در شرایطی که روسیه در عرصه اتخاذ یک سیاست همگون در برابر برنامه‌هسته‌ای ایران به آمریکا نزدیک شده است، گرجستان به پاشنه آشیل مناسبات دو کشور تبدیل می‌شود. هیلاری کلینتون، مسکو را به نقض آتش‌بس با تفلیس متهم کرده است.
باراک اوباما رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا در سال نخست ریاست‌جمهوری خود موفق شد مناسبات واشنگتن با مسکو را، که در دوران جورج بوش به سردی گرائیده بود، تا حدود زیادی ترمیم کند.

دوستی شکننده؟
در یک سال‌گذشته، امضای پیمان جایگزین استارت ۱ برای کاهش کلاهک‌های هسته‌ای روسیه و آمریکا، انصراف واشنگتن از ایجاد سپر دفاع موشکی در شرق اروپا و نزدیکی واشنگتن و مسکو در عرصه مقابله با برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، برآیندهای مشخص دیالوگ فعال میان اوباما و همتای روسی وی مدودیف بود.
اما اوضاع گرجستان، به پاشنه آشیل تازه‌ای در مناسبات میان واشنگتن و مسکو تبدیل شده است. هیلاری کلینتون وزیرخارجه آمریکا، روز سه‌شنبه (۶ ژوئیه، ۱۵ تیر) در سفر به تفلیس، مسکو را به نقض پیمان آتش‌بس با گرجستان متهم کرد و خواستار آن شد که یکان‌های نظامی روسی مستقر در اوستیای جنوبی و آبخازستان این مناطق را ترک کنند.

مسکو و جدائی‌طلبان گرجستان
هم روسیه و هم گرجستان دو ایالت اوستیای جنوبی و آبخازستان را جزئی از خاک خود می‌دانند. جدائی‌طلبان این دو ایالت شمال قفقاز، با پشتیبانی مسکو، از سال‌ها پیش اعلام استقلال کرده‌اند.
در ماه اوت سال ۲۰۰۸ میلادی، میخائیل ساکاشویلی رئیس‌جمهور گرجستان با هدف بازپس گرفتن اوستیای جنوبی و آبخازستان، نیروهای گرجی را روانه این دو ایالت کرد. نیروهای روسی مستقر در نزدیکی دو ایالات نیز، به بهانه حفظ امنیت اتباع روسیه، وارد کارزار شدند. درگیری میان جدائی‌طلبان تحت حمایت مسکو و ارتش گرجستان، پس از ۵ روز، با میانجی‌گری اتحادیه اروپا و آمریکا به امضای پیمان آتش‌بس میان مسکو و تفلیس منتهی شد. در همین پیمان قید شد که وضع حاکمیت دو ایالت جدائی‌خواه در مذاکرات بعدی روشن خواهد شد.
در پیمان آتش‌بس همچنین تاکید شد که نیروهای روسی و گرجی باید به همان مرزهائی بازگردند که پیش از تنش ۵ روزه مستقر بودند. اما آنطور که از سخنان هیلاری کلینتون در تفلیس استنباط می‌شود، مسکو با گذشت دو سال، هنوز به این تعهد عمل نکرده است.

مقابله لفظی کلینتون و پوتین
وزیرخارجه ایالات متحده آمریکا، در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با ساکاشویلی رئیس‌جمهور گرجستان گفت:«روسیه بخشی از خاک گرجستان را اشغال کرده و مشغول ساختن پایگاه‌های نظامی در این بخش است. این برنامه، پیمان صلحی را که میان گرجستان و روسیه بسته شده، نقض می‌کند.»
خانم کلینتون در بخشی دیگر از سخنان خود به‌صراحت اعلام کرد که آمریکا در این مناقشه‌ی ادامه‌دار با روسیه، از گرجستان پشتیبانی می‌کند. وی گفت: «ایالات متحده آمریکا در پشتیبانی از استقلال و حاکمیت ملی گرجستان مصمم و پایدار است.»
سخنان کلینتون، خشم ولادیمیر پوتین نخست‌وزیر روسیه را برانگیخت و سبب شد که او در مورد استفاده از پشتیبانی واشنگتن به تلفیس هشداری جدی بدهد. پوتین بلافاصله پس از انتشار سخنان کلینتون، در تماس با خبرگزاری رسمی روسیه گفت: «گرجستان نباید راه‌حل را در خارج جست‌وجو کند. یک مذاکره، بدون استناد به نظر طرف سوم ضروری است.»

پایگاه‌های نظامی قفقاز
پس از درگیری‌های نظامی اوت ۲۰۰۸ ، روسیه آبخازستان و اوستیای جنوبی را به عنوان کشورهای مستقل به رسمیت شناخت. از همان زمان مناسبات میان مسکو و تفلیس به شدت سرد شد، زیرا گرجستان این دو ایالت را همچنان بخشی از خاک خود می‌داند. ساکاشویلی یک هفته پیش اعلام کرد که آماده است برای بهبود مناسبات دو کشور با روسیه وارد مذاکره شود.
اشاره هیلاری کلینتون به ایجاد پایگاه‌های نظامی روسی در شمال قفقاز، نشان می‌دهد که اختلاف اصلی آمریکا و روسیه، نه بر سر استقلال یا عدم استقلال دو ایالت، بلکه بر سر پایگاه‌های نظامی است.
پس از تلاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق، بیشتر پایگاه‌های نظامی در جمهوری‌های پیشین اتحاد شوروی به دست آمریکا افتاد. نیروهای آمریکائی، به بهانه جنگ افغانستان و نبرد با تروریسم، وارد این پایگاه‌ها شده‌اند و دیگر آن‌ها را تخلیه نکرده‌اند.

منبع: / خبرگزاری / دویچه وله ۱۳۸۹/۴/۲۲
نویسنده : جواد طالعی