آنچه نمایندگان کشورها طی 12 روز مباحثه جنجالی بدان پرداختند، به شرح ذیل بود:

1 ـ حقوق جنسی: این مورد به پیشنهاد غربیها قرار بود بدین صورت در سند ماندگار شود: «حقوق جنسی شامل حق هر فرد برای داشتن کنترل و تصمیم گیری آزادانه پیرامون مسایل جنسیتی خود فارغ از اعمال زور، تبعیض و خشونت می باشد».

با دقت در تعریف فوق می توان تلاش در جهت به رسمیت شناختن همجنس گرایی و هرگونه رابطه خارج از ازدواج و آزادی سقط جنین را به وضوح دریافت.

طرفداران این بند پس از تلاش در کنفرانس جمعیت و توسعه قاهره و عدم حصول موفقیت، نیات خود را در پکن دنبال کرده و با طرح این موضوع که سند قاهره باید ترقی کند، خواستار تصویب این بند بودند.

2 ـ گرایش جنسی (همجنس گرایی): این واژه در چهار محل مختلف در سند عنوان شده بود و استدلال کشورهای مدافع موضوع، این بود که همجنس گرایی در جوامع امروزی یک واقعیت است و این کنفرانس باید مشکلات این گونه افراد را در نظر داشته و برای جلوگیری از تبعیض علیه آنان اقدام نماید!!

3 ـ بهداشت جنسی و باروری: کشورهای غربی با توجه به نیات خود، برخی از مندرجات سند قاهره پیرامون بهداشت جنسی و باروری را انتخاب و در پیش نویس سند کنفرانس گنجانده بودند. بدین ترتیب مواردی که سند قاهره را متوازن می ساخت، عملاً نادیده انگاشته شده و دلیل ارائه شده از سوی این کشورها ضرورت خودداری از تکرار مطلب و رعایت اختصار بود.

4 ـ آموزش بهداشت جنسی و باروری و حقوق والدین: کشورهای غربی و متحدین آنها به بهانه ضرورت جلوگیری از اشاعه بیماریهای مقاربتی بویژه ایدز، و سوءاستفاده از نوجوانان اظهار

می کردند که ارائه آموزش و خدمات مربوط به بهداشت جنسی و باروری به نوجوانان، جوانان، زنان و مردان نیازی به نظارت والدین ندارد. زیرا در صورت مخالفت والدین عدم ارائه آموزش و خدمات، منجر به افزایش خطر اشاعه ایدز و سوءاستفاده جنسی از نوجوانان و جوانان خواهد شد. بنابراین از ابتدا مانع اشاره به مسؤولیت و حقوق و وظایف والدین در متن سند می شدند. این در حالی بود که در متن سند در 22 مورد به حقوق والدین و ضرورت نظارت آنان اشاره شده بود و تمامی این موارد به علت مخالفت این کشورها در داخل پرانتز و به معنای عدم توافق و نیاز به ادامه مذاکرات قرار گرفته بود.

5 ـ خانواده: در بخشهای مختلف سند بحث خانواده به کرات طرح شده بود و کشورهای غربی در مقابل کلمه خانواده بحث تنوع اشکال خانواده را خارج از چارچوب ازدواج و یا در اشکال همجنس گرایانه، طرح می کردند.

6 ـ ارث: از آنجا که در بسیاری از کشورهای آفریقایی، زن و کودک دختر، فاقد حق برخورداری از ارث بودند، موضوع برابری در ارث یکی از جنجالی ترین مباحث کنفرانس بشمار می رفت.

7 ـ فحشاء: در برخی از بندهای پیش نویس سند از روسپی گری و تولید و توزیع صور قبیحه به عنوان استثمار جنسی و خشونت علیه زنان یاد شده بود. اما کشورهای غربی، اروپای شرقی و

برخی متحدین جهان سومیِ آنها معتقد بودند که در صورت تصویب این موضوع، عملاً زنانی که به لحاظ مالی به فحشا روی آورده اند اهداف اقدامات قهرآمیز دولتها قرار خواهند گرفت!!

