آبان ماه سال گذشته بود که معاون فرهنگی وزیر علوم از ابلاغ آیین نامه کرسی های آزاداندیشی خبر داد و از مدیران دانشگاه ها خواست در برگزاری این کرسی ها سعه صدر بالایی داشته باشند.

دیگر خط قرمز نداریم
غلامرضا خواجه سروی آن روز وقتی از تدوین آیین نامه کرسی های آزاداندیشی در 14 ماده و 4 فصل خبر می داد، گفته بود این آیین نامه دست دانشگاه ها را باز گذاشته تا استادان و دانشجویان و هر کسی که نظری دارد، مبتنی بر دیدگاه های مقام معظم رهبری بتواند دیدگاه خود را که به زعم خودش صحیح است، داوری کند. او می گفت کرسی های آزاداندیشی را برگزار می کنیم که اگر کسی دعوای فکری و سیاسی دارد، در همان کرسی انجام دهد و دیگر اتفاقاتی مانند کتک کاری، شکستن شیشه، آتش زدن آمفی تئاتر و سینمای دانشگاه رخ ندهد که دیگر این مشمول مقررات انضباطی می شود، اما در مقام بیان حرفها و نظرات امنیت افراد در کرسی ها تأمین می شود. او می گفت: وقتی می گوییم آزاداندیشی دیگر خط قرمز به این معنا که کسی فکر خود را بیان نکند، نداریم اما خط قرمز به معنای رعایت احترام متقابل و در نظر گرفتن منافع کشور پدیده ای معقول و منطقی است؛ بنابراین افراد در کرسی ها نباید اهانت، افترا و توهین در بیاناتشان داشته باشند، اما هر کسی که چیزی به ذهنش می رسد می تواند بگوید.

فضا بر دکانداران راه علم و دین، تنگ تر شود
ماجرای شکل گیری کرسی های آزاداندیشی به 9 سال پیش برمی گردد؛ روزی که جمعی از دانش آموختگان و پژوهشگران حوزه علمیه در نامه ای به مقام معظم رهبری موضوع «نهضت علمی و آزاداندیشی» را مطرح کردند. البته ریشه این نامه هم به مطالبات رهبر انقلاب در دیدار با اعضای انجمن قلم ( 8 بهمن 1381 ) و قبل تر از آن ذیل عنوان «نهضت نرم افزاری» برمی گشت. رهبر انقلاب از مطالب مطرح شده در نامه مذکور استقبال کرده و در جواب تأکید کردند؛ «به نظر می رسد که هر سه روش پیشنهادی شما یعنی تشکیل 1 ) «کرسی های نظریه پردازی» 2 ) «کرسی های پاسخ به سؤالات و شبهات» و 3 ) «کرسی های نقد و مناظره»، روشهایی عملی و معقول باشند و خوب است که حمایت و مدیریت شوند، به نحوی که هرچه بیشتر، مجال علم، گسترش یافته و فضا بر دکانداران و فریبکاران و راهزنان راه علم و دین، تنگ تر شود. »مطالبه کرسی های آزاداندیشی در بیانات مختلف معظم له بارها مورد تأکید قرار گرفت تا اینکه سرانجام سال گذشته این کرسی ها با برپایی دو جلسه سخنرانی در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به طور رسمی افتتاح شد. سخنرانان یکی از جلسات حسن عباسی و صادق زیباکلام و جلسه دیگر ابراهیم فیاض و سعید زیباکلام بودند. از آن روز تا به امروز دانشگاه های مختلف برگزاری چنین جلسه هایی را تجربه کردند؛ جلساتی که می تواند راه را برای تبادل افکار و دیدگاه های مختلف و فراهم ساختن بستر مناسب برای نقد در محیط های علمی آماده تر سازد.
معاون دانشجویی فرهنگی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در همین خصوص دانشگاه ها را محل کسب علم، اخلاق و بیان نظرات و دیدگاه های مختلف دانشجویان معرفی کرده و می گوید: بیان اندیشه ها و نظرات در چارچوب قانون و نظام اسلامی در هر حوزه ای موجب تغییر و تحول و پیشرفت می شود. ترکستانی بازنگری در برخی آیین نامه ها، تقویت فرهنگ عفاف و حجاب، برگزاری دوره های آموزشی، ارزیابی عملکرد معاونتهای دانشجویی و فرهنگی دانشگاه ها، آسیب شناسی برنامه ها و تبیین نظام محتوایی را از جمله برنامه های این معاونت در جهت گسترش و تعمیق باورهای اعتقادی و معنوی دانشجویان برشمرده و می گوید: اخلاق حرفه ای از جمله موارد بسیار مهم و اساسی در حرفه پزشکی است که می تواند زمینه موفقیت فعالان بخشهای مختلف نظام سلامت و رضایتمندی عمومی را به همراه داشته باشد. وی توجه به ضرورتها و نیازهای فرهنگی دانشجویان را در هر یک از رشته های مرتبط با علوم پزشکی لازم دانسته و می افزاید: به همین منظور و طبق برنامه ریزیهای انجام شده در هر هفته 2 ساعت از زمان دانشجویان در دانشکده های مختلف به برنامه های فرهنگی اختصاص دارد.

