امروزه در شهرهای ایران، نادیده‌انگاری ارزش‌های اجتماعی، فرهنگی و هویتی نهفته در فضاهای شهری، بی‌توجهی به ارتقای کیفیت‌های محیطی در فضاهای شهری و کیفیت‌های مؤثر در پیوندها و جا‌به‌جایی‌های شهری، سبب شکل گیری فضاهایی مردم‌گریز در ساختار شهری شده است.
شهر قم  با پیشینه تاریخی کهن، در دوره‌های گوناگون، دارای فضاهای شهری کم و بیش، متناسب با فرهنگ و هویت ساکنین خویش بوده است؛ اما شرایط پیچیده زندگی امروز سبب پیچیدگی مسائل شهری شده و مفهوم بسیاری از فضاهای شهری را دگرگون ساخته است. تنها مفهومی که از عرصه‌های عمومی شهری به جای مانده، مسیرهایی برای ارتباط فضاهای خصوصی است که اهمیت بیش از اندازه سرعت، تکنولوژی و زمان، انسان معاصر را به حرکت سریع ماشینی در بین فضاهای خصوصی ترغیب می‌کند. این زندگی ماشینی ، سبب بروز آسیب‌های متعدد اجتماعی و فرهنگی شده است. 
طرح سوال در خصوص فضای شهری متناسب با فرهنگ و هویت اجتماعی ساکنین این شهر، می‌تواند راهگشای توجه و اهمیت بیشتر به سوی دستیابی به توانمندی مورد نظر جهت نیل به محیطی پاسخگو و منعطف در برابر رفتارهای شهروندی باشد. از این رو نقدگفتار فضای شهر قم می‌تواند با هدف ارتقای ادبیات پژوهشی- انتقادی در حوزه معماری و شهرسازی قم، دریچه‌ای رو به محیطی بهتر در سطح شهر امروزی باز کند. 
سیدمحمد مهدی معصومی
بنیاد قم پژوهی