8 ـ سقط جنین غیر قانونی: در بند (K) 107 از دولتها خواسته شده بود تا نسبت به تغییر قوانین تنبیهی علیه زنانی که به سقط جنین غیر قانونی دست می زنند، اقدام نمایند!

9 ـ تنوع فرهنگی، مذهب و حق حاکمیت: در طول مذاکرات، تلاش شد تا در کنار طرح موضوع جهان شمولی حقوق بشر و

ضرورت تضمین آزادیهای اساسی در متن سند، لزوم احترام به مذهب، ارزشهای فرهنگی، اخلاقی و معنوعی و حاکمیت دولتها گنجانده شود.

10 ـ رسانه ها در طرح نقشهای مثبت جنسیتی: اشاره به مسؤولیت رسانه ها و ارائه ارزشهای انسانی و تکریم منزلت زنان، مورد اصرار کشورهای متدین بوده و در مقابل، کشورهای غربی با آن مقابله می کردند.

برخورد با مدعیان
اولین برخوردها و اظهارنظرها در جلسات بویژه در کمیته اصلی توسط کارشناسان ایرانی تأثیرات خود را می گذاشت و بسیاری از آنان که با احساس برتری بر جهان سومیها و از جمله نمایندگان جمهوری اسلامی ایران می نگریستند، به تدریج درمی یافتند که باید در رویه خود تجدید نظر کنند.

خانم دکتر معصومه ابتکار که در کمیته اصلی حضور داشت، در نخستین اظهارنظر خود خطاب به نمایندگان کشورها با لحنی آرام و رویی گشاده گفت: «همه ما در اینجا جمع شده ایم که برای مسایل زنان بهترین راه حلها را برگزینیم. بنابراین برای این تشریک مساعی لازم است، که همه خود را هم سطح دانسته و برخی نپندارند که از دیگران پیشرفته تر و فهمیده ترند و هر که غیر از آنها، عقب مانده است. این تفکر را از این در بیرون کنید. زیرا ما بخوبی می دانیم که شما در بهشت موعود و مدینه فاضله زندگی نمی کنید و دلیل آن نیز آمارهای رسمی خودتان مبنی بر افزایش طلاق، فحشا، خشونت علیه زنان و غیره در جوامعتان می باشد. بهتر است به عقاید و آراء ما نیز توجه کنید؛ شاید ما در ایده هایمان نکته مثبتی برای شما داشته باشیم. به این موضوع فکر کنید که تأکید شما بر روابط جنسی خارج از خانواده و ازدواج، بیش از همه به زنان لطمه وارد می کند. زیرا زن از این نوع روابط دچار لطمات عاطفی شده و ثمرات تلخ آن چون نگهداری از فرزندان نامشروع و بی پدر بر گردن او خواهد بود ... .»

موفقیت هیأت ایرانی در بیان و تفهیم مطالب، به تدریج از گوشه و کنار اجلاس شنیده شده و در چندین مورد نمایندگانی از کشورهای اروپایی خارج از جلسه خود را به کارشناسان ایرانی رسانده و می گفتند ما حرفهای شما را درک می کنیم، ولی مواضع کشورمان اجازه نمی دهد که با شما همکاری کنیم.

حذف واژه «حقوق جنسی»
با این تلاشها در اولین گام مثبت و پس از مذاکرات طولانی در جلسات متعددی که گاه بیش از 14 ساعت در روز به طول می انجامید، اشاره به «حقوق جنسی» در کل سند حذف شد. هیأت جمهوری اسلامی ایران، در این مورد استدلال کرد که درج آن اولاً منجر به ایجاد حق جدیدی در چارچوب حقوق بشر شده و این کنفرانس صلاحیت تأسیس چنین حقی را ندارد. و ثانیا تصویب حقوق جنسی منجر به شناسایی بی بند و باری و اشاعه فساد خواهد شد. پاراگرافی که به تصویب رسید، بدین شرح است: «حقوق بشر زنان، شامل حق آنان برای تصمیم گیری آزادانه و مسؤولانه در مسایل جنسیتی خود، از جمله بهداشت جنسی و باروری از جمله احترام کامل به یکپارچگی فرد، نیازمند رضایت، تمایل و قبول مسؤولیت مشترک برای رفتار جنسی و عواقب آن می باشد.»

