وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با توجه به فرارسیدن ماه مبارک رمضان، به منظور پیشگیری از بروز و شیوع بیماری‌های مرتبط با غذا و آب، با صدور اطلاعیه‌ای توصیه‌های بهداشتی به هموطنان ارائه داد. در این اطلاعیه به هموطنان توصیه شده است که از خرید زولبیا، بامیه، خرما و شیرینی‌های سنتی ویژه ماه مبارک رمضان که به صورت فله‌ای و یا در بسته‌بندی‌هایی که به شکل غیرمجاز عرضه می‌شود، خودداری نمایند. در این اطلاعیه می‌خوانید:

مناسب‌ترین ظروف برای توزیع نذور و افطاردهی حاوی مواد غذایی ظروف یکبار مصرف با پایه گیاهی و تجزیه پذیر و در درجه بعد ظروف سلولزی هستند و استفاده از مابقی ظروف یکبار مصرف برای توزیع غذای سرد بلامانع است. این وزارتخانه همچنین در اطلاعیه خود تأکید کرده است: به هموطنان توصیه می‌شود که قبل از استفاده از سبزیجات، چهار مرحله سالم‌سازی سبزی، شامل شستن سبزی، ریختن یک تا 5 قطره مایع ظرفشویی در یک لیتر آب به منظور انگل‌زدایی سبزی، گندزدایی سبزی با محلول‌های عرضه شده در داروخانه‌ها و نهایتاً شست‌وشوی سبزی با آب انجام شود.

در ادامه به هموطنان توصیه شده است که توزیع مواد غذایی پخته شده فقط به صورت گرم و تازه صورت پذیرد و در تهیه غذا از روغن با ترانس پائین و ترجیحاً مایع و نیز نمک یددار تصفیه شده استفاده شود.

در پایان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این اطلاعیه از هموطنان خواسته است که در صورت مشاهده هرگونه تخلف اعم از تهیه و طبخ غذای زیرزمینی موادغذایی و عرضه از طریق دستفروشان، می‌توانند مراتب را با شماره تلفن 09678 اطلاع دهند.

● بهداشت روزه‌داری

موضوع بهداشت در ماه مبارک رمضان را می‌توانیم از دو جنبه فردی و اجتماعی بررسی کنیم. همان طور که در اطلاعیه وزارت بهداشت ملاحظه کردید، مسئله بهداشت روزه‌داری در این اطلاعیه بیشتر جنبه اجتماعی دارد که می‌توان در کنار آن جنبه‌های فردی را نیز به صورت توصیه‌های بهداشتی بویژه در زمینه تغذیه اضافه کرد. متخصصین در این زمینه می‌گویند رژیم غذایی ما در ماه مبارک رمضان نباید چندان تفاوتی با بقیه سال داشته باشد به عبارت دیگر این تفاوت نباید چنان باشد که بدن فرد را با نوعی اختلال مواجه کند. در واقع این مهم‌ترین توصیه در زمینه بهداشت و تغذیه روزه‌داری است که می‌توان به آن اشاره کرد. پزشکان همچنین توصیه می‌کنند. رژیم غذایی ما در حد امکان باید ساده باشد. همچنین این رژیم باید طوری تنظیم شود که بر روی وزن تأثیر زیادی نداشته باشد. البته اگر فرد دچار اضافه وزن است، ماه رمضان فرصت مناسبی است تا وزن به حالت طبیعی برگردد.

