عکس از ستاره چگینی
 

افعی جعفری (نام علمی: Echis) سرده‌ای از افعی‌های زهردار هستند که در مناطق خشک آفریقا، خاورمیانه، پاکستان، هند و سری لانکا پیدا می‌شوند. آن‌ها نمایش تهدیدی مشخصی دارند که با مالش بخشی از بدن‌شان به یکدیگر برای تولید صدای هشداری "هیس‌گونه" همراه است. نام علمی این مار اِکیس کلمه‌ای یونانی به معنای «افعی» است. برخی از گونه‌های مار جعفری مسئول ایجاد بیشتر موارد مارگزیدگی در جهان هستند. هشت گونه از این مار تاکنون شناسایی شده‌است.

ویژگی‌های ظاهری

مارهای جعفری معمولاً مارهای کوچک تا متوسط هستند که طول آن‌ها از 30 تا 70 سانتی‌متر متغیر است. بدن آن‌ها معمولاً با خال‌های تیره روی زمینه‌ای روشن مشخص می‌شود.

سمیت

زهر مار جعفری حاوی ترکیبات پروتئینی است که می‌تواند باعث آسیب به بافت‌ها، خونریزی و نارسایی اندام شود. در موارد شدید، مارگزیدگی مار جعفری می‌تواند منجر به مرگ شود.

رفتار

مارهای جعفری معمولاً مارهای شبگرد هستند که در مناطق خشک و بیابانی زندگی می‌کنند. آن‌ها اغلب در زیر سنگ‌ها، چوب‌ها یا سایر مواد زائد پنهان می‌شوند.

مارگزیدگی

مارگزیدگی مار جعفری معمولاً در اثر تماس انسان با مار در حین فعالیت‌های روزمره مانند راه رفتن، کار یا کشاورزی ایجاد می‌شود. علائم مارگزیدگی مار جعفری معمولاً ظرف چند دقیقه پس از گزش ظاهر می‌شود و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

درد و تورم در محل گزش
خونریزی
کبودی
حالت تهوع و استفراغ
سرگیجه
تعریق
ضعف
شوک

درمان

در صورت مارگزیدگی مار جعفری، مهم است که بلافاصله به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. درمان مارگزیدگی مار جعفری معمولاً شامل موارد زیر است:

تزریق آنتی‌وینوم
کنترل درد
درمان علائم

پیشگیری

برای جلوگیری از مارگزیدگی مار جعفری، توصیه می‌شود اقدامات احتیاطی زیر را انجام دهید:

هنگام قدم زدن در مناطقی که احتمال وجود مار وجود دارد، مراقب باشید.
از پوشیدن کفش‌های محکم و لباس‌های بلند استفاده کنید.
از روشن کردن آتش در نزدیکی سنگ‌ها یا چوب‌ها خودداری کنید.
اگر مار دیدید، از آن دوری کنید و سعی نکنید آن را لمس کنید.

گونه‌های مار جعفری در ایران

در ایران، دو گونه مار جعفری یافت می‌شود:

افعی جعفری ایرانی (Echis carinatus)
افعی جعفری ترکمنستان (Echis turkmenicus)

افعی جعفری ایرانی در مناطق خشک و نیمه‌خشک غرب، جنوب و مرکز ایران یافت می‌شود. افعی جعفری ترکمنستان در مناطق خشک و نیمه‌خشک شمال‌شرق ایران یافت می‌شود.