بدین ترتیب ضمن جلوگیری از تصویب حقوق جنسی و تأسیس حق جدید، از به رسمیت شناخته شدن ضمنی همجنس بازی نیز ممانعت به عمل آمد و همچنین واژه تصمیم گیری آزادانه به واژه مسؤولانه مشروط گردید و مفهوم مسائل جنسی با بر شمردن بهداشت جنسی و باروری محدود شد. با این حال از آنجا که در این پاراگراف هیچ گونه اشاره ای به وجود روابط میان زن و مرد در چارچوب ازدواج نشده است، هیأت جمهوری اسلامی ایران در پایان کنفرانس تحفظ خود را نسبت به این بند اعلام داشته و رسمیت هر گونه رابطه را مشروط به ازدواج نمود.

پس از این واقعه برخی رسانه ها از جمله خبرگزاری آلمان به موفقیت ایران در این امر اعتراف کردند. خبرگزاری آلمان گزارش داد: «هیأت رسمی ایران در کنفرانس جهانی زن در پکن روز دوشنبه به خاطر حذف عبارت «حقوق جنسی» از متن پیش نویس یک سند بحث انگیز که قرار است خطوط اصلی زندگی زن را در قرن آینده ترسیم کند، برای خود وجهه ای کسب کرد.»

این موفقیت تا آنجا بود که مخالفین علنی مواضع ایران نیز به نوعی بدان اعتراف کردند. به عنوان مثال روزنامه لوسوار چاپ بلژیک نوشت: «توافق حاصله در مورد «حقوق جنسی» زنان در کنفرانس پکن به عنوان یک پیروزی محسوب می شود. گروههای کاری متشکله که در تلاش برای تنظیم متن نهایی «سند پکن» هستند، در طول تعطیلات هفته برای رفع هرگونه مخالفت مصرانه،میان هیأتهای محافظه کار کاتولیک و مسلمانان با اتحاد اروپا پیرامون بخش مربوط به «حقوق جنسی» زن مذاکره نمودند. حتی بیان «حقوق جنسی» ذکر نگردید.»

این روزنامه لوسوار در بخش دیگری از این خبر مواضع خود را آشکار کرده و نوشت: «در متن سند پکن، انواع و اقسام شکل خانواده موجود در سیستمهای مختلف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ذکر شده و این فرمول شایسته ای(!) است که می تواند به بحثهایی که درباره شناسایی شکلهای زندگی مشترک غیر از ازدواج (روابط همجنس گرایانه، کانون خانوادگی یک پدری یا یک مادری و روابط آزاد خارج از ازدواج) وجود دارد، خاتمه دهد.» این روزنامه سپس با ابراز نگرانی ادامه می دهد:

«البته هنوز همه چیز بر وفق مراد نیست. متن مزبور بایستی در مجمع عمومی به رأی گذاشته شود و کشورهای مسلمان (ایران، سودان، سوریه و یمن) از هم اکنون اطلاع داده اند که این متن را جز در چارچوب ازدواج معتبر نمی دانند.»

پس از این موفقیت مخالفین و معاندین ایرانی نیز که با اطمینان کاذب نسبت به خود، چنین تصوری از نتیجه حضور هیأت ایرانی نداشتند، به ابراز نگرانی پرداختند. یکی از زنان مجرم و فراری در گفتگویی با یکی از نشریات دانمارکی گفت: «بسیار مهم است که به نیروهای بنیادگرا اجازه داده نشود، بر سند پایانی کنفرانس تأثیر بگذارند، زیرا بعد از این می توانند از آن به عنوان مهر تأییدی بر استضعاف گری خود علیه زنان استفاده کنند!»