با توجه به ساعات طولانی ناشتا بودن، باید غذاهایی را مصرف کنیم که به کندی هضم می‌شوند مثل غذاهای حاوی فیبر زیاد. غذاهای دیرهضم معمولاً چند ساعت در دستگاه گوارش می‌مانند در حالی که غذاهای سریع الهضم فقط یک تا 2 ساعت در معده باقی می‌مانند. از جمله غذاهای دیر هضم می‌توانیم به حبوبات و غلات مثل جو، گندم، جو دوسر، لوبیا، عدس، آرد، و برنج با پوست اشاره کنیم و همین طور غذاهای زود هضم مثل غذاهایی که حاوی قند، آرد سفید و غیره هستند. اما غذاهای فیبر داری که به آنها اشاره شد و این که این غذاها و میوه‌ها می‌توانند تا مدت زمان زیادی در بدن تولید انرژی کنند مثل غذاهای حاوی سبوس، گندم سبوس‌دار، غلات و حبوبات، سبزی‌ها مانند لوبیای سبز، نخود، ‌ذرت، اسفناج، برگ چغندر، میوه‌های با پوست، میوه خشک شده مثل برگه زردآلو، انجیر، آلو خشک، بادام و غیره. اما نکته مهمی که کارشناسان بر آن تأکید دارند، این است که غذاهای مصرفی باید در حالت تعادل با یکدیگر باشند و از همه گروه‌های غذایی مثل میوه، سبزیجات، ‌گوشت، مرغ، ماهی، نان، حبوبات و محصولات لبنی در رژیم غذایی باید وجود داشته باشد. غذاهای سرخ شده باید محدود شوند زیرا باعث عدم هضم، سوزش سردل و اختلال در وزن می‌شوند. پس از غذاهای چرب و سرخ کردنی از موارد دیگری هم که باید پرهیز کرد غذاهای حاوی قند بسیار است. همچنین توصیه می‌شود از نوشیدن چای زیاد هنگام سحر پرهیز کنید چون در طول روز بدن شما نمک زیادی را از دست داده و دچار ضعف خواهید شد.

ماه مبارک رمضان همچنین فرصت خوبی است تا تصمیمی قاطع برای ترک سیگار بگیرید و برای همیشه از آن خداحافظی کنید اما اگر چنین تصمیمی ندارید، لااقل مصرف آن را پس از افطار و یا هنگام سحری کم کنید. به علاوه به یاد داشته باشید که از پرخوری در هر دو وعده افطاری و سحر بشدت بپرهیزید چرا که سلامتی شما را دچار اختلال خواهد کرد. غذای کم حجم با انرژی فراوان مثل خرما را جایگزین پرخوری کنید.

یادتان نرود مصرف سیگار بویژه به شکل افراطی هنگام سحر و افطار، باعث سردرد در طول روز می‌شود. به علاوه اگر سیگاری نیستید و دچار سر درد شدید، امکان دارد سردردتان به خاطر یکی از دلایل زیر باشد. انجام بیش از حد کار روزانه، افت قند و افت فشار خون که امکان دارد با نزدیک شدن به ساعات افطار با تهوع نیز همراه باشد.