هر مطلبی باید نقد و بررسی شود
رئیس دانشگاه مازندران و عضو هیأت حمایت از کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره در شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به دغدغه رهبر انقلاب درخصوص برگزاری کرسی های آزاداندیشی در دانشگاه ها می گوید: یکی از وظایف و رسالت دانشگاه ها برگزاری کرسی های آزاداندیشی است و هر مطلبی باید نقد و بررسی شود. احمد احمدپور با بیان اینکه کرسی های آزاداندیشی باید فرهنگ سازی شود، می گوید: همان گونه که رهبر فرزانه انقلاب فرمودند، کرسی های آزاداندیشی بدین معنی نیست که یک نفر صحبت کرده و طرف مقابل را قانع کند، بلکه بین نقطه نظرها و مسایل ارتباط وجود دارد، اینکه افراد مخالف و موافق نظرات خود را ارایه دهند و درست و نادرست شناخته شود. احمدپور برگزاری کرسی های آزاداندیشی را یکی از ایده های تأثیرگذار در زمینه آموزش عالی عنوان کرده ومی افزاید: تاکنون 2 کرسی در دانشگاه مازندران برگزار شده است. وی ادامه می دهد: دانشگاه مازندران قصد دارد در نیم سال اول و دوم تحصیلی 91 - 90 به برگزاری این کرسی ها در سطح دانشگاه و مراکز و مؤسسات استانی مازندران که بیش از 120 واحد است، اقدام کند.

غیرانتفاعی ها بودجه ندارند
رئیس دانشگاه غیرانتفاعی شیخ بهایی نیز درباره فعالیتهایی که در زمینه کرسی های آزاداندیشی انجام شده است، می گوید: تاکنون هشت جلسه سخنرانی با موضوعات مختلف برگزار کرده ایم، اوایل دانشجویان استقبالی از این سخنرانی ها نداشتند، ولی بتدریج که دیدگاه های مختلف مطرح شد، استقبال دانشجویان هم بیشتر شد. وی می گوید: دانشگاه باید محل تضارب آرا و اندیشه ها باشد و دانشجویان بتوانند عقاید و آرای خود را مطرح و جواب دریافت کنند. جعفر زعفرانی می افزاید: البته این کار دارای هزینه است و دانشگاه های غیرانتفاعی بودجه فرهنگی ندارند و از بودجه های دیگر به این امر اختصاص داده اند. وی یکی از چالش های موجود در زمینه کرسی های آزاداندیشی را نبود باور در دانشجویان به این مسأله که می توانند نظر و عقیده خود را بیان کنند، عنوان کرده و می گوید: هنوز دانشجویان باور ندارند که می توانند حرف بزنند و جواب دریافت کنند.
زعفرانی ادامه می دهد: برای اینکه این کرسی ها بیشترین بهره وری را داشته باشند، تمهیداتی اندیشیده شده و برنامه ریزی دقیقی در این مورد انجام گرفته است. وی می افزاید: البته معاونت فرهنگی وزارت علوم هم باید برنامه جامعی در این زمینه ارایه دهد، به عنوان مثال وقتی قصد داریم فردی را دعوت کنیم اول باید اطلاع کسب کنیم که آیا این فرد می تواند در جلسه شرکت کند یا خیر، برای اینکه هر شخصی را نمی توان دعوت کرد، چون ممکن است باعث گرفتاری شود.

از نقادان حمایت می کنیم
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی نیز می گوید دانشگاهی که وی متولی اداره آن است، از سال 86 فعالیت خود را به عنوان یکی از اعضای مجموعه کرسی های آزاداندیشی شورای عالی انقلاب فرهنگی آغاز کرده است. وی می گوید: همزمان با عضویت در کرسی های آزاداندیشی شورای عالی انقلاب فرهنگی، آیین نامه برگزاری کرسی های آزاداندیشی را در دانشگاه علامه طباطبایی تدوین کردیم. سید صدرالدین شریعتی اضافه می کند: از سال 86 تاکنون 30 پیشنهاد به دانشگاه ارایه شده که از این 30 پیشنهاد 7 پیشنهاد آن به ارزیابی نهایی رسیده است. رئیس دانشگاه علامه طباطبایی ادامه می دهد: علاوه بر کرسی های آزاداندیشی، کرسی های ترویجی، تبلیغی و نقد هم در سه مرحله در دانشگاه برگزار می شود. وی با بیان اینکه از کسانی که نقد می کنند و کرسی های آزاداندیشی برگزار می کنند، حمایت لازم را به عمل می آوریم، اضافه می کند: در مرحله اول فقط سخنرانی خود را ارایه می دهند و می گویند که چه موضوعی را مطرح خواهند کرد، در این مرحله یک گروه از داوران موضوع مطرح شده را بررسی می کنند، اگر موضوع مورد قبول بود، اجازه تدوین موضوع صادر می شود. شریعتی می گوید: در مرحله دوم اگر جمع بندی خوب بود، موضوع به دبیرخانه ارسال می شود تا بررسی نهایی در آنجا انجام شود.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی افزود: تاکنون دو موضوع، حکم خوب و عالی را دریافت کرده اند و بقیه در دست بررسی قرار دارند. وی درباره اینکه آیا دانشجویان برای برگزاری کرسی های آزاداندیشی به آموزش نیاز دارند، خاطرنشان می کند: در دانشگاه علامه در این زمینه کاری صورت نگرفته است، اما باید کارگاه های آموزش در این زمینه برگزار شود.

منبع: / روزنامه / قدس ۱۳۹۰/۳/۷
نویسنده : زهرا سیفی