از خاطرات جالبی که یکی از کارشناسان ایرانی در مورد جلسات مربوط به بحث «حقوق جنسی» داشت، حضور 4 وزیر از اتحادیه اروپا و برخورد هیأت ایرانی بود.

پس از حضور این وزرا در پی اوج گیری بحث، نماینده ایران، وقت صحبت گرفته و گفت: «منظور از حضور وزرا در جلسات کارشناسی چیست؟ آیا کشورها با آوردن وزرا می خواهند نظرات خود را جا بیاندازند؟! اگر این طور است ما هم برویم چند تن از وزرایمان را بیاوریم.»

این سخن به قدری به آنان گران آمد، که بلافاصله یکی از وزرا جلسه را ترک گفت.

حذف واژه«گرایشهای جنسی»
حذف واژه «گرایشهای جنسی» نیز داستان جالبی دارد که آن را از زبان خانم دکتر ابتکار نقل می کنیم:

از جمله موضوعات مورد درخواست گروهی از فمینیستهای رادیکال، نفی هر گونه تبعیض علیه گرایشهای همجنس بازی و انحرافی بود. آنها درخواست پذیرش لفظ «گرایش جنسی» به عنوان نوعی مشروعیت بخشیدن به همجنس بازی را در 4 محل مختلف سند داشتند. این موضوع در هماهنگی با تصویب حقوق جنسی در پاراگراف 96 می توانست مشروعیت جهانی، ابتذال اخلاقی و فرهنگی غرب را به دنبال داشته باشد و ما مصرانه قصد مقاومت در مقابل آن را داشتیم. البته به نظر می رسید که مدافعین واژه گرایش جنسی نیز قصد مقابله سرسختانه دارند، زیرا اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که اگر در متن، موضوع گرایشهای جنسی نیاید، آن را نخواهد پذیرفت.

همچنین پس از حذف واژه «حقوق جنسی» فمینیستهای رادیکال با تهیه و توزیع اعلامیه ای به حذف این واژه اعتراض کرده و با ابراز نگرانی تهدید کرده بودند که چنانچه در مقابل کشورهای واپس گرا که قصد عقب نگه داشتن زنان را دارند! مقابله نشود، کنفرانس ماهیت مترقی خود را از دست داده و به همین علت دنیای پیشرفته باید با این حرکتها و تلاشها مقابله جدی نماید.

یک روز پیش از مباحثه بر روی موضوع گرایشهای جنسی، ملاقاتی با خانم گرترود مانگلا دبیر کل کنفرانس داشتیم که به لحاظ اطلاع وی از نحوه حضور و تلاش هیأت ایرانی، در فضای مثبتی صورت گرفت. موقع را مغتنم شمرده و به وی گفتم: ما تا اینجا نگذاشتیم مباحث به درگیری منجر شود و کمر کنفرانس بشکند، ولی لازم است بدانید که موضوع گرایشهای جنسی جزو «خطوط قرمز» ماست و ما در مقابل فشارهای اروپا به هیج وجه عقب نشینی نخواهیم کرد. بنابراین شما به عنوان یک فرد دلسوز بدانید، اگر این این فشارها ادامه یابد، ما اعلام می کنیم که آنها می توانند این سند را به عنوان یک سند اروپایی، آمریکایی مطرح کنند و ما کنار می کشیم. زیرا ما برای ماندن شرایطی داریم و شما می دانید که سند بسیار ارزشمندتر از این است که فدای واژه هایی چون حقوق جنسی شود.

یک شب پس از این گفتگو، هیأتی تحت عنوان دوستان رئیس، متشکل از 25 کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد که طی چند دور راجع به این بند مذاکره کردند، اما باز موضوع حل و فصل نشده و کار به یک جلسه علنی با حضور همه کشورها و حتی نمایندگان NGOها و رسانه ها کشید.

در این جلسه دو مورد مطرح بود. یکی در بخش بهداشت که کشورهای متحدین قصد داشتند علاوه بر تأکیداتی که تا کنون لحاظ شده، یک پاورقی نیز با تأکید بر مسایل اخلاقی بیاید و مورد دیگر نظر کشورهای اروپایی و متحدین آنها مبنی بر لحاظ واژه گرایشهای جنسی در چهار جای سند بود که در صورت تصویب آن همجنس گرایی یک حق رسمی محسوب می شد.

