طی روزهای اخیر این پیشنهاد به کرات از سوی رهبران سیاسی غرب (نظیر جان مک کین سناتور امریکا و راسموسن دبیرکل ناتو) مطرح شده که انقلاب‌های عربی به جای تأسیس نظام مذهبی، الگوی حکومتی سکولار نظیر ترکیه را برگزینند. همین پیشنهاد اکنون بحث پردامنه‌ای را در محافل سیاسی و رسانه‌ای داخل و خارج ترکیه برانگیخته و به این سؤال دامن زده است که آیا به راستی دولت کنونی ترکیه نیز در پی ارائه مدل نظام سکولار در منطقه است؟
من یک مسلمان سکولار هستم. این جمله‌ای است که رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه از ابتدای تصدی مقام نخست وزیری‌اش بارها به زبان آورده است و چیز جدیدی نیست. اردوغان می‌گوید: دیدگاه وی این است که اسلام بخشی از هویت فرهنگی ترکیه است و نباید با این هویت فرهنگی مبارزه کرد. این در حالی است که جناح مخالف اردوغان که نظامیان، قضات دادگستری و احزابی چون حزب حرکت ملی‌گرا و حزب جمهوری خلق را شامل می‌شود همواره وی را متهم به زیرپاگذاشتن سکولاریسم و تلاش‌ها برای ایجاد حکومتی مذهبی کرده‌اند، اما اردوغان در پاسخ به آنها بارها تأکید کرده است قصد ایجاد حکومت اسلامی درترکیه و در هیچ جای جهان را ندارد. به اعتقاد اغلب ناظران ترکیه اردوغان اسلام را به عنوان یک هویت فرهنگی عامل همگرایی منطقه‌ای براساس مشترکات فرهنگی می‌داند. در دیدگاه اردوغان اسلام بخشی از ساختار و ویژگی سنتی و فرهنگی جامعه ترکیه است.
عملکرد اردوغان در راستای دفاع از آزادی استفاده از حجاب را از این زاویه باید نگریست که در فضای ضد دینی حاکم بر محافل ترکیه، او و یاران حزبی‌اش با همسران محجبه‌شان پا به عرصه‌های سیاسی و عمومی ترکیه گذاشتند، اما این رفتار اردوغان را نمی‌توان نشانه‌ای از تمایل وی به ایجاد حکومتی اسلامی تلقی کرد. اردوغان که دختر محجبه‌اش در یکی از دانشگاه‌های امریکا درس می‌خواند، می‌گوید آزادی حجاب به معنی زیر پا گذاشتن اصول و مبانی سکولاریسم نیست چرا که امریکا هم کشوری سکولار است و در آن حجاب آزاد می‌باشد.
دولتمردان امروز آنکارا این نگاه عملگرایانه را به سیاست خارجی نیز سرایت داده‌اند کما اینکه به همین جهت او از یک‌سو با تکیه بر دیپلماسی مردمی به جنگ لفظی با اسرائیل و کسب وجهه در میان ملت‌های مسلمان منطقه‌ می‌پردازد و از سوی دیگر به اقتضای اصول دیپلماسی اداری برای تأمین نیازهای فنی و نظامی ارتش مبادلات تجاری و تکنولوژیک با اسرائیل را ادامه می‌دهد. بنابراین ناظران سیاسی در تحلیل مرحله جدید دیپلماسی ترکیه این اصل را مدنظر قرار می‌دهند. ترکیه در سیاست خارجی همچنان براساس قواعد سکولار بازی می‌کند.
در عرصه بین‌الملل هر کشوری منافع ملی خود را پیگیری می‌کند و آنکارا نیز با پیروی از این اصل معیار دوستی‌اش را منافع ملی قرار داده است شاید بخشی از ایرادها در تحلیل رسانه‌ها ناشی از همین اصل باشد. بدون توجه به واقعیت دیپلماسی ترکیه از دولت این کشور انتظار همسویی کامل با جنبش‌های انقلابی را داشته‌اند و اکنون که اردوغان به ملت‌های عربی در شمال آفریقا تأسیس حکومت‌های سکولار را توصیه می‌کند به یکباره تصویر او در محافل خبری وارونه شده است.
در حالی که هیچ‌یک از سران حزب عدالت و توسعه هیچگاه نگفته‌اند که در پی تأسیس حکومتی اسلامی هستند. اردوغان و دیگر رهبران حزب عدالت و توسعه از گذشته تاکنون بر سکولار بودن خود تأکید کرده‌اند. لذا انتظار حمایت اردوغان و حزبش از تأسیس حکومت‌های مذهبی توقعی بی‌جاست. در مرحله‌ای دیگر آنها دیپلماسی نزدیکی به خاورمیانه و شرق را پیش گرفتند اما در این سیاست خویش نیز هیچ‌گاه در پی دوری‌گزینی از غرب نبودند و صرفاً برموازنه در روابط میان شرق و غرب تأکید کرده‌اند.

منبع: / روزنامه / ایران ۱۳۹۰/۷/۱۳
نویسنده : محمد خاکی نهاد