مدتی است که مسأله ایجاد پایگاه‌های نظامی آمریکا در خاک افغانستان حالتی از خوف و رجا در داخل و خارج این کشور به وجود آورده است.
گرچه جزئیات پیمان استراتژیک آمریکا و افغانستان هنوز ازسوی هیچیک از طرفهای ذینفع، رسانه‌ای نشده است اما زمزمه‌هایی به گوش می‌رسد که یکی از بندهای پیمان یادشده، درخواست ایجاد چند پایگاه نظامی دائمی آمریکا در خاک افغانستان است. در داخل افغانستان نسبت به ایجاد پایگاه‌های نظامی آمریکا تاکنون دو گونه واکنش در مقاطع مختلف مشاهده شده است. اینگونه واکنش‌ها ازسوی گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی افغانستان همواره مبتنی بر رد یا قبول مطلق این موضوع بوده است که عمدتاً حول محور گرایش‌های سیاسی و گروهی افراد می‌چرخد و برپایه تحقیق و پژوهش کارشناسی نیست. البته باید اذعان کرد که طرح ایجاد پایگاه‌های نظامی دائمی آمریکا در افغانستان این روزها از فضای مباحث رسانه‌ای فراتر رفته و در واقع وارد فاز اجرایی شده است. چنانچه پیشینه این طرح را بررسی کنیم می‌بینیم که نخستین بار طرح ایجاد پایگاه‌های نظامی دائمی آمریکا در خاک افغانستان ازسوی ژنرال «لیندسی گراهام» سناتور جمهوریخواه آمریکا در دیدار با حامد کرزی رئیس جمهوری افغانستان در اوایل سال میلادی جاری مطرح شد. بلافاصله ژنرال «دیوید پترائوس» فرمانده ارشد نظامی آمریکا و ناتو در افغانستان که باید خروج نیروهایش طبق جدول زمانبندی شده از اواسط سال 2011 میلادی آغاز و کنترل امنیت این کشور را به نیروهای بومی واگذار کند، نسبت به آن ابراز تردید و خروج نیروهای تحت امرش از افغانستان را منوط به شرایط امنیتی این کشور کرد. ژنرال «عبدالرحیم وردک» وزیر دفاع افغانستان جزو کسانی بود که از ایجاد پایگاه‌های آمریکا در کشورش استقبال کرد و آن‌را تضمینی برای ثبات و امنیت افغانستان خواند.
«اسماعیل خان» یکی از وزرای کابینه دولت حامد کرزی و از فرماندهان جهادی حوزه غرب افغانستان با لحن تندی به اظهارات ژنرال وردک واکنش نشان داد و گفت: وزیر دفاع، شهامت و عزت مردم مسلمان افغانستان را نادیده گرفته و باید حرف خود را پس بگیرد، زیرا افغان‌ها می‌توانند بدون حضور خارجی‌ها امنیت را در کشورشان تأمین کنند. وی تأکید کرد که مردم مجاهد افغانستان برای این مبارزه نکردند که یک متجاوز را از خاک خود بیرون و نیروهای کشور دیگری را جایگزین آن کنند. این وزیر امضای پیمان استراتژیک با آمریکا از سوی دولت افغانستان را سند اسارت افغان‌ها دانست.