یک شهروند در زمینه رعایت بهداشت در ماه مبارک رمضان می‌گوید: یک روزه‌دار باید از هر نظر الگو باشد؛ رعایت اخلاق، بهداشت فردی و... بهداشت فردی مثل مسواک زدن و مرتب بودن سر و وضع مخصوصاً در اماکن عمومی خیلی اهمیت دارد این اصلاً شایسته نیست که کسی دوست نداشته باشد به خاطر بوی بد دهان یا بوی تند بدن به یک روزه‌دار مسلمان نزدیک شود و یا دوست نداشته باشد با وی حرف بزند. رعایت چنین نکاتی را بزرگان دین ما مرتب گوشزد کرده‌اند. مسواک زدن و استحمام مدام حالا یا روزانه یا شبانه دیگر جزو اصول اولیه شهروندی است چه برسد به این که دین و بزرگان دین نیز چقدر بر این موضوع تأکید فرموده‌اند و چه سخن و توصیه‌ای بالاتر از این که نظافت جزیی از ایمان است؛ بنابراین یک روزه‌دار باید همه حواسش را جمع کند که نه به سلامتی خود آسیبی بزند و نه به خاطر عدم رعایت بهداشت، دیگران را از دور و بر خود پراکنده کند. شهروند دیگری می‌گوید: صورت خوبی ندارد که بچه‌ای بیمار شود و پزشک بگوید آش نذری خورده و به این روز افتاده. اگر آش نذری را برای رضایت خدا و خدمت به مؤمنین می‌پزیم، باید همه اصول بهداشتی را مدنظر قرار دهیم و البته با وسواس بیشتری مخصوصاً این که امسال ماه مبارک رمضان در روزهای گرم سال است، توصیه‌های بهداشتی و توصیه‌های پزشکی را مهم بدانیم و خدای ناکرده کاری نکنیم که سلامتی افراد به خطر بیفتد. به یاد داشته باشیم که روزه با استراحت دادن به دستگاه گوارش و فرستادن خون کافى به سراسر بدن بالاخص به سیستم اعصاب مى‌تواند به سلامتى بدن کمک شایانى کند. از نظر روانى هم روزه‌دارى بسیار مفید است چرا که مبارزه با خود در زمینه جلوگیرى از خوردن سبب افزایش اعتماد به نفس مى‌شود که عامل اساسى در پیشگیرى از مشکلات روانى و روشن شدن ذهن است. پس حال که ماه مبارک رمضان چنین فرصتی را در اختیار ما قرار می‌دهد، خود ما با عدم رعایت مسائل بهداشتی آن را تبدیل به مسئله‌ای آسیب‌زا نکنیم. به عنوان مثال خیلی از افراد روزه‌دار عادت به خوردن سحری ندارند و گاه از این مسئله به عنوان نوعی افتخار نیز یاد می‌کنند که بدون سحری روزه می‌گیرند درحالی که به گفته همه پزشکان چنین شیوه روزه‌داری می‌تواند سلامت شما را با خطرات جدی روبه‌رو کند. اما از سوی دیگر نباید به خاطر جبران وعده‌ای که در طول روز از خوردن آن امتناع می‌کنید، پس از افطار یا هنگام سحری به شکل وسواس گونه‌ای دست به جبرانش بزنید. شهروندی در این باره می‌گوید: خیلی از روزه‌داران در ماه مبارک رمضان به جای این که لاغر شوند، چاق می‌شوند چون یک وعده غذای روز را نمی‌خورند اما به جای آن دو یا سه وعده پس از افطار و قبل از سحری غذا می‌خورند که به گفته پزشکان به شدت برای سلامتی مضر است.

پزشکان می‌گویند حتی بدن اشخاص لاغر به مرور زمان چربی‌هایی را ذخیره می‌کند که تغییر رنگ داده و به سادگی از بین نمی‌روند اما روزه‌داری فرصتی است که این چربی‌ها آب شده و به طرف دستگاه گوارش سرازیر شوند. به عبارت دیگر روزه‌داری در این ماه مبارک می‌تواند جسم شما را کاملاً تر و تازه کند و بنا به اعتقاد متخصصین بافت‌های جدیدی را جایگزین نماید. از سوی دیگر متخصصین می‌گویند: در ماه مبارک رمضان میزان نیاز به کالرى تفاوت چندانى با حالات غیر روزه نداشته و فقط نحوه زمان‌بندى مصرف مواد غذایى در جهت آزاد شدن ذخایر چربى فشرده و قدیمى و جایگزین شدن آنها با بافت جدید و قابل دسترسى متفاوت است. بنابراین شما چندان نیازی به پرخوری و یا جبران وعده‌های غذایی که نخورده‌اید را ندارید. اما به یاد داشته باشید به دلیل افت قند خون هنگام افطار بدن شما نیاز به اندکی مواد قندی خواهد داشت و مصرف کمی زولبیا و بامیه و البته در بهترین حالت خرما، برای جبران این کمبود لازم است هرچند مصرف بیش از حد زولبیا و بامیه نیز به خاطر چربی زیاد و ادویه مضر خواهد بود.

منبع: / روزنامه / ایران ۱۳۸۸/۰۵/۲۹