خانم «لیکوانان» که ریاست کمیته اصلی را بر عهده داشت و با وی از زمان حضور در اجلاس منطقه ای جاکارتا سابقه آشنایی داشتیم، مدیریت این جلسه جنجالی را بر عهده گرفته بود. ساعت حدود 3 نیمه شب بود و چون خانم لیکوانان، پس از بحثهای طولانی احساس کرد که بدین ترتیب به جایی نمی رسیم، بحث پاورقی مربوط به بهداشت را به بعد از بحث «گرایشهای جنسی» موکول کرده و یک ساعت فرصت داد تا کشورها آخرین نظرات خود را در این باره بیان کنند.

در مدت این یک ساعت، نمایندگان حدود 28 کشور صحبت کردند که از میان آنها نزدیک به 20 کشور اسلامی، موضع قاطع خود را در رد «گرایش جنسی» ابراز داشتند. آنها استدلال کردند که این روش خلاف طبیعت و اخلاقیات است و ما آن را جزو مشکلات زنان نمی دانیم و این قبیل مسایل حاصلی جز انحطاط و افول برای کنفرانس ندارد. از جمله نماینده یمن در نطق خود گفت: «اینکه برخی کشورها مسایلی مانند گرایش جنسی را سرلوحه مواضع خود در پکن قرار داده اند از سرِ بی دردی است. آنان دردهای زنان دنیا را درک نکرده و نمی کنند.»

از جمله نکات و برخوردهای جالب در این جلسه، نظرخواهی از ایران به عنوان نماینده طیف وسیعی از کشورها بود. نمایندگان کشورها برای ابراز نظر و مواضع خود باید وقت می گرفتند. اما پس از اینکه کشورهای مختلف به ابراز نظر پرداختند، خانم لیکوانان ریاست جلسه، در فراز حساسی از مباحثه، از نماینده ایران خواست تا نظر قاطع خود را بیان کند. این حرکت در مقابل اتحادیه اروپا که نماینده ای برای ابراز نظرات خود داشت به مثابه معرفی ایران به عنوان نماینده کشورهای مقابل و متدین جهان بود. این درخواست شدیدا مرا تحت تأثیر قرار داد و آن را منّتی از سوی خداوند دانستم که ایران را به عنوان مدافع و نماینده اسلام و ارزشهای الهی مطرح ساخته است.

نکته قابل ذکر دیگر اینکه، با کمال تعجب واتیکان که در بسیاری موارد با کشورهای اسلامی هماهنگ بود، در مورد این واژه (گرایش جنسی) همکاری نکرد و خود را کنار کشید.

بالاخره ریاست جلسه در حالی که ساعت از 4 بامداد می گذشت ختم مذاکرات در مورد «گرایش جنسی» را اعلام کرده و گفت: «من زمینه پذیرش این واژه را نمی بینم و از قدرت خود به عنوان ریاست جلسه استفاده کرده و هر 5 مورد را حذف می کنم.»

ولوله ای در جلسه برپا شد و صدای دست زدن و هورا کشیدن به هوا برخاست و البته از آن میان چهره یخ کرده نمایندگان اتحادیه اروپا و متحدین آنها نیز دیدنی بود.

پس از آن، ریاست جلسه پاورقی مربوط به بهداشت را نیز به عنوان نوعی مصالحه حذف کرد، اما مهم اینجاست که اهمیت حذف گرایش جنسی به هیچ وجه قابل مقایسه با حذف پاورقی پیشنهاد شده نبود و مطالب لحاظ شده در پاورقی در بخشهای دیگر نیز آمده بود. بنابراین واقعه آن شب نیز جزو موفقیتهای قطعی و بی چون و چرای جهان اسلام به شمار می آید، که جز با حضور مؤثر و فعال نمایندگان مسلمان میسر نمی شد.

ادامه دارد.