با توجه به اینکه نیروهای آمریکا هم‌اکنون در هفت پایگاه مهم نظامی «مزارشریف»، «جلال‌آباد»، «بگرام»، «قندهار»، «خوست» «شیندند» و «شوراب» مستقر هستند، سال گذشته بازهم از احداث یک پایگاه نظامی جدید با هزینه 184 میلیون دلار در ولایت هرات خبر دادند و هدف از تأسیس این پایگاه هوایی را آموزش نیروی هوایی افغانستان با ظرفیت 40 فروند هواپیما اعلام کردند. رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا در سفر چند روز قبل خود به کابل و در دیدار با کرزی، بار دیگر موضع دولتش را اعلام و تصریح کرد که کشورش عجله ندارد افغانستان را به زودی ترک کند. گیتس اذعان کرد که نگرانی‌هایی از ادامه جنگ و هزینه‌های آن وجود دارد و اعتراف می‌کنیم که درسال‌های گذشته، آنگونه که باید حاکمیت ملی افغانستان توسط خارجی‌ها رعایت نشده است! ظاهراً سخنان گیتس، پاسخ به اظهارات حامد کرزی مبنی بر این بود که اجازه نمی‌دهیم عقد پیمان استراتژیک با آمریکا، منجر به از بین رفتن حاکمیت ملی ما شود. این در حالی است که اوباما از یک‌‌سو بررسی خروج گسترده نظامیان خارجی از افغانستان را در شورای امنیت ملی کاخ سفید مطرح کرد و از جانب دیگر تشدید جنگ علیه طالبان را در دستور کار نظامیان این کشور قرار داد؛ جنگی که نتیجه آن تلفات بی‌سابقه غیرنظامیان افغانستان به‌ویژه در یک ماه اخیر بوده است. شکی نیست که در سیاست‌های اعلامی و اعمالی آمریکا در افغانستان، تناقض حرف اول را می‌زند؛ هرچند وزیر دفاع آمریکا در توجیه این تناقض آشکار در مصاحبه با مجله «فارین پالیسی» گفت: «گفتگوهای آشتی سیاسی با طالبان در شرایطی نتیجه خواهد داد که آمریکا به اعمال فشار نظامی ادامه دهد و طالبان را قانع کند که درحال شکست در جنگ هستند.
این سخنان گیتس در شرایطی بیان شد که همزمان با ورود وی به کابل، هفت نظامی آمریکایی توسط گروه طالبان به قتل رسیدند و علاوه بر آن طی یک ماه گذشته بیش از 30 نظامی خارجی در افغانستان جان خود را از دست داده‌اند که خونین‌ترین ماه در طول 10 سال حضور نظامیان خارجی در افغانستان محسوب می‌شود. بدیهی است که آْمریکا و 48 کشور همپیمانش در ناتو و «ایساف» طی 10 سال گذشته کوچکترین توفیقی در صحنه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی افغانستان به دست نیاورده‌اند و ما هر روز شاهد ناامنی بیشتر (با وجود افزایش نیروهای آمریکایی) در افغانستان هستیم. مقامات بلندپایه کشورهای غربی بارها اعلام کرده‌اند که بحران افغانستان راه‌حل نظامی ندارد، اما تیم نظامی ـ امنیتی اوباما به مراتب بیشتر از سلف خود (بوش) بر طبل جنگ در افغانستان می‌کوبد. بر کسی پوشیده نیست که ولایات شمالی افغانستان در طول سال‌های گذشته امن‌ترین مناطق افغانستان به شمار می‌آمدند، اما از زمانی که اوباما تصمیم گرفت پایگاه نظامی خود را در مزار شریف فعال کنند، مناطق شمالی افغانستان نیز مانند جنوب این کشور، کانون بحران و ناامنی مفرط شدند. بهترین دلیل برای این مدعا ترور ناموفق والی مزار شریف و کشته شدن رؤسای ولایتی بامیان و جوزجان در هفته گذشته است. با توجه به ناکامی‌های ممتد نظامی آمریکا در افغانستان، کاخ سفید چه توجیهی برای حضور بلندمدت نظامی در این کشور دارد؟
بسیاری از کارشناسان مسائل افغانستان بر این باورند که منابع بکر و ثروت سرشار طبیعی و موقعیت ژئواستراتژیک افغانستان، آمریکا را وسوسه کرده است تا جای پای خود را در این منطقه مستحکم کند. ازسوی دیگر افغانستان در مجاورت و همسایگی کشورهای چین، ایران، هند و روسیه قرار دارد و تجربه ده ساله حضور نظامی آمریکا در افغانستان، عامل بالقوه‌ای برای تهدید امنیت کشورهای منطقه به ویژه همسایگان افغانستان بوده است. بدون تردید اقدام آمریکا برای ایجاد پایگاه نظامی دائمی در افغانستان، به آتش بی‌ثباتی در کشور بحران‌زده افغانستان و سراسر منطقه دامن خواهد زد و آمریکا مطمئناً با این راهبرد، طرفی نخواهد بست.

منبع: / روزنامه / اطلاعات ۱۳۹۰/۳/۲۱
نویسنده : میرحامد حسین میری