آب در بین مسلمانان، بخصوص شیعیان، از ارزش و احترام و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. آب مایه طهارت و پاکی است، شریف‌ترین مخلوق بعد از انسان، بهترین نوشیدنی دنیا و آخرت، مهریه حضرت زهرا (س) [1]. شنیدن کلمه آب، یاد حسین تشنه‌لب (ع) در ذهن و قلب را تداعی می‌کند[2].
در قرآن کریم آیات زیادی وجود دارد که خداوند بزرگ از آفرینش جهان هستی سخن به میان آورده است. از میان این آیات، مشهورترین آنها آیه 30 سوره انبیاء می‌باشد که می‌فرمایند:
وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ
"و هر چیز زنده‌ای را از آب قرار دادیم".
و در آیه 45 سوره نور می‌فرماید:
وَاللَّهُ خَلَقَ کُلَّ دَابَّةٍ مِن مَّاء
"تمام جنبندگان را از آب آفرید"
اهمیت آب در قرآن تا جایی پیش می‌رود که خداوند در آیه 7 سوره هود می‌فرمایند در آغاز گیتی عرش خود را بر روی آب قرار داده:
وَهُوَ الَّذِی خَلَق السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَکَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاءِ
"اوست که آسمانها و زمین را به شش روز آفرید و عرش او بر روی آب بود. "
در جای دیگر خداوند در آیه 32 سوره ابراهیم آفرینش آب را برای خدمت به انسان‌ها بیان می‌کند:
اللّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَّکُمْ وَسَخَّرَ لَکُمُ الْفُلْکَ لِتَجْرِیَ فِی الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَکُمُ الأَنْهَارَ
"خدای یکتاست که آسمانها و زمین را آفرید و از آسمان آبی نازل کرد و با آن میوه‌ها را برای شما پدید آورد و کشتی را به خدمتان گماشت که به اذن خدا به دریا می‌رود و جوی‌ها را به خدمت شما گماشت. "
علاوه بر تأکیدهای قرآن کریم، روایات فراوانی از پیامبر و ائمه معصوم نیز در مورد اهمیت آب و نقش آن وجود دارد که در فصل اول ارائه شده است.
ملاحظه می‌شود که اکثر ملتها و ادیان به نقش آب در جاودانگی و حیات اعتقاد دارند.

[1]- در برخی روایات است که آب، یا آب فرات، مهریه حضرت زهرا"ع‏" می‏باشد. از امام‏باقر (ع) در ضمن حدیثی مفصل در باره مهریه حضرت زهرا (ع) آمده است: "وجعلت لها فی‌الارض اربعة انهار: الفرات، و نیل مصر و نهروان و نهر بلخ‏" (مناقب، ابن شهرآشوب، ج 3، ص 351) و در نقل دیگری است: "و جعلت نحلتها من علی خمس الدنیا و ثلثی الجنة و اربعة انهار فی الارض، الفرات و دجلة‏و النیل و نهر بلخ... " (عوالم (فاطمة الزهراء) بحرانی، ج 11، ص 359 به نقل از اثبات الهداة). طبق این نقل‌ها نه تنها فرات و دجله و نیل و نهر بلخ، بلکه یک‌پنجم ‏دنیا و دو سوم بهشت نیز مهریه زهرای مرضیه است. این روایات و احتمالا روایات مشابه دیگر باعث شده که آب به عنوان زیباترین مهریه جهان به نام حضرت فاطمه ثبت شود. این موضوع شاید اولین بار در شعر وصال شیرازی شاعر قرن دوازدهم آمده است:
کابین تو فرات و عیال تو تشنه لب / میراث تو فدک حسنین تو بینوا
به نظر می رسد از شاعران انقلاب نخستین کسی که به این موضوع اشاره کرده است، بعد از ایشان که به صراحت به این موضوع اشاره کرده است، موضوع "آب و ارتباط آن با حضرت زهرا (س) " در شکل‌های مختلف در شعرهای شاعران این دوره به کار گرفته شده است. گاه حضرت فاطمه را بانوی آب خطاب کرده‌اند:
درختان را دوست می‌دارم/ که به احترام تو قیام کرده‌اند / و آب را / که مهر مادر توست (موسوی گرمارودی)
این کبود ارغوان‌ها دیه‌ات / آب‌های آسمان مهریه‌ات (احمد عزیزی)
یادش صفای دلم باد بانوی آب - آن که گفتم / زیبا تر از فکر باران روشن تر از جان دریاست (بهمن صالحی)
بانوی آب است و مهرش جمله اقیانوس‌هاست / خطبه‌اش آتشفشان بر خرمن سالوس‌هاست (محمدرضا رحیمی)
آی... بانوی زلال آب‌ها / مهربانی چشم را به سمت کدام کویر /... (بهمن صالحی)
نجیبه غزل / بر تمام آب‌ها / - که در حضور تو نماز می گزارند- / مومنم / منیژه درتومیان / تمام سهم تو از زندگی آب است و آیینه / خیالی نیست گر آیینه را اعجاب می‌گیرد (غلامحسین عمرانی)

[2]- در حادثه کربلا، آب و عطش لازم و ملزوم یکدیگرند. مساله‏"آب‏"، در ابعاد و صحنه‏های مختلف نهضت عاشورا مطرح است. واژه "آب" در حادثه عاشورا، نقش‏آفرین و یادآور صحنه‏های تلخ و شیرین فراوانی است؛ زیرا با شنیدن لفظ آب، گاهی شنونده به یاد لب تشنه سیدالشهدا (ع) و یاران باوفایش می‏افتد، گاهی به یاد ایثار و فداکاری قمر بنی‏هاشم، سقای لشکر، و گاهی به یاد فریاد "العطش" کودکان. از سوی دیگر با شنیدن این کلمه به یاد بزرگواری و جوان‏مردی امام حسین (ع) در سیراب کردن سپاه تشنه دشمن می‏افتد. در هر صورت، مسأله آب در فرهنگ عاشورا از جهات گوناگون، یادآور نهایت شقاوت و بی‏رحمی سپاه دشمن و مظلومیت امام حسین (ع) و یاران باوفایش است. تشنگی کودکان و شهادت حسین با لب تشنه از فرازهای برجسته این حادثه است. وقتی امام سجاد"ع‏" نیز پیکر امام (ع) را دفن کرد، با انگشت روی قبر پدر نوشت: "هذا قبرالحسین بن علی بن ابی طالب، الذی قتلوه عطشانا".
از این رو، آب، موضوع برخی از احکام شرعی شده است؛ مانند استحباب یاد امام حسین (ع) پس از نوشیدن آب، غسل با آب فرات و برداشتن کام نوزاد با آب فرات.

منبع: / روزنامه / اعتدال ۱۳۸۷/۰۴/۰۴